Ga naar de inhoud

Loonslavernij

Vandaag staken door het hele land de postbodes. Ze zouden wat mij betreft de boel drie maanden mogen platleggen. Wat is het geval? TNT post wil elfduizend postbodes kwijt. Iets meer dan drieduizend van hen wil ze gedwongen ontslaan. Niet omdat er geen werk is, maar omdat het goedkoper is ze te vervangen door elfduizend uitzendkrachten, die hetzelfde werk doen voor de helft van het inkomen en vooral: met een fractie van de arbeidsrechten.

6 min leestijd
Placeholder image

(Dit stuk verscheen eerder op weblog frontaal naakt)

‘Flexibilisering’ heet dat, maar waar het op neerkomt is vooral winstmaximalisering. Zembla had er onlangs een indringende reportage over, hoe TNT verkocht is aan buitenlandse aandeelhouders die uiteraard slechts uit zijn op maximaal rendement, en daartoe managers aanstellen die het bedrijf zo uitkleden, dat er zoveel mogelijk geld uitkomt. En aangezien arbeid de grootste kostenpost is, ligt voor de hand waar gesneden zal worden.

Niet dat de consument hier beter van wordt: een postzegel kost nog steeds 44 cent en zal in de toekomst alleen maar duurder worden. Ook de werknemer wordt er niet beter van. In het ergste geval wordt hij eerst de laan uit gestuurd door hetzelfde bedrijf waar hij vervolgens weer als uitzendkracht aan de slag kan: voor de helft van het salaris en nauwelijks rechtsbescherming.

Wie er wel beter van worden zijn de buitenlandse investeerders die het bedrijf hebben opgekocht; de managers die flinke bonussen opstrijken om de werknemers af te knijpen; en de uitzendbureaus, die als moderne koppelbazen verdienen aan het uitlenen van arbeidskrachten waar ze geen enkele werkelijke binding mee hebben: voor het uitzendbureau is een werknemer een melkkoe, die veel moet opleveren, en vooral niet teveel hinder moet geven. Je geeft hem af en toe een aai over de bol, maar de datum waarop hij zal worden geslacht staat al vast.

Het zijn echter niet alleen commerciële bedrijven die de verantwoordelijkheid voor werknemers maar graag uitbesteden. De overheid zelf loopt voorop! Duizenden ambtenarenbanen moeten verdwijnen, maar denkt iemand nu werkelijk dat dit betekent dat het werk er niet meer ligt? Natuurlijk is het er wel! Het wordt alleen maar méér naarmate de wetgeving uitdijt en complexer wordt. En dat werk wordt dus opgepakt door uitzendkrachten.

Ik kan het weten, want ik heb zelf zo voor een overheidsdienst gewerkt. Wat een project van een paar maanden zou zijn, groeide uit tot een vaste afdeling met een paar honderd medewerkers. Vrijwel allemaal op uitzendbasis. Door de jaren heen werden de lonen lager, en wat begon met een cao gelijk aan ambtenaren werd langzaam uitgekleed tot arbeid op afroep. Geen werk, geen inkomen. Dat werd zelfs contractueel vastgelegd. Met nul-uren contracten: gaatje in de wetgeving. Er zaten nogal wat veertigers en vijftigers tussen zonder enige zekerheid, die nergens anders heen konden.

En na drie-en-een-half jaar word je ijskoud aan de kant gezet. De overheid wil je ook bij goed functioneren niet in dienst nemen, en het uitzendbureau al evenmin. ‘Over drie maanden ben je weer van harte welkom!’, werd ons gezegd. Kon je weer van voren af aan beginnen: zonder arbeidsrechten, zonder pensioenopbouw.
Dit is de toekomstige realiteit van de flexibilisering van de arbeidsmarkt: een leger van loonslaven, die in permanente onzekerheid over hun inkomen zitten, en nooit een huis kunnen kopen omdat geen hypotheekverstrekker hen geld wil lenen. Lekker, met die huren die, als het aan de huidige regeringspartijen ligt, binnenkort vrijgegeven worden. Niet alleen qua arbeidsvoorwaarden is de 19e eeuw ons voorland; ook de kelderwoningen zitten er weer aan te komen.

De vakbeweging faalt hier een vuist tegen te maken omdat ze niet herkent wat er gaande is, en zich nog gedraagt volgens de codes van het Poldermodel. De wederpartij opereert echter al lang en breed volgens het Angelsaxische model, dat we in ons dappere landje slaafs tot in alle facetten van de maatschappij volgen, van ziekenhuis tot universiteit. Efficiëntie, rendement, winstmaximalisatie.

Organisaties als FNV en CNV zouden moeten onderkennen dat de leiding van een bedrijf als TNT slechts één doel voor ogen staat, namelijk het behalen van zoveel mogelijk winst, en van zins is dat te verwezenlijken over de ruggen van haar werknemers. Trek de marxistische lectuur maar weer uit de kast, en leer opnieuw dat het kapitaal de vijand is van de arbeiders. En met de vijand onderhandel je niet; daar voer je loopgravenoorlogen mee. Niet voor een dagje, niet om de week, maar weken- en desnoods maandenlang achtereen, totdat het management inziet dat ze de mensen op de werkvloer gewoon keihard nodig heeft voor het behalen van de winsten.

Wat echter het meest verbaast, is dat traditioneel ‘linkse’ partijen als PvdA en GroenLinks zonder al teveel morren meegaan in de veramerikanisering van de Nederlandse arbeidsmarkt. Femke Halsema kan dan hardnekkig ontkennen dat haar partij een neoliberale koers vaart, maar voor zover ik weet heeft alleen de SP zich hard gemaakt tegen de privatisering van overheidsdiensten en de zorg; en vóór de rechten van werknemers.

Wie Halsema enthousiast hoort praten over de ‘flexibilisering van de arbeidsmarkt’ (let op: codewoord) weet ook wel beter. Halsema is van de partij voor de job-hoppers, de kaste van hogeropgeleiden, die een paar jaar of zelfs een paar maanden bij het ene bedrijf werken om daarna voor een hoger salaris en groenere auto bij de concurrent aan de slag te gaan. Of voor zichzelf beginnen. Aan de arbeiders heeft GroenLinks niets te bieden, omdat ze het neoliberale paradigma allang heeft aanvaard, en er hooguit wat sociale franje aan toe wil voegen. ’t Is niet voor niets dat GroenLinks maar wat graag bereid is met VVD, D66 en zelfs het CDA in bed te gaan liggen. ’t Is economisch gezien in wezen van hetzelfde laken een pak.
Ziedaar meteen een van de voornaamste oorzaken voor de malaise onder Links: ze heeft geen herkenbaar, onderscheidend verhaal meer. Als een van oudsher communistische partij zich uitlevert aan de wensen van de bourgeoisie en de driften van het kapitaal, wat heeft ze Jan Doorsnee dan nog te bieden? De vraag stellen is haar beantwoorden.

——————

Prediker (oogst van 1976) snijdt nog liever z’n strot af dan dat ‘ie weer drie-en-een-half jaar voor piet snot gaat werken om daarna afgedankt te worden als een leeg blikje fris.

Zie veel reacties onder de originele versie van dit verhaal.

—————–

Zie ook: 

Over de staking bij TNT en wat jij er mee te maken hebt van de Vrije Bond