Ga naar de inhoud

Falende Nederlandse banken

Over ING, Shell, Unilever en Rutte. De witwasaffaire van de ING blijft de gemoederen bezig houden. Begrijpelijk, want het gaat om geweldige belangen. In Het Financieele Dagblad van 14 september 2018 staat boven een artikel van hoogleraar Marcel Pheijffer: Leg bij ING-kwestie niet de focus op een bankier, maar op het hele systeem.

9 min leestijd

(Door Maurice Ferares, oorspronkelijk verschenen op solidariteit.nl foto van wikimedia commons)

Hij zegt dus: geef niet alleen de schuld van wat er gebeurd is aan de voorzitter van de Raad van Bestuur van de ING, Ralph Hamers, maar denk ook aan al die controlesystemen die gefaald hebben.

Wat zich bij en rond de ING heeft voorgedaan, geeft enig inzicht in hoe particuliere bedrijven met openlijke of stilzwijgende steun van overheidsinstellingen veel geld kunnen verdienen. En dat, terwijl Rutte de bevolking sprookjes vertelt over verbetering van de koopkracht.

Douane

Witwassen van crimineel verkregen geld is niet de basis voor het bestaan van het kapitalisme. Dat is het bezit van de middelen voor de vervaardiging van producten (door degenen die hun arbeidskracht verhuurd hebben aan ondernemers) die bij de verkoop winst opleveren. Andere mogelijkheden om veel te verdienen, blijven echter niet onbenut zoals uit deze ING-affaire blijkt. Het kapitalisme heeft zich mede om die reden in de eeuwen dat het systeem bestaat, voorzien van een brede verdedigingsgordel bezet met politici en juristen die met hun wetten en klassenjustitie iedere aanval op het systeem moeten doen mislukken. Een typisch voorbeeld van hoe een jurist het systeem verdedigt, is wat Joris Struycken in Het Financieele Dagblad van 10 september 2018 schreef (*1).

ING maakt fouten, maar niet meer dan de Douane. De oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens, beschuldigde ING zelfs van fraude. Maar voor zover bekend, gaat het hier niet om fraude. Het gaat om veronachtzaming van een verplichting verdachte transacties te melden. Dit is het beste te vergelijken met de Douane die de wettelijke verplichting heeft containers in de Rotterdamse haven te controleren en die verweten wordt dat zij teveel over het hoofd ziet. Een dergelijk verwijt wordt met enige regelmaat gemaakt. Geen haan die er naar kraait.

ING deed niets

Cortens geeft vier dagen later in dezelfde krant antwoord aan Struycken: De vergelijking die Struycken maakt, is vals. (…). Helaas is nog onvoldoende helder dat het faciliteren van crimineel handelen ook crimineel is, en daarom gaat het hier om meer dan enkel het nalaten te melden.

Zowel Pheijfffer als Cortens leggen de vinger op de wond. Het gaat om een systeem. De betrokken partijen bij de zogenaamde witwasaffaire van de ING gaat het om heel wat meer dan alleen de ING. Dat blijkt onder meer uit het antwoord van de directie van De Nederlandsche Bank (DNB) op de vraag van minister van Financiën Hoekstra van 18 september 2018 of andere banken de regels wel naleven. Het antwoord luidde: Nederlandse banken zijn nog steeds laks bij het signaleren van financieel-economische criminaliteit, zoals witwassen.

De minister stelde deze vraag aan DNB naar aanleiding van een megaschikking die de ING trof met het Openbaar Ministerie (OM). Daarom wordt nu gesproken van de term ‘megaschikking’ en niet meer van een boete. Er is een geraffineerd spel gespeeld. Aanvankelijk zijn de ING en het OM akkoord gegaan met de betaling van een boete in de hoop daarmee de hele zaak af te handelen, inclusief een eventuele strafvervolging van de top van de bank. Dat het OM in eerste instantie genoegen nam met een boete, bewijst ook de verklaring van de hoofdofficier van Justitie Froberg (Het Financieele Dagblad, 5 september 2018): We zochten gericht, maar vergeefs, naar leidinggevenden van misstappen ING.

Het was ongetwijfeld onder druk van DNB (die een jammerlijke rol in de affaire speelde en zijn prestige moest redden) dat het OM van mening veranderde en stelde dat strafvervolging van de bankleiding niet kon worden verhinderd met alleen een boete. Iets dat overigens in andere gevallen wel was gebeurd. Minister Hoekstra wilde na de schikking van de ING met het OM van DNB weten of andere banken in Nederland de wet ’ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme’ wel voldoende naleven.

Daarop antwoordde DNB: ING is bepaald niet de enige bank die in de fout gaat bij de controle op financieel-economische criminaliteit. Meer banken zijn te laks met controle op witwassen. Alsof het laksheid zou zijn van banken als ze criminelen medewerking verlenen bij het witwassen van geld. De Nederlandsche Bank is fout, heel erg fout en probeert met die mededeling zich in te dekken tegen de kritiek niets gedaan te hebben. Het was allemaal niet zo erg, het was een beetje laksheid, suggereert DNB. Wel vervelend, maar geen man overboord.

ING opvanghuis oud-politici

Aangenomen kan worden dat alle Nederlandse banken criminelen in de gelegenheid stellen geld wit te wassen, omdat ze daar veel aan verdienen. De Nederlandsche Bank en het Openbaar Ministerie hebben nooit serieus gezocht naar de witwaspraktijken waaraan de banken medewerking verleenden. Ook bij de ING heeft het jaren geduurd, voordat opgetreden werd. De ING kon er niet meer onderuit na het onderzoek van het FIOD tegen vier witwassers bij de ING. De medeplichtigen van de criminele witwassers, de bestuurders en commissarissen van de banken, zijn schuldig door in gebreke te blijven om werkelijk controle uit te oefenen op de gang van zaken in de bank die hun betaalde voor deze functie.

Wie zijn die commissarissen? Op 17 maart 2017 schreef de Volkskrant: ING begint op opvanghuis voor oud-politici te lijken. Na Wim Kok (PvdA) zal nu J.P. Balkenende (CDA) commissaris worden. Hans Wijers (D66) wordt zelfs volgend jaar president-commissaris. Dat was ruim een jaar geleden. Zij hebben nooit van witwassen gehoord. Alleen maar hun presentiegeld opgestreken. Logisch, want ook zij maken deel uit van het systeem en willen geld blijven verdienen hoe erg er ook bij hun bank wordt witgewassen.

Wederrechtelijk verdiend

In het bericht van het Openbaar Ministerie, 4 september 2018, over de boete (die dus een schikking is en moet voorkomen dat de bazen van de banken de gevangenis in gaan) van 775 miljoen euro die de ING kreeg, staat het volgende: ING Bank NV betaalt een boete van 675.000.000 euro. Daarnaast betaalt de bank 100.000.000 euro wederrechtelijk verdiend vermogen aan de Staat. Let wel honderd miljoen euro wederrechtelijk verdiend geld.

Dat was een schatting van het bedrag dat de ING aan het meewerken aan crimineel handelen van derden zou hebben verdiend. Aangenomen mag worden dat de ING een veelvoud van die 775 miljoen binnenhaalde bij het jaren lang criminelen behulpzaam zijn bij het wegsluizen van crimineel geld. Over de hoogte van het bedrag dat de ING heeft moeten betalen, is beslist lang onderhandeld. De FIOD begon vroeg in 2016 al aan zijn onderzoek. De ING wist dus dat er een bui kon losbarsten, maar heeft rustig afgewacht om te kijken wat wel en wat niet bekend zou worden.

Boete in Verenigde Staten

De totale rekening van 775 miljoen euro voor de witwasserij was amper aan de Nederlandse staat betaald of de bazen van de bank werden met een nieuwe tegenvaller geconfronteerd. De beurs van New York legde de ING een boete op van vijf miljoen dollar, omdat de bank tussen 2007 en 2015 regels had overtreden rond de handel in zogenaamde American Depositary Receipts (ADR). In het kort gezegd, de bank had aandelen verkocht die hij niet bezat of waarover hij kon beschikken. Het Financieele Dagblad schreef daar 15 september 2018 over: Ook in de Verenigde Staten nam ING het niet zo nauw met wet- en regelgeving (…). ADR’s zijn aandelen in niet Amerikaanse bedrijven die onderhands verhandeld werden (…) Tot en met 2015 deed de ING 1.500 transacties, waarbij de kans groot was dat Banca IMI italia, ING of zijn klanten de onderliggende aandelen niet in bezit hadden. 

ING deed op die manier dus 1.500 transacties. En is daarvoor nu bestraft. De medewerker van de ING die de transacties verrichtte, werd in juni 2018 ontslagen! De top van de bank bleef buiten schot. Ook De Nederlandsche Bank die jarenlang op de hoogte was van de criminaliteit van de banken en daartegen geen maatregelen nam, kan rustig verder gaan als hoeksteen van het systeem. Hetzelfde geldt voor het Openbaar Ministerie dat niets heeft kunnen vinden van wetsovertreding door de ING die criminelen het hand boven het hoofd hield om aan hen flink te verdienen. Kortom: het systeem krijgt geen schrammetje. En dat is het ergst van alles. De kapitalistische beerput blijft stinken.

Rutte in de olie

En dan tot slot de aangekondigde sprookjes van minister-president Rutte. Met dertig miljoen klanten die dagelijks diesel en benzine bij Shell tanken, kan je niet zeggen dat de oliepomper een snoepwinkeltje exploiteert. Dat kan je ook niet zeggen van een multinational die een investeringsbudget heeft van 25 miljard euro en die drie ton betaalde aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam voor een rapport over de opheffing van de dividendbelasting. De olie droop van Ruttes handen, toen hij kort geleden het voorstel van de regering in de Tweede Kamer verdedigde om de dividendbelasting af te schaffen.

Ook bij Unilever, de andere Nederlands multinational zitten ze niet op een houtje te bijten: Unilever kan via eigen reserves dividendtaks makkelijk omzeilen. Unilever heeft genoeg reserves om aandeelhouders de komende vijftien jaar te ontzien. (Het Financieele Dagblad 12 september 2018)

Ja zeker, vijftien jaar kan Unilever zijn aandeelhouders beschermen tegen de ‘ellende’ van belastingbetaling op dividend. Lieden die niet behoren tot de meer dan een miljoen sloebers die met hun vrouwen en kinderen moeten leven van een inkomen onder de armoedegrens (ongeveer tweeduizend euro) en dat de afgelopen vier jaar al hebben gedaan. ”Iedereen gaat er het volgend jaar op vooruit”, riep Rutte in de Tweede Kamer bij de bespreking van de regeringsbegroting voor 2019.

De ‘verbetering’ is 1,5 procent. Voor een gezin met twee kinderen is dat 30 euro per maand, 7,50 euro per persoon. Een ‘enorme’ verbetering vergeleken met de stijging van de koopkracht in 2017. Voor dat jaar was een verhoging van 1 procent beloofd. Het werd echter feitelijk: 0,5 procent, 3,75 euro per maand per persoon voor de leden van een gezin van vier mensen. Daar heeft Rutte geen woord over gezegd. Wat een schande, wat een schande.

Noot:*1) J. Struycken is partner bij Certa Legal Advocaten in Amsterdam. Daar vechten ze ook voor hun boterham.