Ga naar de inhoud

TiSA: BIG Data, BIG Business

“We beslissen iets. We brengen dat dan in en wachten enige tijd om te zien wat er gebeurt. Volgt er geen misbaar, breekt er geen opstand uit – de meesten begrijpen toch niet wat er is beslist – dan gaan we weer wat verder. Stap voor stap tot er geen terugkeer meer mogelijk is.” (Jean-Claude Juncker, 1999, vanaf 2014 voorzitter van de Europese Commissie).

5 min leestijd

(Oorspronkelijk verschenen op de website van solidariteit)

Veranderingen gaan sluipenderwijs. Maar een tijdreiziger van dertig jaar geleden zou zich vandaag heel onprettig voelen. ‘Big brother is watching you’ heette toen nog een bedreiging, maar is inmiddels een bepalend onderdeel van de samenleving. You Tube, Google, Apple, Twitter, Facebook, Samsung of de schermen die overal in het publieke en private domein hangen, verzamelen gegevens. De wereld hangt vol met sensoren – toegangspoorten, camera’s, telefoons, meetapparatuur – die continu registreren en data opslaan. De grenzen tussen de digitale en fysieke wereld vervagen en data zijn de levensaders.

Markt van soft- en hardware

Al deze gegevens van video, audio, tekst en cijfers vallen onder Big Data. Soft- en hardware maken het mogelijk een oneindige hoeveelheid gegevens te verzamelen. De moderne statistiek is in staat conclusies te trekken uit deze ogenschijnlijk losse verzameling data.
Big Data roepen een gevoel op van een nieuwe wereld, één vol met economische mogelijkheden. We laten zoveel sporen na dat de marketingjongens zich likkebaardend opmaken om daarvan gebruik te maken en verlekkerd bedenken hoe en wanneer ze ons kunnen verleiden. Als dataverzamelingen maar groot genoeg zijn, worden vanzelf verbanden gevonden.
Geleidelijk is de publieke opinie rijp gemaakt om BIG Data te accepteren. Controle is één ding, geld verdienen een ander. De ‘war on drugs’, de ‘war on terrorism’ en de militaire oorlogsvoering hebben een belangrijke rol gespeeld. Oorlog in het algemeen is al ‘Big Business’, met de geleverde hardware en software worden miljarden verdiend. En nu moet deze ‘ware’ geleverd worden voor de Big Data. Opnieuw rinkelt de kassa. Deze markt ligt echter niet voor het grijpen. Lokale en nationale overheden, burgers en bedrijven hebben nu nog invloed door bijvoorbeeld privacyreglementen en zijn een sta in de weg.

Geheimzinnig TiSA

Om deze laatste barricades van rechten te slechten, lopen al ongeveer twee jaar geheime onderhandelingen over TiSA (Trade in Services Agreement). Het laatste deel van de economie dat nog niet geliberaliseerd is via overeenkomsten als TTIP, NAFTA, is nu aan de beurt. TiSA betekent onderhandelingen tussen landen die samen meer dan 70 procent van de wereldhandel in de dienstverlening beheersen: Van Australië tot Colombia, Hongkong tot IJsland, Israël tot Mexico, Noorwegen tot Pakistan, Turkije tot de Verenigde Staten, Zuid-Korea tot de landen van de Europese Unie. Met als hongerige kandidaten China en Uruguay. Grote afwezigen zijn voorlopig de BRIC landen (Brazilië, Rusland, India, China).
Helaas zijn deze onderhandelingen voor burgers zeer geheim en lekt er weinig uit. Maar wat bekend is, doet het ergste vrezen. Ongehinderde toegang van bedrijven tot alle onderdelen van de dienstensector, gas, water, licht, gezondheidszorg, scholing en opleiding, vervoer, pensioenen, financiën, verzekeringen, uitkeringen. Een nieuwe markt van vele duizenden miljarden ligt in het verschiet. De opgestelde regels zijn in nauwe samenspraak met de banken opgesteld. Volslagen onbegrijpelijk met de nog vers in het geheugen liggen van de veroorzakers van de huidige crisis. Deze onderhandelingen onttrekken zich aan iedere democratische controle. Opmerkelijk is dat politieke partijen wel op de hoogte zijn en instemmen. Van alle grote Nederlandse politieke partijen in het Europese Parlement is er slechts één, SP, tegen.

Een voorbeeld

De gedachte achter TiSA is om alle bedrijven dezelfde kansen te geven. Enerzijds slaat dat op concurrentie met overheidsbedrijven of aan de overheid gelieerd (Havenbedrijf van Amsterdam, Waternet, de NS, enzovoort) en anderzijds op sectoren waar van oudsher een nationaal bedrijf actief is, bijvoorbeeld de pensioenen.
Gelijke kansen betekent in de praktijk toegang tot alle gegevens waarover een pensioenfonds beschikt. Naam, adres, aantal banen, gezondheid, huwelijkse staat, belastingaanslagen. Een kleine bron van Big Data dus. Als potentiële aanbieders (banken, verzekeringsmaatschappijen) niet over deze gegevens beschikken, kunnen ze geen passend bod doen! Dus moeten gegevens verstrekt worden. Om hoeveel geld gaat het dan? De fondsen beheren zo’n veertienhonderd miljard euro, bij een marge van 5 procent is dat zeventig miljard winst.

Feitelijk betekent TiSA afschaffing van het op solidariteit gebaseerde pensioensysteem, omdat vandaag deze winst voor een groot gedeelte terugvloeit ten bate van de deelnemers (iedereen) en straks naar de aandeelhouders (weinigen). Een voorzet, na een oproep van staatssecretaris Klijnsma. is al gegeven door de algemeen directeur van de Algemene Werkgevers Vereniging Nederland, Van de Kraats. Die vindt dat het geld van pensioenfondsen actiever moet worden gemaakt, dus geïnvesteerd. Want als het goed gaat met de BV Nederland, dan gaat het goed met de arbeiders. Hij stelt dan ook voor om pensioenen niet meer als uitgesteld loon te zien en tegen het huidige tarief te belasten. Dat levert de staat veertig miljard op. Omdat ouderen dan meer belasting gaan betalen, is het laatste restje solidariteit verdwenen.

Openbare acties

TiSA gaat veel verder dan andere verdragen. Vooruitlopend op de toekomst wordt eventueel verzet buiten spel gezet. Eenmaal ondertekend, is het onmogelijk ooit nog van dit verdrag af te komen. Er schijnt een clausule in te staan dat bij een andere politieke realiteit – bijvoorbeeld een democratisch gekozen nieuwe regering die TiSA afwijst – de ondertekening van dit verdrag niet ongedaan gemaakt kan worden. Zou die regering voet bij stuk houden, wacht de behandeling als een internationale paria. Met het Griekse Syriza te vergelijken pogingen tot verandering, worden bij voorbaat afgestraft.

Deze geheime onderhandelingen kunnen uiteraard alleen bestaan als ze geheim blijven. Onder belangstelling en openbaarheid verschrompelen ze. Door attent en kordaat optreden (stakingen en protesten) van de toenmalige FNV Bondgenoten is ooit de Dienstenrichtlijn van de Europese Unie geblokkeerd. Ik vat dan ook de uitspraak van Jean-Claude Juncker op als een oproep om met de Ongedeelde FNV, actiegroepen, politieke partijen en andere progressieve krachten een schijnwerper te richten op deze slinkse poging van op winst beluste graaiers. STOP TiSA.