Ga naar de inhoud

Grondstoffenroof: visolie uit bezet West-Sahara wordt gelost in Nederland

(5 maart 2020) Tankschip Oramalia van een Nederlandse reder heeft visolie geladen in de stad Al Ajoen in West-Sahara en is nu onderweg naar de VOPAK haven nr 621 in Vlaardingen om te lossen. De visolie is afkomstig uit door Marokko bezet gebied en is zonder toestemming van het Saharaanse volk ingescheept. De grondstof is feitelijk geroofd (geplunderd) uit een conflictgebied. Door het afmeren en lossen van de Oramalia toe te staan, ondergraaft de Nederlandse regering de eigen geloofwaardigheid waar het gaat om misdaad tegen de menselijkheid.

8 min leestijd

(Door Frank Willems, Stichting Zelfbeschikking West-Sahara, oorspronkelijk verschenen op supermacht.nl, kaart van wikimedia)

Het tankschip Oramalia van de Nederlandse rederij Malia Shipping BV uit Dordrecht [1] is vanuit Al Ajoen in de door Marokko bezette West-Sahara naar Nederland gevaren. Het schip, dat in Al Ajoen geladen is met visolie [2], ging op 4 maart voor anker bij de Maasvlakte. Naar verwachting is de eindbestemming de VOPAK haven nr 621 in Vlaardingen.

Recidive

Vorig jaar is twee keer een melding gedaan bij de Nederlandse douane en bij de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit NVWA over visolie uit West-Sahara die ditzelfde schip naar Nederland bracht. Deze meldingen zijn gedaan, omdat het schip lading heeft ingenomen in bezet gebied. Al Ajoen is de hoofdstad van West-Sahara, het voormalige Spaans Sahara, en de dekolonisatie van West-Sahara is nog niet voltooid.

Voorgeschiedenis West-Sahara

Spanje heeft het gebied destijds geruild met Mauritanië en Marokko in ruil voor een deel in de vis- en fosfaatopbrengsten uit het gebied. Die ruil was echter onrechtmatig. De Sahrawi, de oorspronkelijke bewoners, hebben zich verenigd in het Front Polisario en konden na bittere strijd de Mauritaniërs uit hun land verjagen. Maar Marokko bleek een moeilijker tegenstander.

Onder leiding van de VN werd in 1991 een wapenstilstand gesloten in de oorlog tegen Marokko. Tijdens de vredesbesprekingen werd afgesproken dat dekolonisatie zou worden afgerond met een volksraadpleging over de toekomst van het gebied. Echter, Marokko traineert en blokkeert dat referendum.

Verzet

Veel Sahrawi worden sinds 1976 opgevangen in vluchtelingenkampen in de regio. Zij overleven op basis van humanitaire hulp terwijl Marokko zich verrijkt door de verkoop van hun grondstoffen.

Sinds de wapenstilstand in 1991 heeft het geweldloos burgerverzet in het bezette gebied, waarin vooral vrouwen leidend zijn, nooit gezwegen in het aangezicht van de wrede Marokkaanse onderdrukking. Aminatou Haidar heeft dit jaar daarvoor de alternatieve Nobelprijs gewonnen samen met Greta Thunberg. Het maakt op Marokko overigens geen indruk, net zo min als de vele andere internationale vredesprijzen.

Het geduld van de Sahrawi is groot, maar ook eindig. En de roep om de wapens weer op te nemen zwelt langzaam maar gestadig aan.

De politiek van de rechtsgang

Het Front Polisario weet nog de gemoederen te kalmeren door te wijzen op successen met een vreedzaam middel: het internationaal recht. Het Front kan wijzen op een uitspraak van het Europees Hof van Justitie dat heeft bepaald dat West-Sahara geen deel is van het koninkrijk Marokko.

Dat is belangrijk voor de opstelling van de EU in dit conflict. Het is ook belangrijk voor Nederland dat vanwegDe politiek van de rechtsgange de uitspraak de invoer van producten uit West-Sahara anders moet behandelen dan met producten uit Marokko. Tot nu toe gebeurt dat niet.

Grondstoffenhandel houdt de bezetting in stand

De handel in grondstoffen, zoals visolie uit het conflictgebied, sterkt de Marokkaanse bezetter en maakt de vredesonderhandelingen lastiger. Nederland zou niet mee moeten werken aan handel die conflicten in stand houden. De vis en het fosfaat uit West-Sahara zijn de belangrijkste economische reden voor Marokko om zich niet uit het gebied terug te trekken.

Nederland moet roof en fraude tegengaan

De lading visolie uit West-Sahara is zonder toestemming van de Sahrawi’s ingescheept. De lading is geroofd uit een conflictgebied. Het gaat dus om plundering, en dat is oorlogsmisdaad en een misdaad tegen de menselijkheid. Door hier aan mee te werken, ondergraaft de Nederlandse regering de eigen geloofwaardigheid.

Op de ladingpapieren staat de herkomst van het roofgoed vermeld als Laayoune in Marokko. Dat is fraudeleus. Laayoune is de Franse naam voor Al Ajoen en die stad ligt niet in Marokko. De visolie komt niet uit Marokko en de invoerrechten voor Marokko zijn dus niet van toepassing.

De invoerrechten voor West-Sahara zijn van toepassing en die zijn hoger. Bij deze invoer van visolie wordt belastingfraude gepleegd.

Bij de invoer van visolie die voor menselijke consumptie is bestemd moeten hygiënische voorschriften worden gevolgd. Die zijn in Europees verband geregeld. Een belangrijke bepaling is dat de visolie alleen verwerkt mag zijn in een fabriek die is vermeld op de lijst van toegestane landen. West-Sahara staat niet op de lijst.

Maar de NVWA grijpt niet in

De instelling die toe moet zien op juiste herkomstvermelding is de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, de NVWA. Bij deze instantie kan men melding maken van onregelmatigheden. Bij meldingen van invoer van roofgoed uit West-Sahara door het schip Oramalia reageert de NVWA steeds met de constatering dat zij geen reden zien om in te grijpen omdat het een politieke kwestie zou zijn waarover de EU commissie moet beslissen. Het is een slecht excuus om de regels omtrent hygiëne en herkomstvermelding opzij te schuiven ten bate van het Marokkaans roofgoed.

Vragen door Europese parlementariers

In december zijn in het Europees Parlement vragen gesteld over de invoer van producten uit West-Sahara. In antwoord daarop laat de EU Commissie weten:

“All imported products, including those originating from the Western Sahara, need to comply with the relevant legislation, including the requirement to provide accurate and not misleading information on the country of origin or provenance of those products, which in such case must thus be “Western Sahara.”

Inmenging van buitenaf?

Nadat de NVWA deze informatie ontving, liet zij weten niet verder te communiceren. Is dit het gevolg van de inmenging van een buitenlandse mogendheid in Nederlandse aangelegenheden?

Vragen die worden gesteld in het Europees parlement, worden gepubliceerd op het internet en de antwoorden ook. In dit geval echter werd het antwoord een paar dagen na publicatie verwijderd. Een verklaring daarvoor kan de woordvoerder van de EU, Anne-Marie Eekhout, niet geven. Is dit ook een gevolg van de inmenging van een buitenlandse mogendheid in Europese zaken?

De weg van het recht eindig?

Binnen enkele maanden wordt weer een uitspraak verwacht van het Europese Hof van Justitie , dit maal over de naleving van haar uitspraken. Indien het Europese recht dan nogmaals opzijgeschoven wordt ten gunste van de belangen in het corrupte Marokkaanse bewind wordt het moeilijk uit te leggen dat de gewapende strijd geen alternatief is. De oorlogspartijen kunnen dan op meer bijval rekenen.

Maar nu al is het gedogen van handel in grondstoffen uit West-Sahara een ernstige aanslag op de pogingen van de VN om een oplossing voor het conflict te vinden, een aanslag die de oorlog dichterbij brengt. Waarom wil Nederland dit?

Nieuw-Zeeland, een vergelijkbaar geval

Inmiddels heeft het Front Polisario een zaak aangebracht bij het Hooggerechtshof in Nieuw-Zeeland tegen het Superannuation Fund [3] dat actief is in het gebied dat door Marokko wordt bezet.

De Sahrawi-vertegenwoordiger in Australië en Nieuw-Zeeland, Kamal Fadel, stelt dat het Fonds op twee manieren betrokken is in West-Sahara: het heeft investeringen in Nieuw-Zeelandse boerderijen die onrechtmatig verkregen fosfaat uit bezet gebied gebruiken [4], en het belegt via indexfondsen in bedrijven die actief zijn in West-Sahara.

De bevrijdingsbeweging van West-Sahara heeft gewaarschuwd dat de investeringen de reputatie van Nieuw-Zeeland als een verantwoordelijk lid van de wereldgemeenschap schaden, terwijl het Fonds zegt dat het de beschuldigingen niet accepteert en de zaak zal verdedigen.

Zuid-Afrika ook

Al jaren probeert het Front een einde te maken aan de winning van fosfaat dat eigendom is van het Sahrawi-volk door bezetter Marokko. Eerder is een schip met fosfaat in Zuid-Afrika aan de ketting gelegd en werd de lading door het Zuid-Afrikaans Hoogerechtshof toegewezen aan de regering van de Saharaanse republiek.

*** HOT en vers van de pers ***
Western Sahara Resource Watch publiceerde vandaag een tot nu toe geheim gehouden wettelijk advies van de Europese Raad over vissen in bezette wateren.
¨Here is the EU Council’s legal advice on fishing in occupied waters¨ (5 maart 2020)


Meer lezen:

– ¨The ethical element to fertiliser – push for NZ co-ops to stop buying phosphate from Morocco,¨ Stuff coNZ, 2 maart 2018.
¨Spectacular backtracking by EU Commission on Western Sahara labelling,¨ Western Sahara Resource Watch, 10 februari 2020.
– ¨
EU Western Sahara labelling blow to Morocco,¨ EU Observer, 6 februari 2020.
– ¨Parliamentary questions P-004368/2019 – Priority question for written answer to the Commission Rule 138 – Heidi Hautala – Subject: Conformity checks for products originating from Western Sahara,¨ EP 11 december 2019.

Noten:

[1] Het onderhoud wordt gedaan door South End tanker management in Dordrecht. Het Deense bedrijf Simonsen Chartering Aps is de commercial operator.
[2] De Oramalia had bij aankomst in Al Ajoen een diepgang van 4,8 meter en toen het daar vertrok was die 5,5. Na een tussenstop in de Marokkaanse havenplaats Tan Tan bedroeg de diepgang 6 meter.
[3] ¨Western Sahara liberation movement takes NZ Super Fund to court,¨ Stuff co NZ, 6 maart 2020  en ¨Legal action in New Zealand against imports of phosphate from occupied Western Sahara,¨ SADREMBW Net, 5 maart 2020.
[4] De Nieuw-Zeelandse bedrijven Ravensdown en Balance Agri-Nutrients importeren jaarlijks ongeveer $ 30 miljoen van het product voor gebruik op boerderijen.