BusinessEurope en vrijhandelsakkoord EU-India

(dit stuk verscheen oorspronkelijk op de website voorwie.eu)

In oktober 2006 besloten India en de EU onderhandelingen te starten over een handels- en investerings akkoord [1]. Sindsdien zijn er 8 rondes van besprekingen geweest, waarvan de laatste eind januari dit jaar in Mumbai plaats vond. De Europese Commissie en de Indiase regering willen voor eind dit jaar een akkoord afronden en ondertekenen [2]. Voor de EU is een overeenkomst met de “opkomende economie” India strategisch van belang en de EU is op zijn beurt de belangrijkste handelspartner van India.

Inter Press Service meldde op 10 februari dat het interne documenten van de Europese Commissie onder ogen kreeg waaruit blijkt dat (grote) Europese ondernemingen vertegenwoordigd door BusinessEurope [3] veel invloed hebben op de vaststelling van het Europese handelsbeleid. De documenten maken aannemelijk dat de toenmalige Europese Commissaris voor Handel Mandelson de lobbyisten van BusinessEurope begin 2007 een voorkeursbehandeling gaf tijdens de voorbereidingen van de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord met India (zie ook de laatste paragraaf). Dat was zo’n negen maanden voor de gesprekken formeel van start gingen. Belangengroepen van Europese milieu- en  ontwikkelingsorganisaties werden pas door Mandelson geraadpleegd toen de strategie voor de besprekingen al was bepaald. BusinessEurope is (achter gesloten deuren) steeds nauw betrokken geweest bij het onderhandelingsproces.

Geen voorkeursbehandeling?

Woordvoerder onder de nieuwe Handelscommissaris De Gucht, John Clancy, ontkende de beschuldiging dat BusinessEurope een voorkeursbehandeling zou hebben. De Commissie vraagt volgens hem niet alleen aan ondernemers om beleidsadvies. Olivier Hoedeman van Corporate Europe Observatory (CEO) brengt daar tegenin dat het karakter van de dialoog van Commissie met maatschappelijke organisaties geheel anders is dan die welke de Commissie met de vertegenwoordigers van de private sector voert. Volgens Hoedeman, die de activiteiten van de lobbyisten in Brussel een aantal jaar op de voet volgt, hebben grote bedrijven direkte toegang tot de Commissie en zijn ze direkt betrokken bij strategiebepaling en vrijhandelsbesprekingen. De mening van campagnevoerders op sociaal en ecologisch gebied wordt veelal genegeerd. Diverse keren verzocht Corporate Europe Observatory de Commissie om interne documenten openbaar te maken om onderzoek naar de band tussen bedrijven en het Commissariaat voor Handel mogelijk te maken. Barroso I wees de meeste verzoeken echter af of droeg documenten over waarin passages zwart waren gemaakt. Corporate Europe Observatory vroeg de Europese Ombudsman een paar keer om de Commissie te dwingen aan de verzoeken te voldoen. In tenminste een geval is de Commissie in het gelijk gesteld door de Ombudsman; een ander verzoek is nog “in behandeling” [4].

Europese bedrijfsbelangen

De inzet van BusinessEurope is om via deze bilaterale vrijhandelsbesprekingen meer toegang te verkrijgen voor Europese bedrijven tot de Indiase groeimarkten en om de regering-Singh aan te zetten protectionistische maatregelen te schrappen. Ze beogen de volledige afschaffing van de Indiase invoerrechten voor goederen [5] die het land gebruikt om de binnenlandse firma’s af te schermen van goedkopere buitenlandse concurrentie. “Elke mildere maatregel zou het voortbestaan van hoogbeschermde sectoren mogelijk maken en daarmee de potentiële winst voor de Europese economie dramatisch verminderen”, zo citeeert het IPS BusinessEurope. De organisatie dringt ook aan op vergaande marktopening voor Europese bedrijven op gebied van diensten (retail, banken, etc.), verlaging van zogenaamde non-tariff barriers (varierend van importquota, anti-dumpingmaatregelen, voorwaarden voor licentie en certificatie tot aan bepalingen op gebied van arbeid, milieu en gezondheid), deelname bij overheidsaanbestedingen, betere bescherming van hun intellectuele eigendomsrechten (stopzetting van overdracht van onderzoeksgegevens tbv. generische medicijnproductie voor arme ontwikkelingslanden [6], verlenging van patenttermijnen, en betere IPR-handhaving [7]), aanpassing van de mededingingswetgeving en meer mogelijkheden voor investeringen [8].

Druk op India

Eind maart 2009 nam het Europese Parlement (EP) een resolutie aan waarin het aandringt op versnelling van het onderhandelingsproces en ondertekening van een akkoord voor eind 2010 [9]. Het was een reactie op de stagnatie die in het onderhandelingsproces was opgetreden. In de resolutie werd het wegnemen van handelsbeperkingen en het opnemen van maatregelen die leiden tot de vermindering van armoede, uitsluiting van bevolkingsgroepen, kinderarbeid en tot verbetering van de gezondheidszorg en milieubeheer benadrukt. Een maand eerder bekritiseerden diverse maatschappelijke organisaties [10][11] het besloten karakter van de onderhandelingen, de geheimhouding van de onderhandelingsteksten en de mogelijke gevolgen van de vergaande liberaliseringseisen van de EU. Ze riepen de parlementariërs op om de resolutie af te wijzen en in plaats daarvan aan te dringen op een transparant, openbaar en toegankelijk onderhandelingsproces overeenkomstig de eisen van ruim 75 Indiase vakbonden, sociale bewegingen en NGO’s (september 2008). Verder moeten de handelsbetrekkingen met India uitgaan van de grote economische ongelijkheid tussen de EU en India, het toegankelijk maken van basisvoorzieningen voor de bevolking en het naleven van mensenrechten, gender-rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling op ecologisch, economisch en sociaal gebied.

Eind november 2009 dreigden de onderhandelingen weer te stagneren omdat de Europese onderhandelaars tegen de zin van de Indiase regering in zouden blijven vasthouden aan opname in de onderhandelingstekst van clausules over kinderarbeid, andere mensenrechten en maatregelen tegen klimaatverandering [12]. Uit persberichten [13] valt echter op te maken dat de Indiase regering waarschijnlijk ook tegenstand bood aan het opheffen van handelsbarrières die van groot belang zijn voor Europese bedrijven. In dat verband worden genoemd: een moratorium op bepaalde GMO-zaden [14], hoge tarieven op dure Europese medicijnen, en belemmeringen voor de marktopening voor milieugoederen en -diensten [15]. Tevens wordt opgemerkt dat het vooral de EU is die de vaart in de onderhandelingen wil houden en die druk uitoefent op India om meer concessies te doen.

In januari dit jaar werden de onderhandelingen weer voortgezet zonder dat bekend werd gemaakt welke concessies daarvoor zijn gedaan, door wie. De EU en India gaven aan het op hoofdlijnen eens te zijn en voor eind 2010 een verdrag te willen tekenen. De concept-onderhandelingstekst is echter niet openbaar gemaakt zodat een discussie over de inhoud onmogelijk blijft.

Miljoenen kleine boeren en winkeliers de dupe

Ontwikkelingsorganisaties zoals het Duitse WEED (World Economy, Ecology and Development) zijn kwaad omdat de Commissie bij de onderhandelingen de ondernemersbelangen voorop stelt. Men wil blijkbaar geen enkele rekening houden met het enorm grote aantal armen onder de bevolking van India [16], aldus de organisatie. Volgens de Wereldbank had in 2005 ruim viertiende van de Indiërs minder dan 1,25 dollar per dag te besteden. Peter Fuchs van WEED verklaart de Commissie tot loopjongen voor de “grootindustrie en stelt dat organisaties die werken rond sociale rechtvaardigheid en milieu “op afstand” worden gehouden.

Het WIDE-Network en de Heinrich Böll Stiftung analyseerden de Trade Sustainability Impact Assessment (TSIA) die in opdracht van de EU werd uitgevoerd [17]. Ze kwamen tot de conclusie dat de TSIA teveel gericht is op potentiële economische winst en liberaliseringseffecten en dat de gevolgen van handelsmaatregelen op natuurlijke hulpbronnen, arme bevolkingsgroepen, arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, ongelijkheid, kleine producenten en vrouwen grotendeels buiten beschouwing bleven. De TSIA gaat volgens hen ook uit van een pro-liberaliseringsrichting die de formulering van passende en noodzakelijke beleidsmaatregelen in de weg zit. Ze concluderen dat de EU-India TSIA ongeschikt is om het Europese handelsbeleid te laten overeenstemmen met doelstellingen van duurzame ontwikkeling, met de naleving van gender-, vrouwenrechten en sociale rechten en met het verbeteren van de transparentie en deelname in de Europese beleidsvorming.

Onderzoekers van het Indiase Centre for Trade and Development (CENTAD) publiceerden in 2009 [18] een studie waaruit blijkt dat er een grote ongelijkheid bestaat tussen de Europese en Indiase economieën. Terwijl het omvang van het BNP van India in 2008 1/16e is van dat van de EU, behandelt de Commissie India als een economisch gelijke in de onderhandelingen. Daarbij maakt de beoogde verwijdering van tarieven op de import van voedsel met name de vele kleine boeren kwetsbaar voor prijsveranderingen. De ongeveer 5 miljoen boeren die slechts 1 voedselgewas telen, zijn niet in staat om te concurreren met buitenlandse investeerders [19]. Een andere groep die wordt bedreigd in hun levensonderhoud is die van de 12 miljoen kleine winkeliers. Zij zullen worden weggevaagd door de internationale supermarktconcerns die zich kunnen gaan vestigen als India akkoord gaat met de door de EU gewenste liberalisering van de dienstensector [20].

Inzage in DG Trade-documenten

Uit de documenten die de IPS in kon zien, blijkt dat BusinessEurope ook in 2008 werd geraadpleegd door de Commissie over een lijst van 10% “gevoelige” goederen die India voor een periode van 7 jaar wilde uitsluiten van liberalisering. De toenmalige voorzitter van BusinessEurope, de Buck, vond die lijst echter “veel te duur” (lees: er staan teveel producten op die leden van die club juist willen gaan exporteren naar India). Hoewel dit een belangrijk punt is voor de Indiase industrie, lijkt de regering wel bereid om de lijst op verzoek bij te stellen in ruil voor concessies van Europese kant [21].

In een vrijgegeven Commissie-verslag van een vergadering tussen vertegenwoordigers van DG Trade, EFPIA en de India Commission van BusinessEurope over de EU-India vrijhandelsbesprekingen van mei 2007 zijn een aantal passages gezwart of verwijderd. De onleesbare passages betreffen antwoorden van de DG Trade-medewerkers op vragen van BusinessEurope. Er is dus niet alleen sprake van direkt overleg met de particuliere sector maar ook lijkt DG Trade gevoelige informatie te delen met BusinessEurope. BE vroeg bij dat overleg aan DG Trade welke ondernemers-organisaties uit de EU en India bij de onderhandelingen zijn betrokken, welke soort input door DG Trade is gewenst om naar buiten toe de “noodzaak” voor de onderhandelingen te kunnen onderstrepen, en welke documenten DG Trade zou kunnen “delen” met hen („Business Europe also wanted to know what documents we might be able to share in the coming months to enable them to maintain the momentum via-à-vis their members and counterparts in India.“) Er wordt verder opgemerkt dat BusinessEurope een nauwe band heeft zijn Indiase tegenhanger (CII) en dat ze van plan zijn een gezamenlijke “paper” te schrijven met gedetailleerde standpunten over afzonderlijke punten.” En: “for Business Europe the India FTA is the priority FTA”.

Emailverkeer over de EU-India Business Summit op 30 september in Parijs geeft aan dat de Commissie betrokken is bij de voorbereiding daarvan. En: “The Commission will follow the developments closely in order to ensure that the Business Summit is adequately tied into the Political Summit and that adequate visibility is given to the Business Summit as a European event.”

Noten:
[1] Zie hiervoor het High Level Trade Group van 13 oktober 2006: “HLTG Report on EU-India Trade and Investment Agreement to the EU-India Summit” (link, pdf). En “What will India gain from the FTA with the EU”, New Europe, 13 juli 2007 (link).
[2] “India, EU free trade pact by 2010 end,” 17 februari 2010 (link). Over de relatie EU-India: “India page” van Directorate General for Trade van de Europese Commissie (kort: DG Trade) (link), “India-EU Strategic Partnership, Joint Action Plan,” EC, 7 september 2005 (link, pdf). “10th EU-India Summit,” 6 november 2009 (http://ec.europa.eu/external_relations/india/summit_en.htm) en “EU-India Summit, Global partners for global challenges- The EU-India Joint Action Plan (JAP),” 29 september 2008 (link, pdf).
[3] BusinessEurope is een federatie van werkgeversverenigingen in de EU (link) (ondermeer VNO-NCW). Voor de visie van BusinessEurope over de Europese handelsstrategie, zie: “BusinessEurope Priorities for External Competitiveness 2010-2014: Building on Global Europe”, 18 februari 2010 (link). BE:” In 2010 moet de basis worden gelegd voor het Europese handels- en investeringsbeleid voor de komende 5 jaar. Langetermijn groei en werkgelegenheid ontstaat alleen door meer handel en investeringen op basis van het verbinden van handelsbeleid en Europese concurrentiekracht. Barroso II moet zijn “EU-2020 strategie” (http://ec.europa.eu/eu2020/) baseren op de “Global Europe, Competing in the World”-strategie van 2006. Aanbevelingen voor verbetering: bevorderen handelsbesprekingen, opzetten strategische relaties met belangrijke partnerlanden, bevorderen Europese concurrentie via gericht handels- en investeringsbeleid, en garanderen afstemming tussen handels- en overig beleid.
Voor een overzicht van reacties op het “EU 2020”-voorstel, zie “EU 2020 seeks to balance green growth and jobs,” Euractiv, 2 februari 2010 (link), “Big business demands accountability on EU 2020,” 3 februari 2010 (link) en “NGOs defy Commission on ‘EU 2020’ agenda,” Euractiv, 4 februari 2010 (link).
[4] Zie ondermeer: “19 mei: Klacht CEO bij Ombudsman over beleid Commissie mbt. gebrek aan openbaarheid van informatie”, Global Europe, Voor Wie?, mei 2009 (link).
[5] “Manufacturing takes centre stage in new industrial policy,” Euractiv, 4 februari 2010 (link).
[6] “India-EU FTA gets flak in Europe,” DNA, 15 februari 2010 (link) en “Amended Patents Act, A critique,” BK Keayle, juli 2005 (link).
[7] Zie ook: “EU wil strengere normen intellectueel eigendomsrecht afdwingen via “vrij”handel en ACTA-akkoord. Generische medicijnproducent India wijst dit af,” Global Europe, Voor Wie?, 15 november 2009 (link).
[8] “BusinessEurope and the Confederation of Swedish Enterprise statement on the EU-India relationship,” 12 november 2009 (link).
[9] “EP: non-legislative resolution,” 26 maart 2009 (link).
[10] Zie: “Vote on Draft Report “EU-India Free Trade Agreement”,” TNI, 26 februari 2009 (link).
[11] Wellicht hebben de organisaties zich bij hun kritiek gebaseerd op een – naar wordt aangenomen – uitgelekte onderhandelingstekst uit februari 2009 die in juni vorig jaar op het internet verscheen. Zie: “EU-India Free Trade Agreement draft,” DG Trade via WIKILEAKS, 24 februari 2009 (link, pdf).
[12] “Gaps remain unplugged in India-EU FTA talks,” BS Reporter, 7 november 2009 (link).
[13] Zie bijvoorbeeld: “Secretly, India talked free trade agreement with EU again,” DNA, 1 februari 2010 (link), “India reluctant to relent on greater market access to EU,” Live Mint, 4 februari 2010 (link), “EU ‘pushing’ India over generics in ‘secret’ trade talks,” Pharma Times, 4 februari 2010 (link), en “European business interest in ‘green’ India,” The Hindu, 19 februari 2010 (link).
[14] “India, EU free trade pact by end 2010: Envoy,” Prokerala, 17 februari 2010 (link) en “Farmers and experts called for moratorium on GM crops,” Economic Times, 24 januari 2009 (link).
[15] Bijvoorbeeld door de verkoop van dure CO2-reductie technologie door Europese bedrijven.
[16] WEED schreef een uitvoerig rapport over de ondernemersagenda voor het EU-India vrijhandelsakkoord, de Europese en Indiase economische belangen daarbij en de mogelijke sociaal-economische gevolgen voor de bevolking van India. Zie: “Die Fesseln des EU-Indien-Freihandesabkommens,” 15 januari 2009 (link).
[17] TSIA (18 mei 2009) (link). “A critical review of the Trade Sustainability Impact Assessment for the Free Trade Agreement between the EU and the Republic of India from a gender perspective,” WIDE-network en de Heinrich Böll Stiftung, september 2009 (link).
[18] “The EU – India FTA Critical Considerations in a Time of Crisis,” CENTAD, maart 2009 (link, pdf).
[19] “India’s FTA rush: Kerala’s farmers and fishworkers stand to lose,” Kerala Independent Fishworkers Federation, 21 december 2007 (link) en “South India farmers against WTO and FTAs,” 10 oktober 2009 (link) en “India: Blockade of Mangalore Port to protest against destructive imports,” SICCFM, 20 november 2009 (link).
[20] Zie bijvoorbeeld: “FDI in India’s Retail Sector, More bad than Good?,” CPAS, 22 oktober 2005 (link, pdf).
[21] Een deel van de economische elite van het land wil toch graag zaken doen met de Europeanen. Zie: “India reluctant to relent on greater market access to EU,” Live Mint, 4 februari 2010 (link).

Bronnen:
– “EU Pushes to Prise Open India,” door David Cronin, IPS, 10 februari 2010 (link).
– “Industrie weegt op gesprekken EU-India,” Mondiaal Nieuws, 10 februari 2010 (link).
– notities over de inhoud van door de Commissie vrijgegeven documenten.

Meer lezen:
– “Global Europe, The Corporate Agenda of the EU in the WTO and in new bilateral agreements!,” WEED 27 november 2009 (link, pdf).
– “The Wrong Direction, Why the EU-India free trade agreement will not help India through the economic crisis,” Traidcraft, maart 2009 (link, pdf).
– “EU-India FTA- initial observations from a development perspective,” Traidcraft, september 2008 (link, pdf).
– “India Country Strategy Paper 2007-2013,” DG Trade, 18 maart 2008 (link, pdf).
– “Trade Briefing: The EU-India Free Trade Agreement – what MEPs need to know, World Development Movement, 20 augustus 2009 (link, pdf).
– “EU-handelspolitiek is “nieuw kolonialisme”,” IPS 22 april 2008 (link).
– “EU-India FTA: Public interest groups detained during protests- 17 march 2009, New Delhi,” 21 maart 2009 (link).