Ga naar de inhoud

J’accuse” – de grootste hold up in de Belgische geschiedenis en u betaalt

Op 3 jaar tijd is er al meer dan 25 miljard euro naar een paar banken gevloeid en een enorm stuk staatsschuld bijgecreëerd. De grootste hold-up op de belastingbetaler uit de Belgische geschiedenis. De komende jaren dient uw belastinggeld om de schulden van de banken af te betalen. Tijd voor een stevig “J’accuse”. U kan als inwoner, namens uw gemeente, klacht indienen wegens oplichting.

11 min leestijd
Placeholder image


Daar ging weer eens een bank overkop. In haar slipstream blijkt ook het spaarpotje van de Belgische steden en gemeenten en dat van de christelijke arbeidersbeweging (ACW) verdampt te zijn. Tot vlak voor de ’redding’ van Dexia kregen we van alle kanten te horen dat er niets aan de hand was. Nu krijgen we te horen dat niemand schuld treft, noch fout zat. En in vele steden klinken sussende woorden, ach ja spijtig dat die Gemeentelijke Holding failliet is, maar in de loop der jaren hebben we er meer aan verdiend dan nu verdwijnt. Niets aan de hand dus? Geen sussende woorden, maar een stevig “J’accuse” Al die sussende woorden moeten verdoezelen dat de grootste hold-up op de belastingbetaler nog steeds doorgaat. Op 3 jaar tijd is er al meer dan 25 miljard euro naar een paar banken gevloeid en een enorm stuk staatsschuld bijgecreëerd. En daarbij komt nog een berg aan bankgaranties die gegarandeerd voor extra kosten zullen zorgen. De komende jaren dient een groot deel van uw belastingen niet voor een goed onderwijs, openbaar vervoer of gezondheidszorg, maar wel om de schuld van de banken af te betalen. Tijd voor een stevig “J’accuse”. Laat dit dan ook een oproep tot actie zijn. We hebben geen nood aan sussende woorden, maar roepen de brokkenmakers ter verantwoording. U kan dit doen door als inwoner namens uw gemeente klacht in te dienen wegens oplichting.

Het kan geen kwaad eens op een rijtje te zetten wat die bankencrisis van 2008 tot nu gekost heeft en wie de rekening betaalt. Een eerste reddingspoging van Fortis kostte 4,7 miljard euro, maar toen die mislukte, werd nog eens 4,7 miljard euro op tafel gelegd om de Fortis-bank te kopen. 75 procent van de Fortis-aandelen werd vervolgens ingewisseld voor een kleine 12 procent aandelen in BNP-Paribas.

De KBC-bank heeft in totaal 7 miljard euro nodig gehad, gedeeld over de federale en de Vlaamse overheid. Dexia kostte in 2008 3 miljard euro, Ethias 1,5 miljard euro. De redding van Dexia nu houdt een opsplitsing in naar een Belgische, een Franse en een ’bad bank’ met de restbelangen en rommelkredieten. De aankoop van de Dexia-bank kost bijna 4 miljard euro.

Daarbij wordt nog een staatswaarborg gegeven voor 60,5 procent van 90 miljard euro, ofwel 54,45 miljard euro, voor wat er nog in de overblijvende ’bad bank’ zit. Premier Yves Leterme (CD&V) sust wel met de boodschap dat in die ’bad bank’ ook nog veel waardevols zit en dat dit geen weggegooid geld is.

Dit is deels waar, maar in die ’bad bank’ zitten bijvoorbeeld ook voor 3,4 miljard euro aan Griekse kredieten. Die zijn ondertussen al maar de helft meer waard, dus het eerste miljard euro (60,5 procent van 1,7 miljard) is ondertussen ook al verdampt.

Ondertussen vallen nog enkele dominosteentjes om bij de aandeelhouders van de Dexia-groep. Want de oude aandelen Dexia zijn nu aandelen in de ’bad bank’ geworden, die voorlopig drijvend wordt gehouden met de aankoopprijs van de Belgische en Franse bank die uit de groep werden gehaald.

Resultaat: de Gemeentelijke Holding is zo goed als waardeloos geworden. Deze holding hield een belang van 14,67 procent aan in Dexia, dat geboekt stond voor 2,1 miljard euro (aanschafwaarde). In 2009 werd het eigen vermogen van de Gemeentelijke Holding geschat op 1,25 miljard euro. Maar in 2008 heeft de holding zich zwaar in de schulden gestoken om aan de redding van Dexia te participeren en haar belang op peil te houden, zodat er nu een kruis getrokken kan worden over het spaarpotje van de steden en gemeenten.

Een ander lijk dat pas uit de kast viel, is de Arco-groep van de christelijke arbeidersbeweging (ACW). Kostprijs is nog niet bekend, maar hier zit nog één miljard euro extra aan staatsschuld aan te komen. Het belangrijkste bezit vormde het aandeel van 13,8 procent in de Dexia-groep.

Spaarders die als coöperant aandelen in de Arco-groep kochten, hoeven niet te vrezen, want ook voor hun geldt de bankdepositogarantie van de overheid. Maar de Arco-groep wordt de eerste grote brok waarvoor de garantieregeling ook effectief moet worden aangesproken.

Tenslotte zit bij Ethias ook nog 5 procent van de Dexia-aandelen. Het is nog maar de vraag hoe die minwaarde daar verteerd wordt en of de overheid opnieuw moet bijspringen.

Wie de rechtstreekse input van belastinggeld in het kapitaal van de banken bij elkaar op telt, komt aan ongeveer 25 miljard euro (1000 miljard oude Belgische franken). Daar zijn de bijkomende lijken via de staatsgaranties en het verdampen van de Gemeentelijke Holding nog niet in meegerekend. Die bijkomende lijken zijn nu al goed voor 2 à 3 miljard euro, maar het kan ook meer dan 50 miljard euro worden. Dit resultaat is in de staatsschuld te zien. De Belgische staatsschuld daalde na een stevig besparingsprogramma (herinner u de stakingen tegen het Globaal Plan onder de regering-Dehaene) in de jaren tachtig en negentig van meer dan 130 procent van het BBP begin de jaren negentig tot 84,2 procent in 2007.

In 2010 is die staatsschuld alweer gestegen tot 96,8 procent en in 2011 zal daar nog een stevige schep bovenop komen door het Dexia-debacle. De bankencrisis heeft dus een extra staatsschuld van 8 tot 12 procent van het BBP (al naargelang van welke indirecte gevolgen je mee incalculeert), of een verhoging van de staatsschuld van 10 tot 15 procent. Dit is zichtbaar in de grafiek van de Europese Centrale Bank (ECB) bij dit artikel (het effect van Dexia is nog niet ingecalculeerd!).

Iemand zal die rekening moeten betalen: de Belgische belastingbetaler

Die 25 miljard euro is niet helemaal weg. De Belgische staat heeft er aandelen in banken aan overgehouden, die nu echter heel wat minder waard zijn. En dat geld moet geleend. Met een rente op de overheidsschuld rond 4 procent (dit is nog voorzichtig gerekend, want momenteel kent die rente koortsopstoten tot 5 procent) betekent dit jaarlijks toch al gauw één miljard euro extra rentebetalingen op de overheidsbegroting.

Dit is het bedrag nodig om de schuld in stand te houden (m.a.w. niet te doen groeien), niet om die 25 miljard euro ook effectief af te betalen. Wat het uiteindelijke kostenplaatje wordt, valt nu nog niet te zeggen en is afhankelijk van wat de Belgische staat met zijn nieuw verworven banken gaat uitsteken.

Maar, gezien de beleidsoptie om de staatsschuld opnieuw te doen dalen politiek algemeen gedeeld wordt, lijkt het mij gerechtvaardigd ervan uit te gaan dat jaarlijks 2 tot 3 miljard euro gedurende de komende 25 jaar richting het door de banken gegraven gat zal gaan. Ter vergelijking: de jaarlijkse opbrengst van de personenbelasting bedraagt ongeveer 35 miljard euro.

Daarbij komt nog dat de bankencrisis de Belgische kredietwaardigheid serieus heeft ondergraven en voor minstens één procent, en tegen de actuele rentestand zelfs 2 procent, hogere kredietlasten voor alle nieuwe leningen heeft gezorgd. Het verschil tussen wat Duitsland en wat België aan langetermijnrente moet betalen (de zogenoemde spread) is van 0,8 procent gestegen tot 3 procent nu.

Als de hele staatsschuld van 350 miljard euro onmiddellijk geherfinancierd zou worden, kwam dit neer op jaarlijks 3,5 miljard euro (1 procent extra rente) tot 7 miljard euro (2 procent extra rente) extra rentelasten. Gelukkig gebeurt die herfinanciering slechts geleidelijk, veelal met een looptijd van 10 jaar. Zo moet in 2012 80 miljard euro geherfinancierd worden. Op lange termijn wordt dit dan ook een tastbaar effect.

Als bespaard wordt in openbaar vervoer, gezondheidszorg, enz. dat is dat omdat met uw belastinggeld eerst de schulden van de banken afbetaald moeten worden. Als de inschrijvingsgelden om te studeren omhoog gaan, dan zal de overheid u wel een verhaal vertellen over te veel studenten voor te goedkoop onderwijs, maar eigenlijk bent u dan deels het leergeld aan het betalen voor wat losgeslagen bankiers hebben aangericht. Als de reële pensioenleeftijd verhoogt en u langer moet gaan werken, dan werkt u om de bankencrisis te betalen. Crisis van de politieke instellingen Deze bankencrisis is duidelijk ook een crisis van onze politieke instellingen. Op alle niveaus, van de gemeenten tot de EU, hebben onze instellingen gefaald. Zij zijn niet in staat gebleken voor een goed financieel systeem te zorgen en een groot deel van de middelen die zij in beheer hadden, is verdwenen.

Onze verkozenen lijken grotendeels nog altijd deze realiteit te ontkennen. Een parlementaire onderzoekscommissie wordt afgewimpeld. Van een serieus onderzoek naar wat er gebeurd is of een openbaarmaking van de stukken (zoals verslagen van de raden van beheer) waaruit de verantwoordelijkheden kunnen blijken, is (voorlopig) geen sprake.

Hoe komt het dat een gezonde bank op enkele jaren omgeturnd werd in een speculatief beleggingsfonds, om vervolgens over kop te gaan? Hoe komt het dat de beheerders dit niet hebben kunnen tegenhouden? Francis Vermeiren (Open VLD), voorzitter van de Gemeentelijke Holding en beheerder bij Dexia, overtuigde in 2008 een groot deel van de gemeentebesturen om nog meer geld in Dexia te stoppen, onder meer met extra geleend geld. Hij komt doodleuk beweren dat er geen sprake is van schuld of fout. We moeten hem maar op zijn woord geloven.

In verschillende steden en gemeenten klinkt het nu sussend, ach we zijn die middelen wel kwijt, maar we hebben er de voorbije jaren veel aan verdiend. Dus is het niet zo erg? Is het pas een probleem wanneer de steden acuut in financiële problemen komen? Feit is dat de lokale besturen er stevig armer op geworden zijn. En premier Leterme beweert dat de staatsgarantie aan de ’bad bank’ uit de Dexia-groep niets kost en zelfs geld gaat opbrengen. Maar wie gelooft die mensen nog? Die vraag is nu meer op zijn plaats dan ooit!

Dien klacht in tegen Dexia en de Gemeentelijke Holding!

Laat daarom dit artikel een oproep tot actie zijn. De bestuurders van Dexia en de Gemeentelijke Holding moeten ter verantwoording geroepen worden. Een stevig “J’accuse” is hier op zijn plaats. U kan als burger er zelf voor zorgen dat de doofpotoperaties niet werken. Neem deel aan de actie”J’accuse” en dien klacht in namens uw gemeente wegens oplichting. U kan, als inwoner van uw gemeente, zelf klacht indienen tegen de misdrijven waarvan uw gemeente schade heeft ondervonden. Het gemeentedecreet voorziet de mogelijkheid aan inwoners om namens hun gemeente in rechte op te treden, wanneer het gemeentebestuur blijft stilzitten. Een ontwerp van klacht vindt als bijlage bij dit artikel. Met de actie “J’accuse” willen we dat in zoveel mogelijk gemeenten klacht wordt ingediend door de inwoners. U kan hier zelf mee terecht in het politiekantoor in uw buurt. Nog beter is een J’accuse-manifestatie te organiseren, waarbij inwoners collectief klacht gaan indienen in hun gemeente.

Wie wil meewerken of deelnemen, kan zich aanmelden op onze Facebook-pagina of een mailtje sturen naar Jaccuse2011@gmail.com U bent degene die de rekening gepresenteerd krijgt. Genoeg redenen om degenen die deze rekening veroorzaakt hebben ter verantwoording te roepen.

Want dit is niet zomaar een ongelukje, maar wel een misdrijf. Het zakenmodel van Dexia leek nog het meest op een Ponzi- of pyramidespel. Langetermijnleningen werden slechts in beperkte mate met spaargelden gefinancierd, maar wel met bij andere banken op korte termijn geleend geld. Dit werkt zolang het lukt om dat krediet te krijgen, maar bankieren en gokken, blijken dan ook niet veel meer te verschillen.

De financiële wetgeving stelt het “door misbruik te maken van de zwakheid of onwetendheid van anderen, transacties in financiële instrumenten uitvoeren tegen een prijs of onder voorwaarden die klaarblijkelijk niet in verhouding staan tot de reële waarde van deze instrumenten” met oplichting gelijk.

Wie in de raad van beheer van Dexia zat en ondertussen de gemeenten aanzette om nog meer aandelen te kopen, desnoods met geleend geld, heeft hier iets uit te leggen. Zelfs al was het met de beste intenties, wat de wet betreft, blijft dit ’oplichting’.

Een gerechtelijk onderzoek wegens ’oplichting’ wil nog niet zeggen dat alle verantwoordelijken aangesproken worden, maar zet wel de druk op de ketel door doofpotoperaties onmogelijk te maken. Het zet onze politici aan om de augiastal volledig uit te mesten en eindelijk werk te maken van een functionerende controle op ons financieel systeem. Natuurlijk zullen verschillende betrokkenen serieus hun best gedaan hebben om de problemen op te lossen. Niet elke politicus of bankier moet met pek en veren ingesmeerd worden. Maar wie mee aan de wieg stond van een extra staatsschuld van ettelijke miljarden euro, mag het wel eens deftig komen uitleggen aan de burgers.

Dat hun claim op onschuld niet op hun woord geloofd wordt, maar gestaafd moet worden met volledige openbaarmaking van interne documenten en onafhankelijk onderzoek, lijkt mij vrij evident. En dat niemand schuld, noch fout treft, gelooft geen mens. Als dat zo zou zijn, dan is er zeker een acuut probleem met het beheer van ons financieel systeem. Opnieuw een reden voor onderzoek en niet om de potjes gedekt te houden.

Hans Lammerant

 

Te bezoeken: J’accuse op Facebook

Hans Lammerant ontwikkelde deze campagne in eigen naam. Hij deed veel ervaring op als activist bij diverse bewegingen: milieubeweging (JNM), vredesbeweging (Vredesactie, Bomspotting) en Liga voor Mensenrechten.