Reclaiming the mind. Het neoliberalisme als voltooid nihilisme….
Reclaiming the mind. Het neoliberalisme als voltooid nihilisme en de noodzaak een nieuwe cultuur van de geest uit te vinden. (Begin van) lange uiteenzetting van Pieter Lemmens (technologiefilosoof Universiteit van Wageningen). “In deze bijdrage wil ik laten zien, voornamelijk aan de hand van analyses van de Franse filosoof Bernard Stiegler, dat het neoliberalisme, als het project van de totale onderwerping van de samenleving aan de imperatieven van het kapitaal, de fundamenten van deze samenleving – het sociale als zodanig en de processen die aan de vorming ervan ten grondslag liggen – structureel heeft gecorrumpeerd en als zodanig ook de motor heeft vernietigd waarop het kapitalisme, net als elk ander economisch systeem, uiteindelijk draait.”
(Gevonden op weblog mr wonkish)
Pieter Lemmens
“Der Mensch ist der “wichtigste Rohstoff”, weil er das Subjekt aller Vernutzung bleibt, so zwar, daß erseinen Willen unbedingt in diesem Vorgang aufgehen läßt und dadurch zugleich das “Objekt” der Seinsverlassenheit wird’ (Martin Heidegger, Überwindung der Metaphysik)”
1. Inleiding
Alhoewel de globale economische crisis die we momenteel meemaken volgens menigeen het definitieve failliet betekent van het rücksichtsloze neoliberale turbokapitalisme van de afgelopen decennia, hebben overheden over de hele wereld tot nog toe slechts verwoede pogingen gedaan om het huidige systeem koste wat kost te ‘redden’. Miljarden en miljarden aan belastinggeld zijn intussen overgesluisd naar het internationale bankwezen met als doel een dictatoriaal economisch regime in stand te houden dat slechts uit is op winst maximalisering op zo kort mogelijke termijnen daartoe samenlevingen over de hele globe genadeloos zijn imperatieven oplegt. Politici laten zich hierbij nog altijd onverkort leiden, ondanks de schijn van het tegendeel, door een neoliberale ideologie die alles maar dan ook alles wil onderwerpen aan de wetten van de markt of beter gezegd aan de eisen van het kapitaal, zonder al teveel besef laat staan bekommernis dat juist dit markttotalitarisme verantwoordelijk is voor de erbarmelijke staat waarin de economie zich momenteel wereldwijd bevindt, en wel doordat het in de afgelopen decennia zowel de psychische als de sociale en ecologische mogelijkheidsvoorwaarden van die economie op systematische wijze heeft geruïneerd.
Herstel van de kapitalistische economie in zijn huidige, hyperproductivistische en hyperconsumentistische vorm is dan ook uitgesloten, hoezeer dit ook de expliciete doelstelling vormt van alle politieke bemoeienis. Noch de overwerkte, overprikkelde, overstresste en uitgeputte human resources, noch de over geëxploiteerde natural resources van het aardse ecosysteem laten dit toe. Er zal een heel andere economie moeten worden uitgevonden, een die precies de zorg voor zowel de verwaarloosde mens als de verwaarloosde natuur (opnieuw) in het centrum van het economisch denken en handelen plaatst. Dat zoiets niet van de grond zal komen zonder een radicale strijd met de heersende machten (die partijen die profiteren van de huidige situatie) spreekt voor zich. In deze bijdrage wil ik laten zien, voornamelijk aan de hand van analyses van de Franse filosoof Bernard Stiegler, dat het neoliberalisme, als het project van de totale onderwerping van de samenleving aan de imperatieven van het kapitaal, de fundamenten van deze samenleving – het sociale als zodanig en de processen die aan de vorming ervan ten grondslag liggen – structureel heeft gecorrumpeerd en als zodanig ook de motor heeft vernietigd waarop het kapitalisme, net als elk ander economisch systeem, uiteindelijk draait. Die motor is geen andere dan het menselijk verlangen oftewel de libidinale energie om met Sigmund Freud te spreken, en de essentie van het neoliberale kapitalisme bestaat precies in de totale mobilisering van die libidinale energie ten behoeve van de economische groei, dat wil zeggen van de alsmaar op te voeren productie en consumptie van goederen en diensten omwille van de kapitaalaccumulatie.
Hierdoor is deze energie, die net zomin als de natuurlijke energiebronnen in onbeperkte hoeveelheden beschikbaar is, in de afgelopen decennia langzaam maar zeker uitgeput geraakt, hetgeen zich onder andere manifesteert in de vele psychopathologieën waaraan steeds meer – en met name jongere – mensenlijden, symptomen als depressie, burn out, paniek- en aandachtsstoornissen zoals ADD en ADHD, persoonlijkheidsstoornissen zoals borderline en de meervoudige persoonlijkheidsstoornis (MPD),maar ook in breed verspreide gevoelens van cynisme en apathie en überhaupt in een algeheledemotivatie en frustratie van de burger. Het leidt tevens tot een toenemende heerschappij van de driften, niet in de laatste plaats in de politiek, die onderdeel is geworden van het spektakel van een drift gedreven mediabestel dat elke schaamte voorbij is en alleen nog maar walging kan oproepen. De zogenaamde ‘crisis’ van de democratie is voor een niet onbelangrijk deel te herleiden tot de overrompeling ervan door wat Stiegler de telecratie noemt, die in het Italië van Sylvio Berlusconi voorlopig zijn meest perverse, ostentatief oligarchische vorm heeft aangenomen (Stiegler 2006)
Lees hier het hele artikel van Peter Lemmens
Reclaiming the mind. Het neoliberalisme als voltooid nihilisme en denoodzaak een nieuwe cultuur van de geest uit te vinden