Door VS gesteunde president Brazilië werpt lugubere schaduw op komende verkiezingen 2022
Zonder een of andere ‘tussenkomst’ wint voormalig links president Lula gemakkelijk van huidig extreemrechts president Bolsonaro bij de komende verkiezingen van 2 oktober 2022. Het leger eist echter een ‘hervorming’ van het kiessysteem om alsnog Bolsonaro ‘herverkozen’ te krijgen en dreigt met het verbieden van de verkiezingen als die ‘hervorming’ er niet komt. Een analyse van BrasilWire.
(BrasilWire, Brian Mier, vertaling oorspronkelijk verschenen bij DeWereldMorgen, foto van minister van Defensie Braga Netto, Palácio do Planalto, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons)
Zonder de huidige Braziliaanse regering te erkennen voor wat zij is – een defacto door de VS gesteund militair regime – kan je het recente politieke verleden van het land niet begrijpen of kan geen nuttige prognose worden gemaakt van de komende verkiezingen op 2 oktober 2022. Met de pogingen om veranderingen in het kiessysteem af te dwingen, onder bedreiging dat die verkiezingen van 2022 anders helemaal niet zullen doorgaan, gaat Brazilië de derde fase in van zijn langzame staatsgreep en van de consolidatie van de feitelijke militaire machtsgreep.
18,6 procent van alle 14.600 Braziliaanse overheidsambtenaren die door president Bolsonaro of zijn ministers werden benoemd, zijn militairen. Dit cijfer is hoger dan de hoogste piek tijdens de militaire dictatuur van 1964-85.
Corruptie, confrontatie en geweld
Een nutteloze woordenmist vertroebelt de ware aard van de Braziliaanse regering. Het woord “regime” wordt in de westerse wereld routineus gereserveerd voor officiële vijanden van de VS en hun bondgenoten. Nochtans past Brazilië in de objectieve definitie van ‘regime’: een door militairen gedomineerde, extreem-rechtse autoritaire regering, die met antidemocratische middelen aan de macht is gekomen – met dwang, bedreigingen, propaganda en misbruik van het rechtssysteem – die de belangen van buitenlands kapitaal verdedigt en zichzelf in stand houdt door corruptie, confrontatie met de overheidsinstellingen en geweld.
De kandidatuur van Bolsonaro in 2016 was een democratische verpakking met een zeer lang voorspel van de terugkeer van het leger in de regering. Nu de militairen hun positie een jaar voor de verkiezingen proberen te consolideren, escaleert de situatie.
Bolsonaro’s voormalige stafchef, nu minister van defensie, generaal Braga Netto, wordt voor het Hooggerechtshof gedaagd voor zijn bedreiging van Artur Lira, voorzitter van het nationale Congres, dat de verkiezingen van 2022 niet door zullen gaan als de door het leger geëiste wijziging van het kiessysteem – de invoering van een afgedrukte stembrief voor iedere kiezer na de electronische stemming – niet wordt uitgevoerd.
Nu is Bolsonaro zelf eveneens onderwerp van een onderzoek door zowel het nationale Kiescollege als het Hooggerechtshof, omdat hij opzettelijk twijfel heeft gezaaid over de integriteit van de verkiezingen door allerlei samenzweringstheorieën te verspreiden over het elektronische stemsysteem van Brazilië.
Zowel Braga Netto als Bolsonaro’s acties kunnen als misdaden aanzien worden. Bolsonaro is al onderwerp van meer dan 130 verzoeken tot afzetting.
In een live-uitzending op sociale media, naar verluidt op suggestie van regeringssecretaris (een adviseur van de president met de status van minister, nvdr) generaal Luiz Eduardo Ramos, sprak Bolsonaro ongegronde beweringen uit van fraude bij de voorbije parlementsverkiezingen, waarbij hij de stemcomputers de schuld gaf en zijn aanhangers opriep om de straat op te gaan.
“Een geschenk van de CIA”
Met behulp van psychologische technieken die ze bij het Western Hemisphere Institute for Security Cooperation (WHINSEC – de vroegere School of the Americas (*1)) hebben aangeleerd en die aan elke fase van deze langzame staatsgreep ten grondslag hebben gelegen, werden “groene en gele (*2) nationalistische” aanhangers in het leger gemobiliseerd om deze doelstelling te ondersteunen, die zij afschilderen als het “controleerbaar” en “transparant” maken van het kiesproces, onder het valse voorwendsel dat het huidige systeem dat niet zou zijn. Voorzitter Barroso van het Kieshof heeft echter gewaarschuwd dat deze aanpassing in feite de deur openzet voor ouderwetse verkiezingsfraude.
Sergio Moro (links), niet langer Minister van Justitie onder president Bolsonaro (en daarvoor rechter tegen president Lula) wordt al gepolst om eventueel Bolsonaro te vervangen als meer ‘acceptabele’ presidentskandidaat in 2022. Foto: Marcos Correa/WikiMedia Commons
Het ziet er immers naar uit dat Bolsonaro meer dan een steuntje in de rug nodig zal hebben om de komende kiesresultaten van 2022 aan te vechten. Zoals de zaken er nu voor staan, stevent hij af op zwaar verlies tegen Lula da Silva. Die twee zouden in 2018 reeds tegenover elkaar hebben gestaan, als voormalig president Lula niet in de gevangenis was beland op grond van sindsdien nietig verklaarde aanklachten om hem uit de verkiezingsstrijd te houden.
Het is extreem naïef om te verwachten dat het leger vreedzaam afstand zal doen van zijn verworven macht na de decennia die het (sinds het einde van de militaire dictatuur in 1985) nodig had om terug aan de macht te komen onder Bolsonaro.
Dat gebeurde toen met behulp van collaborerende leden van de rechterlijke macht en onder een opeenvolging van dreigementen door de strijdkrachten. Aanklagers die aan Bolsonaro gelieerd zijn en door de (binnenlandse inlichtingendienst van de VS) FBI waren opgeleid, noemden Lula’s opsluiting toen “een geschenk van de CIA” (de buitenlandse inlichtingendienst van de VS).
Het is extreem naïef om te verwachten dat het leger vreedzaam afstand zal doen van zijn verworven macht na de decennia die het (sinds het einde van de militaire dictatuur in 1985) nodig had om terug aan de macht te komen. De wensdromen dat Braga Netto en andere hoge generaals de ‘volwassenen in de kamer’ zouden geweest zijn, een matigende kracht tegenover Bolsonaro, of zelfs dat ze hem zouden verwijderen, had volledig moeten verdampen met de toegevingen van generaal Villas Boas en voormalig president Michel Temer over de sturende hand van het leger tijdens de feitelijke staatsgreep van 2013-16 en tijdens zijn tweede fase, de verkiezingscampagne van 2018.
Bolsonaro was met andere woorden geen politiek ongelukje waar ze zich met tegenzin achter schaarden, zoals sommigen beweerden. Integendeel, hij was de hele tijd hun kandidaat.
Derde fase van een feitelijke staatsgreep…
Nu gaan we een derde fase in van deze langzame Braziliaanse staatsgreep, een strijd om het scenario vast te leggen voor na de presidentsverkiezingen van 2022, in een poging de status quo van het huidige economische en buitenlandse beleid te handhaven, als het kan onder een meer respectabel gezicht, terwijl parallel daaraan neofascistische pogingen worden verdergezet om de macht te consolideren met alle mogelijke middelen.
Voormalig president Lula tijdens het interview met Glenn Greenwald in de gevangenis. Foto: Screenshot The Intercept Brasil
Het feit dat er geen enkele kandidaat van een “derde weg” beschikbaar is die in staat is om zelfs maar met Lula te concurreren in de peilingen, heeft zowel de militairen als de VS er wellicht van overtuigd om het te houden bij de bekende naam die ze al hebben, nu president Bolsonaro overweegt om tijdens het verkiezingsjaar 2022 de sociale uitkeringen te verhogen om zijn dalende populariteitscijfers op te krikken.
Sergio Moro, de in de VS opgeleide en door het leger gedecoreerde rechter van het corruptie-onderzoek Lava Jato, hielp Bolsonaro aan de macht door Lula in 2018 gevangen te zetten. Hij wordt achter de hand gehouden als plan B voor potentiële opvolger. Moro keerde onlangs terug uit zijn nieuwe woonst in de VS om zijn kandidatuur te bespreken met de centrumrechtse met Bolsonaro geallieerde partij Podemos (*3). Zoals reeds eerder vermeld in de pers, ging hij zelfs praten over een mogelijke presidentiële campagne met generaal Mourão, huidig vice-president onder Bolsonaro.
… met de zegen van Washington…
Dit alles gebeurt met de klaarblijkelijke zegen van de regering in de VS. Meerdere bezoeken kort na elkaar van zowel de directeur van de CIA als de nationale veiligheidsadviseur van president Biden zijn zoveel stilzwijgende steunbetuigingen, leggen de grenzen bloot van de leefmilieuretoriek in de VS over het Amazonegebied en doorprikken elke overgebleven wensdroom dat Biden uit zichzelf ideologisch tegen Bolsonaro gekant zou geweest zijn.
Het Braziliaanse overheidsbestuur in zijn huidige gemilitariseerde vorm is strategisch veel te nuttig voor de VS en te lucratief voor de zakenwereld om zomaar los te laten. Na hun hulp bij het orkestreren van een groot deel van het proces dat Brazilië tot zijn huidige wanhopige situatie heeft gebracht, zowel onder Republikeinse als Democratische regeringen, is het uiterst naïef om nu zomaar te verwachten dat de VS iets zouden veranderen aan hun oppervlakkige presentatie van de betrekkingen met Brazilië.
De CIA-denktank Center for Strategic and International Studies (CSIS) pleit nu voor nog nauwere banden en de oprichting van een ‘binationale instelling’ om de relatie tussen het extreem-rechtse militair bestuurde Brazilië en de VS te formaliseren.
Het is hoog tijd elke illusie te laten varen over wat Brazilië te wachten staat. Bolsonaro afschilderen als de karikaturale schurk en als enige vertegenwoordiger van wat in werkelijkheid een op de VS gericht militair machtsproject op lange termijn is, is oneerlijke nonsens.
… en de gulle medewerking van de westerse media
De westerse media hebben zich tijdens het hele proces van de voorbije jaren sinds de afzetting van president Rousseff in 2016 grotendeels gehouden aan het staatsgreepvriendelijke narratief van het leger en de regering van de VS en blijven dat verder doen.
Een soortgelijke weigering om de ernst van de situatie in Brazilië te erkennen, is de manier waarop de ‘staatsgreep’ van 2016 tegen de regering van Dilma Rousseff tussen aanhalingstekens werd gezet en herleid tot een kwestie van ‘opinie’, de manier waarop de politieke vervolging van Lula werd afgeschilderd als legitiem, en hoe een door het leger gesteunde neofascistische kandidaat werd gereduceerd tot gewoon een “conservatief” kandidaat, met wie zowel ‘gematigde’ kiezers als buitenlandse investeerders zich op hun gemak zouden kunnen voelen.
Zonder erkenning van de ware aard van de huidige regering – een door de VS gesteund militair regime – kan geen zin worden gegeven aan het recente verleden van Brazilië, noch aan de verontrustende nabije toekomst van het land.
Tanks in de straten van Brasilia
Ter bevestiging van de stelling in dit artikel: op 10 augustus paradeerden totaal onaangekondigd tanks en ander wapentuig over de centrale boulevard van de Braziliaanse hoofdstad Brasilia, voorbij het Congres (het federale parlement) en het Hooggerechtshof.
Het is geen toeval dat deze tentoonstelling van militaire macht doorging op de dag dat het Congres stemde over het wetsvoorstel van president Bolsonaro om het electronisch stemmen af te schaffen en terug te gaan naar papieren stembrieven, wat de integriteit van het verkiezingsproces ernstig zou verzwakken.
In de voorbije weken heeft de president meermaals zijn verzet geuit op zijn Facebookaccount tegen het huidige kiessysteem, dat nog geen enkel geval van bewezen fraude heeft opgeleverd sedert het werd ingevoerd in 1996. Op 4 augustus heeft ht Hooggerechtshof een onderzoek geopend tegen de president voor het verspreiden van desinformatie over het kiessysteem.
Tegen het einde van de dag werd het echter duidelijk dat zijn intimidatie gefaald heeft. 208 Congresleden weigerden toe te geven aan de militaire dreiging en het voorstel voor een terugkeer naar papieren stemmen werd verworpen. Niet alleen de oppositiepartijen PT, PcdoB en PSOL stemden tegen, ook 17 leden van de PSB en de PDT gingen in tegen de eigen partijdiscipline en stemden ook tegen.
Zelfs zes leden van de PSL, de partij op wiens lijst Bolsonaro verkozen werd tot president stemden tegen samen met twee leden van de extreemrechtse partij Patriota. Bovendien stemden 18 parlementsleden van de traditionele rechtse machtspartijen DEM en MDB tegen.
Deze poging tot intimidatie van het parlement werd door de Braziliaanse media weggelachen en geridiculiseerd. Toch is er voldoende reden tot ongerustheid. Bolsonaro deed dit een week nadat hij nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan van president Joe Biden ontmoette. Bolsonaro heeft nauwelijks nog steun bij de gewone Brazilianen en zelfs een groot deel van de economische elite laat hem vallen, maar wat hij op 10 augustus toonde is dat hij zich niet zomaar gewonnen zal geven.
Brazil’s US-Backed Military Regime Casts Shadow over Hopes for 2022 Election en Tanks on the streets: who will laugh last? werden vertaald door Lode Vanoost (van het tweede artikel werd enkel een korte samenvatting vertaald).
Noten:
(*1) Opgericht in 1946, tot in 2000 gevestigd in de door de VS bestuurde kanaalzone in Panama. In 2000 officieel afgeschaft wegens de kritiek op de schendingen van de mensenrechten door de ‘studenten’ in eigen land, maar in werkelijkheid verhuisd naar Fort Benning, Virginia in de VS onder zijn nieuwe naam WHINSEC. Van 1946 tot nu hebben meer dan 60.000 Latijns-Amerikaanse militairen, politie, rechters en rechtse politieke activisten er trainingen gekregen in subversieve actie en foltertechnieken. Zij waren actief betrokken bij alle door de VS gesteunde militaire staatsgrepen van Latijns-Amerika tot vandaag (nvdr).
(*2) Groen en geel zijn de nationale kleuren van Brazilië (nvdr).
(*3) Podemos is de nieuwe naam van de Nationale Arbeiderspartij (Partido Trabalhista Nacional-PTN) die in tegenstelling tot zijn naam een rechtse partij is zonder enige band met de linkse Arbeiderspartij (PT) van Lula da Silva of met de gelijknamige partij Podemos in Spanje. Partijen met een naam die de lading niet dekt zijn een veel voorkomend fenomeen in Brazilië, waar partijen komen en gaan en meestal slechts formele, lege vehikels zijn voor het deelnemen aan verkiezingen (nvdr).