Ga naar de inhoud

Goeie vraag

(…) Totdat een geïnteresseerde buitenstaander me vroeg “Hoe staat het toch met de Nieuwe Vakbeweging?” Ik speelde een geroutineerde geïnterviewde en zei “dat is een goeie vraag”. Oftewel, ook ik was benieuwd naar de toestand van FNV in Beweging, bijvoorbeeld naar het democratisch gehalte en de eerste daden. Een blik terug en vooruit.

5 min leestijd
Placeholder image

(Bron: Solidariteit.nl)

Begonnen met het Besluit van Dalfsen in december 2011, staat in mei 2013 de oprichting van een nieuwe vakbeweging te wachten. Met een nieuwe structuur, een nieuwe naam en een door de leden gekozen voorzitter en parlement. Deze dagen, maart/april 2013, congresseren Abvakabo FNV, FNV Bondgenoten en FNV Bouw onder meer over de toetreding op basis van een dubbel lidmaatschap. Dat wil zeggen zowel van individuen (verenigd, de leden van de drie bonden) als van organisaties (zelfstandig, vrijwel zeker de onderwijsbond AOb en kleinere FNV-bonden waarvan sommige aarzelen).

Test-case

Veel is overhoop gehaald. De ongedeelde vakbeweging is uitgebleven, FNV Jong opgericht, de Vrouwenbond FNV teruggebracht tot een netwerk en de ouderenbond ANBO afgehaakt. De interne organisatie rust op talrijke “sectorale eenheden” en structuurwijzigingen bepalen het beeld. Eerdere ideeën over de vakbeweging als personeelsmanagement, koersend op de zelfsturende werknemer, lijken bakzeil gehaald te hebben. Zo ook de vrolijke modellenbouw en de bezwerende peptalk van de kwartiermakers. De vraag is hoe de papieren werkelijkheid van ambities, beleidsprincipes, kernwaarden en statuten in de praktijk uitpakt. Zetten strijdbare thuiszorgers, distributiewerkers en schoonmakers de toon of schimmige schermutselingen naar een sociaal akkoord met ondernemers en kabinet?

Wat die schermutselingen betreft, heeft een meerderheid van het voorlopige ledenparlement grenzen gesteld aan de onderhandelingsruimte van de FNV-delegatie en haar interim-voorzitter Heerts. Namelijk: geen mandaat voor ingrepen in het ontslagrecht en de hoogte en duur van de WW. De reacties van Heerts waren schipperend. Eerst “ik laat me niet mijn handen op de rug gebonden naar Den Haag sturen”, daarna sprak hij van een “zwaarwegend advies” en eindigde met de toezegging dat het ledenparlement het eindresultaat ter goedkeuring voorgelegd krijgt.
Een eerste test-case voor dit hoogste democratische orgaan van de nieuwe vakbeweging dient zich dus al snel aan. Vooralsnog is er reden voor argwaan. Op de eerste lentedag maakte Heerts bekend de kandidaten voor het voorzitterschap en de, zeventien personen tellende, bestuurlijke top aan een screening te willen onderwerpen. Geen kritiek op de interne organisatie is één van de criteria. Voor de ballotagecommissie noemde hij hoogst persoonlijk al drie leden: Kok, Vogelaar en De Waal. Betwist in hun eerdere functies, wel in het bezit van Heerts’ PvdA-diploma. Deze toetsing heeft veel weg van: ‘jullie mogen alle kandidaten kiezen, als het maar de onze zijn’.

Koffiedik

Terug naar het mandaat. Het maakt deel uit van de onderhandelingsinzet van FNV in Beweging die uit een negental uitgewerkte hoofdpunten bestaat. Ze lopen uiteen van terugdringing van de “doorgeslagen flexibiliteit” tot eisen aan de kinderopvang. Ook al is het niet moeilijk hoofdpunten toe te voegen als een algemene arbeidstijdverkorting en een miljoenentaks en ontbreekt een strategisch programma (wat minimaal binnenhalen, wat te doen bij weigerachtige ‘partners’ en wanneer mobilisatie), deze sociale agenda trilt van de ambitie. Helemaal tegen de achtergrond van de onvoorwaardelijke afwijzing van de kabinetsplannen voor het jaar 2014: geen nieuwe ‘besparingen’, geen nullijn in de overheid, het onderwijs en de zorg. De uiteindelijke resultaten en de totstandkoming ervan zullen terecht een zware wissel trekken op de geloofwaardigheid, de aantrekkingskracht en de invloed van de nieuwe vakbeweging.

Eenvoudig is de situatie niet, koffiedik kijken dus. De leuze “polderen èn folderen”, door Heerts ook wel genoemd “aan de onderhandelingstafel èn op de barricades”, is leuk gevonden, maar wacht op een serieuze praktijk. Zo zit bijvoorbeeld aan die onderhandelingstafel de regerende PvdA die met de VVD op de schouder de barricades zal schuwen. Alleen al, omdat tijdens eventuele acties de SP de wind in de rug krijgt. Of zal de electoraal gammele PvdA, juist omdat met de VVD weinig te halen valt, graag de bal bij de vakbeweging leggen? En blijkt vervolgens de SP meer dan een parlementaire partij te zijn en de vakbeweging te willen opjagen?

Malieveld, 6 april 2013

Een eerste antwoord op deze onzekerheden en werkelijk nieuw voor de Nederlandse vakbeweging van de laatste jaren, zou de ondersteuning zijn van de langdurige en hardnekkige acties door de thuiszorgers. Om te beginnen – niet verbaal, schriftelijk of digitaal, maar in de volle breedte – de deelname organiseren aan Abvakabo’s protestdemonstratie “strijd voor goede thuiszorg”: zaterdag 6 april op het Haagse Malieveld, 12.00-15.00 uur.

Er is een extra reden om de solidariteit te praktiseren, echt “in Beweging” te komen. Terwijl ondernemerschef Wientjes zijn best doet aan de onderhandelingstafel een coöperatieve indruk te maken, is daarbuiten een weinig minzame tegenbeweging aan de gang. Twee illustraties.
Afgelopen februari verschenen er hetzerige artikelen over Abvakabo FNV in zowel de Volkskrant, en Het Financieele Dagblad als De Telegraaf. Het waren weken van bespiegelingen over de kansen op een sociaal akkoord die de geradicaliseerde, met geld rommelende bond zou trachten te ondermijnen. Verdachtmakingen door anonieme bronnen ‘uit Zoetermeer’ en zwaar aangezet door een prominente PvdA-burgemeester die last ondervond van onwillige brandweerlieden. Opvallend en niet toevallig gericht op de bond die met de kloofdichters een strijdbaarder koers vaart.
Een tweede ontwikkeling is zowel bij Albert Heijn als het Amsterdams Sarphatihuis (Amsta, verpleeghuiszorg) te zien. Een herhaalde diskwalificatie van leden en hun vakbond, intimidatie van personeel, weigering van gesprekken, laatdunkende directie en managers en misleidende informatie. Zeker bij Albert Heijn is sprake van een gerichte publiciteitscampagne die overloopt van de loftuitingen op de zeer gewaardeerde en gerespecteerde medewerkers/uitzendkrachten. Het verbeterde akkoord van FNV Bondgnoten, na doorgezette stakingen, werd gereduceerd tot een voetnoot bij de zo geprezen en verantwoorde opstelling van het CNV.

Aan de ene kant is deze tegenbeweging kenmerkend voor om zich heen slaande, polderlievende ondernemers. Aan de andere kant hoeft het niet te verbazen dat juist het actievolle deel van een heroriënterende vakbeweging kan rekenen op een ideologische drijfjacht.