Ga naar de inhoud

Greenwashing van het kapitalisme

Greenwashing Van Het Kapitalisme Verandert Niets Aan Zijn Roofzuchtige Kern: De Greta-fabel En Zijn Grenzen. Klimaatverandering herbergt een groot actiepotentieel. Want wie wil dat het poolijs alsmaar sneller smelt en het zeewater stijgt. Niemand toch? Zelfs het grootkapitaal laat lijken alsof het zich zorgen maakt. Daar ligt de truc om mensen zich vooral met klimaatsverandering te laten bezighouden, in plaats van met bestrijden van het kapitalisme. Door greenwashing en duurzaam kapitalisme te beloven, lijkt het grootkapitaal zich in te zetten voor, ja waarvoor?

13 min leestijd

(Door Thom Holterman, oorspronkelijk verschenen op Libertaire Orde)

Het grootkapitaal, het supranationale, multinationale bedrijfsleven, daarin gesteund of aangespoord door regeringen, gaat het slechts om één ding: winst maken, om vermogens te accumuleren. Daarmee gaat gepaard: verzieken, vernielen van het milieu, doden van mensen en uitroeien van diersoorten, dat moet worden gestopt! Daarop moeten (massa)acties zich richten (burgerlijke ongehoorzaamheid, boycot), daarvoor moeten parallelle sociale en economische organisaties worden opgezet, om grootkapitaal en regering te negeren, enzovoort (integrale coöperatie; taz). Daarna zien we wel of dit het klimaat een andere kant op doet veranderen. 

Het wil dat de Spaanstalige journaliste en dichteres Cecillia Zamudio, die onder meer samenwerkt met het Anti-imperialistisch Front (FAI) en historisch en sociaal onderzoek doet, een artikel op haar site publiceerde, dat uitgebreid beschrijft waar ik het hierboven over heb. Zij noemt man en paard. Ik vertaalde haar betoog. U treft het hieronder aan. De integrale versie verscheen op Pensamiento critico. [ThH]

Cecillia Zamudio: ‘De echte milieuactivisten van deze wereld zijn de mensen die strijden tegen de plundering door multinationals: degenen die hun leven geven voor hun gemeenschappen, voor de bergen en rivieren. Elke maand worden in hun land tientallen van deze echte milieuactivisten vermoord: de kogels van de moordenaars van het transnationale kapitalisme schieten hun kop vol eerlijkheid en strijd eraf. Zij sterven met schone handen, handen die nooit de beruchte handen van het IMF of die van andere vampiers op de planeet zullen hebben geschud. De uitbuitende klasse en haar kapitalistische systeem bestendigen zichzelf op basis van uitroeiing en vervreemding: op basis van geweld, maar ook op basis van de leugen die ze via hun massamedia opleggen.

Op verschillende foto’s en video’s zien we Greta Thunberg, het nieuwe personage dat door het culturele apparaat van het kapitalisme is gehypermediatiseerd, met Christine Lagarde, toen nog directeur van het IMF en kandidaat voor de ECB (het IMF, de instelling van het transnationaal kapitalisme die de natuur plundert en hele volkeren uithongert). Een handdruk die de vreugde van de meesters van de wereld, een samenstel van de grote zakenwereld en de politieke elite, goed illustreert, die hen begroet, die hen dienen in de belangrijke taak om te infiltreren in alle gevechten met Trojaanse Paarden die energieën naar doodlopende wegen leiden, die de meerderheid manipuleren in pseudo gevechten die nooit de wortel van de problemen raken, en ze daarom niet oplossen. Het kapitalisme, dat de natuur vernietigt en de uitbuitende klasse die ervan profiteert, dat wordt niet in twijfel getrokken door de ‘Greta’-fabel. De planeet sterft en de heersende klasse gaat verder met haar Circus [..the circus is in town..,Bob Dylan].  Dat is het absolute cynisme’. [..] [Zamudio heeft het over ‘culturele apparaat’; bedenk dat bij de afscheidsreceptie van Lagarde in Washington (zetel van het IMF) op 28 september 2019 onder de 250 genodigden zich ook de niet te ontlopen Bono, de ‘rock star’, leider van de band U2 bevond…; Marianne van 11-17 0ktober 2019.]

Plunderen en kapitaliseren

‘De vernieling van de natuur is te wijten aan de kapitalistische productiewijze: de agrovoedingsindustrie vergiftigt het land, de mijnbouw verwoest bergen en rivieren, enz. Overconsumptie is een fenomeen dat op afstand wordt beheerst door het culturele apparaat van het kapitalisme, door reclamebombardementen. De geprogrammeerde veroudering, een pervers mechanisme van vroegtijdige veroudering, bewust geïmplementeerd in de kapitalistische productiewijze, garandeert ook dat de massa’s overconsumeren, want zo vult de bourgeoisie haar schatkist: op basis van de uitbuiting van arbeiders en op basis van de verwoesting van de natuur.

Er is geen oplossing voor de verwoesting van de natuur in het kader van het kapitalisme. Geconfronteerd met de voelbare tragedie van plastic continenten die op de oceanen drijven, de duizelingwekkende ontbossing van duizendjarige bossen, de verwoesting van gletsjers, het vervuilde en gedraineerde grondwater en rivieren, de door de mijnindustrie geamputeerde bergketens, het verarmde uranium waarmee het militair-industriële complex hele regio’s bombardeert en de aanzienlijk stijgende CO2-uitstoot, ja geconfronteerd daarmee blijkt het cynisme van de wereldleiders enorm. Alsof hun benadering het probleem is…Het is alsof zij zeggen:

                 Strijd tegen kapitalisme

‘Wij kunnen de zon niet met een vinger verbergen, met andere woorden, we kunnen niet langer de verwoesting van de planeet verbergen die de grote kapitalisten plegen; dus wat wij nu kunnen doen om door te gaan met plunderen en kapitaliseren is liegen over de onderliggende en systemische oorzaken van het probleem. Belangrijk is dat wij niet als verantwoordelijk worden aangewezen; dat wij niet worden aangewezen als eigenaars van de productiemiddelen, die beslissen wat er gebeurt, onder welke voorwaarden en in welk tempo; dat wij niet worden aangewezen als verrijkt door de plundering van de natuur en door de meerwaarde die wij van de werknemers in beslag nemen. [..] Het is genoeg voor een goede propagandabewerking op wereldschaal, voor ons om gezien te worden als een luisterend oor voor iets dat we eerder hebben gecreëerd, iets dat ons niet in twijfel trekt als een dominante klasse, als een uitbuitende klasse, en dat uiteindelijk geen vraagtekens plaatst bij dit systeem’.

‘Greta en haar fractie doen een beroep op de zogenaamde ‘morele kwaliteiten’ van de heersers van de wereld, doen een beroep op hun zogenaamde ‘goede wil’; opnieuw worden we geconfronteerd met de verdovende fabel, die doet alsof we in het kapitalisme kunnen negeren dat de accumulatie van rijkdom door de grote kapitalisten op twee fundamentele manieren plaatsvindt: de uitbuiting van arbeiders en het plunderen van de natuur. In de fabel van greenwashing wordt frauduleus voorgesteld het bestaan van een zogenaamd ‘groen kapitalisme’: door de logica van het systeem is dat bestaan volstrekt onmogelijk. Een ‘groen kapitalisme’ is niet mogelijk, evenmin als een ‘kapitalisme met een menselijk gezicht’, net zomin als er vegetarische leeuwen bestaan. Simpelweg omdat als we het over een economisch, sociaal, politiek en cultureel systeem hebben dat kapitalisme heet. In dat geval hebben we het over mechanismen die inherent zijn aan de logica ervan: ka-pi-ta-li-li-se-ren.

En tot degenen die het bedrog bevorderen dat verkondigt dat ‘de Noordelijke landen grote voorbeelden zijn van goed en groen kapitalisme’, is tegen te werpen dat ze juist navraag moeten doen naar de slachtoffers van de moordpartijen die grote Noordelijke bedrijven in Congo hebben aangericht om tot de laatste restanten coltan en andere grondstoffen te kunnen plunderen. We hebben het dan over Ericsson, Saab, Volvo, Bofors (wapens), Nammo (wapens), Kongsberg (wapens), Ikea, H&M, etc. Noch erg ‘groen’, noch erg ‘menselijk’ in termen van uitbuiting en verwoesting van arbeiders en natuur. Ah, als we erin slagen om alle beerputten van praktijken die een multinational verrijken voor de buitenwereld te openen, dan wordt er geen rekening gehouden met die beerputten. En de enorme omzet van Zweedse, Noorse en Finse bedrijven op basis van wapenverkopen en hun lucratieve deelname aan een nieuwe NAVO-invasie zullen ook niet in de fabel aan de kaak worden gesteld, nietwaar? [..] De grote multinationale energiebedrijven, de roofdieren van de natuur bij uitstek, dragen de logo’s van kolibries of zeepaardjes. BMW en een Zwitserse bank financieren de boot waarmee Greta over zee reist: zullen de processen van BMW of de Zwitserse bank dan minder vervuilend en minder berucht zijn?’

Greenwashing

‘In de Greenwashing discussie is iedereen even schuldig, want ten slotte… ‘als we allemaal schuldig zijn, is niemand op een bepaalde manier schuldig’. Dat is een wijze om de verantwoordelijkheden te laten verwateren, om de belangrijkste daders van de barbaarsheid niet aan te wijzen: de grote kapitalisten, de transnationale bourgeoisie. [..] Maar let op, in de Greenwashing discussie worden de plunderingen door de grote kapitalisten, door de gigantische multinationals die hele rivieren omleiden voor de mijnindustrie, gelijkgesteld aan de mensen die het slachtoffer ervan zijn. Slachtoffers en daders zijn aan elkaar gelijk in het abjecte discours van ‘wij zijn allemaal schuldig’. Het onderscheid is verdoezeld, tussen sociale klassen, tussen een handvol landen dat 80% van de hulpbronnen van de planeet consumeert (Verenigde Staten, Europa, Canada, Japan, Australië en andere kapitalistische metropolen) en alle andere landen van de wereld (de overgrote meerderheid) die overleven met de resterende 20%. In het discours van ‘Groene Make-up’ spreken we niet over kapitalistische metropolen die over-consumerend zijn, tegenover de kapitalistische periferieën die door het transnationale kapitalisme worden opgevat als louter ‘reservoirs van hulpbronnen’ en tot in de kern worden geplunderd, met een verwoestende ecologische impact en een brutale sociale verarming als gevolg; evenmin zegt men dat plundering plaatsvindt door het doden van personen of gemeenschappen die hun stem verheffen tegen de plundering van het kapitalisme.

De roofzuchtige multinationals en de mensen die ze uitroeien worden in die discours aan elkaar gelijk gemaakt. Laten we als voorbeeld nemen van wat de Anglo-Amerikanen BHP Billiton (mijnbouw) en het Anglo-Zwitsers Glencore (internationaal handelshuis) doen door een hele rivier om te leiden om water te gebruiken in de grootste steenkoolmijn ter wereld, de Cerrejón-mijn in Colombia, die leidt tot droogte, ecocide, hongersnood en genocide aangaande een van de belangrijkste inheemse volkeren van Colombia, de Wayú. Meer dan 14.000 Wayú-kinderen stierven van honger en dorst als gevolg van kapitalistische plunderingen door deze multinationals. De tonnen steenkool die wordt gewonnen, is voornamelijk bestemd voor de Verenigde Staten en Europa. Dus nee, we zijn niet ‘allemaal schuldig op dezelfde manier’. Een werkend gezin is niet schuldig zoals een kapitalist. De multinational Glencore is niet schuldig op dezelfde manier als het Wayú-volk, dat niet alleen niet schuldig is, maar ook het slachtoffer is van genocide. De daders zijn niet de duizenden sociale strijders, echte milieuactivisten, die dagelijks worden gedood door de kogels van de moordenaars van het transnationale kapitalisme; de daders zijn degenen die de planeet plunderen en huurmoordenaars betalen om elk verzet tegen kapitalistische plunderingen neer te slaan.’

Staatsterrorisme

[Het onderschrift van de illustratie luidt: ‘Volkeren in strijd tegen kapitalistische plundering, geconfronteerd met staatsterrorisme’.]

Cecillia Zamudio gaat daar als volgt op in. ‘Voor onze doden, geen minuut stilte in het licht van de barbaarsheid; wel een pantomime waarmee de transnationale bourgeoisie haar misdaden beweert te verslaan: meer dan 1500 boeren, inheemsen, Afro-afstammelingen, ecologen, sociale activisten, zijn in Colombia in vijf jaar tijd vermoord door transnationaal kapitalisme, enkele duizenden in Mexico, in verschillende landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. En diezelfde bourgeoisie komt tot ons met haar fabel van het tienermeisje met vlechten, dat het kapitalistische systeem niet ter discussie stelt en dat hyper-mediatiek wordt ingezet met een enscenering die ruikt naar eurocentrisch paternalisme, met de setting die ruikt naar cynisme, met dit theater waar de geur van simulatie hangt, zodat er niets verandert.

‘Zolang we onder het kapitalisme leven, zal deze planeet niet gered worden, omdat het kapitalisme in strijd is met het leven, de ecologie, de mens, de vrouwen’, zei Berta Cáceres [zoals in vertaling op de beeltenis te lezen is]. Cáceres, een authentieke ecologe en Hondurese sociaal activiste, vermoord omdat zij zich tegen de plundering van het kapitalisme verzette. Chico Méndes, een andere authentieke ecoloog, verdediger van het Amazonegebied. Deze sociaal activist werd vermoord om zijn stem van klassenbewustzijn het zwijgen op te leggen, om te proberen de politieke organisatie van de onteigenden te beteugelen. Al voor de moord werd gerapporteerd over het bedrog van de ‘greenwashing’ (een term die toen nog niet gebruikt werd, maar de bedrieglijke activiteit bestond al). Macarena Valdés, een Mapuche-ecologe die vermoord werd vanwege haar verdediging van de natuur en de gemeenschap, kwam ook op tegen het kapitalisme en haar groene ‘make-up’.

Macarena was de confrontatie aangegaan met de multinational RP Global, een Oostenrijkse kapitalistische multinational, die de verkoop van energie als ‘duurzaam en hernieuwbaar’ promoot (zonder zijn betrokkenheid te vermelden bij de ecocide en genocide tegen het Mapuche-volk). Er zijn duizenden activisten tegen de vernietiging van de natuur, hun stemmen komen niet in de media terecht, hun leven is vaak kort omdat ze worden gebroken door repressieve instrumenten in dienst van het transnationale kapitalisme.

En als een land beweert zijn natuurlijke hulpbronnen te nationaliseren en niet toe te staan dat multinationals ze plunderen, wordt het gebombardeerd, slachtoffer van imperialistische oorlogen; het wordt binnengevallen door religieuze huurlingen, door fanatiekelingen die uit eigen maatschappelijke kringen zijn voortgekomen en vervolgens door NAVO-laarzen; het wordt gemarteld, gekweld, en er worden bloeddorstige regimes aan het land opgelegd. Waar zijn dan valse ‘ecologen’ van het systeem wanneer het Amerikaanse en Europese imperialisme de natuur vernielen en de volkeren in Irak, Libië, Colombia, Afghanistan, Jemen, enz. afslachten? Ah…. er is geen demonstratie van hun kant, toch?…. Natuurlijk zijn poppen het zichzelf verplicht in het theater, om de dwazen voor de gek te houden, vanwege de duizenden mensen die zijn (en dagelijks worden) vermoord door het transnationale kapitalisme. Omdat die mensen de planeet werkelijk verdedigd hebben, zullen zij nog meer verborgen raken te midden van alle kakofonie, van de hyper-mediatisering van de fictie. Maar de strijd gaat door, tegen het kapitalisme en zijn barbaarsheid; omdat de cosmetica waarmee ze beweren de stank ervan te bedekken, op velen van ons geen uitwerking heeft’.

Cecillia Zamudio

[Beeldmateriaal ontleend aan haar artikel en haar site; het artikel is integraal te vinden op Pensamiento crítico; vertaling Thom Holterman.]

Toevoegingen:

[1]  In het actiewezen is plotseling verschenen de beweging die zich noemt Extinction Rebellion (XR). Het is goed dat er in het kader een als maar grotere aandacht komt voor wat er fout gaat in deze wereld op het vlak van de klimaatverandering. Maar wie houden zich ermee bezig en om welke reden(en)? Zo verscheen van Vincent Lenormant op de site van Librairie Tropiques (Parijs) een onderzoek naar de herkomst van XR. Dit heeft geresulteerd in de bijdrage getiteld ‘Extinction Rebellion, nieuwe massa-manipulatie met welk doel?’. Over de mensen die er als stimulatoren achter zitten (zoals Roger Hallam, Farhana Yamin) heersen twijfels. Zie de site van Librairie Tropiques. Het is verontrustend dat nu het aantal jonge activisten groeiende is, zij zich, wellicht indirect, laten bespelen door de wensen van het grootkapitaal. ‘Bezorgd over het klimaat? Dat kan, maar blijf af van ons kapitaal en laat ons onderwijl gewoon kapitalistisch de boel verzieken’, zal het opperen. Bedenk dus steeds: het moet om en over antikapitalistische actie gaan: laat je niet daarvan afleiden.

[2]  zie ook over XR het artikel waarnaar Kees Stad verwijst op: Roarmag.

[3]  De site Pensamiento critico, van Cecillia Zamudio en die van Librairie Tropiques heb ik gevonden op de site Le Grand Soir, Journal Militant d’Information Alternative.  [ThH]