Over de historische, unieke en krachtige staking van de United Auto Workers
Op dit moment is er een historische, unieke en krachtige staking van de United Auto Workers (UAW) tegen de Grote Drie autofabrikanten, Ford, GM en Stellaris, aan de gang. De staking is begonnen op 15 september, precies toen het vorige contract afliep. En het is een grote strijd. De werkgevers zeggen dat het hen al 200 miljoen dollar kost. De nieuwe vakbondsleider, Shawn Fain, heeft, met mandaat van de leden, besloten een stevig eisenpakket op tafel te leggen. En dat is hard nodig, want het loon blijft al 10 jaar flink achter.
(Foto: Greenpeace steunt de UAW)
Een kort woordje over deze vakbondsleider, Shawn Fain. Hij is begin vijftig en is nu een half jaartje leider van de UAW. Van origine is hij elektricien bij autofabrikant Stellaris. Fain heeft de vakbond in zijn bloed, zijn grootvaders en andere familieleden waren ook lid van de UAW. Maar het was geen zekerheid dat hij aan het roer zou staan van deze vakbond. Voor het eerst in de geschiedenis werd afgelopen verkiezing een directe verkiezing gehouden. Fain wist de overwinning binnen te slepen met 69.459 stemmen, slechts 483 meer dan zijn tegenstander, de destijds zittende vakbondsleider. Hij won op een platform van een strijdbare vakbond: “We zijn hier om samen te komen in een oorlog tegen onze enige echte vijand – de enorme bedrijven die weigeren onze leden hun eerlijke deel te geven.” Toen moest hij zijn grote woorden waar gaan maken.
Enkele dagen na zijn verkiezing vertelde Fain aan de Grote Drie dat de vakbond “klaar is met de status quo”. De belangrijkste eisen van de vakbond zijn een loonsverhoging gelijk aan de CEO (36 procent over 4 jaar), baanzekerheid in de overgang naar groene klimaatbanen, herinvoeren van de inflatiecorrectie (lonen stijgen mee met de inflatie), goede pensioenafspraken en een einde aan de ongelijke behandeling van werknemers (twee lagen-systeem). We zien de UAW hiermee teruggaan naar haar oorsprong. Stevige eisen vanuit een achterban die niet op haar mondje is gevallen. En dat maakte ze in het verleden ook waar. De vakbond was in staat om fabrieken tot stilstand te brengen. Toen gebruikte ze de sitdown strike-methode om stakingsbrekers tegen te houden. Dat betekende dat ze in de fabriek bleven en niemand toelieten. Zo brachten ze de bazen op hun knieën. Nu koos de UAW voor een andere strategie.
De nieuwe strategie is de stand up-staking. Een staking die klein begint en langzaamaan opbouwt in schaal. De werkgever tast in het duister waar de volgende staking zal starten. Wat ontregelend werkt, omdat veel specialistisch werk in verschillende fabrieken wordt gedaan. Hierdoor kan een staking in één werkplek het werk in de gehele keten stopzetten. Ook kan de vakbond hiermee de druk opvoeren, want er kunnen extra stakingsplekken worden aangewezen. Dat is anders als alle plekken tegelijk gaan staken, want dan kan enkel de lengte van de staking de druk opvoeren. De druk op de stakingskas, het geld gereserveerd om stakers te steunen voor het gemiste loon, is ook een stuk lager in een stand up-staking. Praktisch kondigt Shawn Fain in de Facebook livestream aan waar gestaakt zal worden. Enkele minuten voordat hij start, ontvangt de vakbond verbeterde boden en paniekerige mails van de werkgevers. Een teken van de effectiviteit van deze strategie.
Als laatste is deze staking bij alle drie de grote autofabrikanten tegelijkertijd. Zo beseffen de werkers dat ze alleen kunnen winnen als ze samen staan en kan de werkgever ze niet uit elkaar spelen. Sterker nog, het speelt werkgevers tegen elkaar uit. Want de eerste die eruit is met de vakbonden, is van de stakingen af en kan dan theoretisch als enige produceren.
Deze grote eisen gaan samen met grote woorden van Fain en de UAW. Zo zegt hij regelmatig: “de Grote Drie hebben 250.000.000.000 (een kwart biljoen) verdient in de afgelopen tien jaar en 21 miljard in de eerste helft van dit jaar. We zullen niet afwachten terwijl de bestuurders en de rijken hun zakken vullen en de rest van ons verder en verder wordt achtergelaten.” Of: “Laten we opstaan voor onszelf en de werkende klasse”. Of deze: “In hun economie werken wij van loonstrookje tot loonstrookje en komen we amper rond, terwijl de miljardairs nog een jacht kopen…. In hun economie moet een werkende 400 jaar werken om hetzelfde te verdienen als een CEO in 1 jaar. Dus we gaan hun economie slopen, want het werkt alleen voor de miljardairsklasse.” Toen Donald Trump wilde langskomen bij de stakers, had Fain zijn antwoord paraat: “Ik denk niet dat deze man geeft om werkende mensen. Trump dient de miljardairsklasse en dat is wat er mis is met dit land.”
Een prikkelende boodschap die op een rustige en krachtige toon wordt gebracht. Ook in de wekelijkse Facebook livestream is er genoeg te zien. Zo draagt de vakbondsleider soms een “Eat the Rich” t-shirt. Gooit een aanbod van Stellaris in de prullenbak. Of gebruikt quotes uit de Bijbel of van Malcolm X.
En wat levert dit allemaal op?
De eerste overwinningen zijn al binnen. Ten eerste laat de UAW een actieve en strijdbare achterban zien. Op 6 oktober zijn er zo’n 25.000 mensen aan het staken van de in totaal 150.000 leden. Dat is op zichzelf al knap. Want staken kost de stakers vaak geld, je krijgt een vergoeding van de vakbond die vaak lager is dan je dagloon. Dat de achterban bereid is om te staken en in zulke grote getallen is een groot succes. De acties worden zeer breed gesteund door het Amerikaanse publiek, 75 procent steunt de vakbond en hun acties.
Ook krijgt de vakbond steeds meer steun uit politieke hoek. Naast dat de gebruikelijke bondgenoten langskomen, zoals senator Bernie Sanders, lukte deze vakbond iets unieks. Voor het eerst ooit ging de zittende Amerikaanse president, Joe Biden, naar een staking! En niet zomaar of vanzelf, hij wil namelijk graag de steun van de vakbond in de komende verkiezingen. De UAW was strategisch met hun steun, ze wachten langer af dan andere vakbonden, en nu konden ze dit uitruilen. En het beeld van de president gebruiken. De woorden van de president versterkt de boodschap van de vakbond, namelijk dat er beloften verbroken zijn door de Grote Drie en dat het hoog tijd is voor het eerlijke deel van de werkende mensen.
Op de harde onderhandelingsinhoud worden ook grote stappen gezet. Op 3 oktober bood Ford 26 procent loonsverhoging, een stijging van 15 procent ten opzichte van voor de stakingen, en de invoer van een inflatiecorrectie. En ook op pensioenen worden stappen gezet, Ford beweert dat hun bod garandeert dat UAW-werkers bij hun pensioen één miljoen hebben opgespaard. Ook de groene klimaatbanen worden gewonnen. GM heeft ingestemd dat werkers in de nieuwe elektrische auto-fabrieken onder dezelfde voorwaarden zullen vallen als de oude auto’s. We moeten niet onderschatten hoe belangrijk dit is. Zonder deze overwinning zijn klimaatbanen een enorme stap achteruit. Nu kunnen werkende mensen zonder aarzeling de fossiele werkzaamheden achter zich laten. Deze overwinningen zijn het directe resultaat van het harde werk van de vakbondsleden van de UAW. En ze zijn nog niet klaar!
Kortom, nu al een succesvol actietraject en alleen de tijd zal leren waar het eindigt.
Thomas Dolman
(Dit artikel verscheen eerder, onder een andere titel, op Joop.)