Ga naar de inhoud

Een alternatief voor kapitalisme opbouwen van onderop

Van onderop worden er alternatieve vormen van productie opgezet, die uiteindelijk het kapitalisme zouden moeten vervangen. Voorbeelden uit de VS.

4 min leestijd

(Door Dayton Martindale, oorspronkelijk verschenen op de website van tijdschrift In These Times)

so.li.dai.re e.co.no.mie
Zelfstandig naamwoord

1. Een alternatief economisch systeem gebaseerd op instellingen – van voedselcoöperaties tot hernieuwbare energiebronnen in eigendom van de gemeenschap – die democratisch besluiten nemen, voldoen aan lokale behoeften,  en mensen en de planeet stellen boven winst maken.

“Er is geen blauwdruk. We hebben de afgelopen 50 jaar twee rampen met blauwdrukken gehad: gecentraliseerd socialisme en bedrijfskapitalisme (corporate capitalism). We hebben iets anders nodig. “-Filipijnse socioloog Walden Bello, sprekend op het World Social Forum 2002 in Brazilië

 

Welk soort instellingen?

Er is nogal een lange lijst – er blijkt geen ‘slimme zet’ te zijn voor het opbouwen van een hele parallelle economie.  Om te beginnen: werknemerscoöperaties; gemeenschappelijke grond voor   betaalbare ‘groene’ woningen; buurt moestuinen; gratis gezondheidsklinieken; ruilnetwerken en tijdbanken (‘time banks’) ; participatieve budgettering, waarin gemeenschappen op democratische wijze lokale uitgavenprioriteiten bepalen; en meer.
Hebben we echt een nieuwe economie nodig?

Het is moeilijk om te staan kijken naar toenemende ongelijkheid en opwarmende aarde, en dan de schouders op te halen en te zeggen dat de huidige economie in orde is zoals die is. Maar het is één ding om kritiek te hebben op het oude en iets anders om daadwerkelijk iets nieuws te bouwen. Hervormers zien de inspanningen van de solidaire economie als een manier om het kapitalisme te ‘repareren’; voor sommige socialisten zijn ze een noodoplossing om mensen te helpen overleven totdat Links eindelijk de staat overneemt. Maar sommige enthousiastelingen zien de solidaire economie als zowel het middel als het doel: een bottom-up, volledig functionerende economie buiten het kapitalisme, om die uiteindelijk volledig te vervangen.

 

En werkt het ook ?

Er floreren tal van afzonderlijke coöperaties voor werknemers (ongeveer 300 in de VS), gemeenschapstuinen en andere instellingen voor solidaire economie. Vele anderen worstelen om op te starten in de kapitalistische markt – traditionele financieringsbronnen zijn niet altijd al te enthousiast over het hele “people and planet over profit” ding. Maar verschillende organisaties experimenteren met alternatieve financieringsmethodes en groepen zoals de New Economy Coalition proberen deze gefragmenteerde inspanningen met elkaar te verbinden tot een grotere, meer veerkrachtige beweging. Nergens is deze visie volledig gerealiseerd, maar voorstanders boeken vooruitgang van Jackson, Miss., tot aan Cleveland en Barcelona.

Dus Jackson staat voor de rest van de wereld?

Nou ja, alleen een soort van. Maar het idee is niet om het model van een stad te exporteren en Jackson-klonen over de hele planeet te maken. De term ‘solidaire economie’ ontstond immers al tientallen jaren geleden in Latijns-Amerika en economieën gebouwd rond wederzijdse hulp bestonden al lang voordat er kapitalisme was. Verschillende gemeenschappen leven in verschillende sociale en ecologische contexten, en wanneer ze de kans krijgen om democratisch te opereren, zullen ze tot andere resultaten komen. Wat de aanhangers van solidaire economie willen, is dan ook geen Utopia uit een sjabloon, maar de basisstructuur voor een miljoen nieuwe samenlevingen in de hel van de oude.

Dit is onderdeel van “The Big Idea”, een maandelijkse serie die korte inleidingen biedt van vooruitstrevende theorieën, beleidsmaatregelen, methoden en strategieën die ons kunnen helpen een wereld voorbij het kapitalisme te visualiseren. Voor recente In These Times-verslaggeving over de solidaire economie, zie,  “Turning Capital Against Capitalism,” “Detroit’s Underground Economy” en “How a Maryland Town Is Turning Its New Deal Past Into a New Economy Present.”

————–

Als een onafhankelijke publicatie zonder winstbejag vertrouwt In These Times op financiële steun van lezers om de elektriciteit te betalen en onze verslaggevers in staat te stellen de kritische verhalen van onze tijd te vertellen.  make a tax-deductible donation today.

Dayton Martindale is assistent-redacteur bij In These Times en een van de oprichters van Symbiosis. Zijn artikelen zijn verschenen in In These Times, Earth Island Journal en The Next System Project. Hij twittert op @DaytonRMartind.