Ga naar de inhoud

Bob Dylan, Masters of War, en de Oekraïne-crisis

Het rood-wit-blauw (van de Amerikaanse vlag, vert.) chauvinisme viert hoogtij. Toch zijn er echte diplomatieke alternatieven voor de ramkoers naar oorlog

7 min leestijd

(Door Norman Solomon, al op 22 februari 2022 Common Dreams vertaling globalinfo.nl, die best donaties wil, foto ministerie van defensie Oekraine 2016, flickr CC2.0)

Negenenvijftig jaar geleden nam Bob Dylan “With God on Our Side” op. Je hebt het waarschijnlijk al heel lang niet meer op de radio gehoord, als je het al ooit hoorde, maar op dit moment zou je het kunnen beluisteren als zijn meest evergreen van de actuele liedjes:

I’ve learned to hate the Russians

All through my whole life

If another war comes

It’s them we must fight

To hate them and fear them

To run and to hide

And accept it all bravely

With God on my side

De afgelopen dagen heeft de berichtgeving in de media over een mogelijke topontmoeting tussen Joe Biden en Vladimir Poetin bijna weemoedige trekken aangenomen, alsof de ruiters van de apocalyps al uit de stal zijn vertrokken.

Fatalisme is gemakkelijk voor de laptopstrijders en de geföhnde studiospreekstalmeesters die blijven hameren op de noodzaak om “de Russen”, waarmee ze de Russische regering bedoelen, hard aan te pakken. Echte mensen die lijden en sterven in een oorlog worden gemakkelijk ver verwijderde abstracties. “And you never ask questions / When God’s on your side.”

Gedurende de laatste zes decennia is de heiligheid van het Amerikaanse militarisme vervaagd tot een meer algemene reeks veronderstellingen die, in de huidige crisis, over de traditionele politieke spectrums heen worden gedeeld. Onwetendheid over de geschiedenis van de NAVO voedt de goed versus kwaad zalvigheden die zo gemakkelijk worden ingenomen en geïnternaliseerd.

Op Capitol Hill is het moeilijk één lid van het Congres te vinden dat de NAVO wil noemen wat zij lange tijd is geweest: een oorlogsverbond (Kosovo, Afghanistan, Libië) dat vrijwel niets te maken heeft met “verdediging” anders dan de verdediging van enorme wapenverkopen en, soms, zelfs fantasieën over regimeverandering in Rusland.

De verering en ophemeling die van het Capitool en de media (met inbegrip van NPR en PBS) uitgaat ten aanzien van de NAVO en haar Amerikaanse leiders zijn wonderen van dun versluierd opzweperij. Over andere samenlevingen, verguisde samenlevingen, zouden we labels als “propaganda” horen. Hier worden de vermeende gemeenplaatsen witgewassen en plat gestreken als gezond verstand.

Flarden van de ongemakkelijke waarheid zijn slechts sporadisch in de mainstream media van de V.S. opgeflikkerd, terwijl dat in Europa wat waarschijnlijker is. “Biden heeft herhaaldelijk gezegd dat de VS open staat voor diplomatie met Rusland, maar over het onderwerp waar Moskou het meest de nadruk op heeft gelegd – de uitbreiding van de NAVO – is er helemaal geen Amerikaanse diplomatie geweest,” schreef Jeffrey Sachs aan het begin van deze week in de Financial Times. “Poetin heeft herhaaldelijk geëist dat de VS de uitbreiding van de NAVO naar Oekraïne afzweren, terwijl Biden herhaaldelijk heeft beweerd dat het lidmaatschap van de alliantie de keuze van Oekraïne is.”

Zoals Sachs opmerkte: “Velen houden vol dat de uitbreiding van de NAVO niet het echte probleem is voor Poetin en dat hij het Russische rijk wil herscheppen, puur en simpel. Al het andere, inclusief de NAVO-uitbreiding, is volgens hen slechts een afleiding. Dit is een volslagen misvatting. Rusland verzet zich al 30 jaar fel tegen de uitbreiding van de NAVO naar het oosten, eerst onder Boris Jeltsin en nu onder Poetin…. Noch de VS noch Rusland willen het leger van de ander voor hun deur. Geen NAVO-uitbreiding beloven is geen verzoening. Het betekent niet dat Oekraïens grondgebied wordt afgestaan. Het ondermijnt de Oekraïense soevereiniteit niet.”

Of zij nu veel van die geschiedenis afweten of niet, de Amerikaanse media-elites en de leden van het Congres lijken er zich niet druk om te maken. Het rood-wit-blauwe chauvinisme viert hoogtij. Toch zijn er echte diplomatieke alternatieven voor de ramkoers naar oorlog.

Katrina vanden Heuvel, redactrice van The Nation en Rusland-deskundige van het eerste uur, zei maandag in Democracy Now dat de uitvoering van de Minsk-akkoorden een weg naar vrede in Oekraïne zou kunnen zijn. Ze wees er ook op dat “er nu niet alleen wordt gesproken over de NAVO-kwestie, die zo belangrijk is, maar ook over een nieuwe veiligheidsarchitectuur in Europa”.

Er is dringend behoefte aan een nieuw Europees veiligheidskader om conflicten tussen Rusland en de bondgenoten van de VS te demilitariseren en te bezweren. Maar dezelfde benadering die er drie decennia lang op aandrong de NAVO uit te breiden tot aan de grenzen van Rusland, is er nu op gebrand de lat steeds hoger te leggen, ongeacht hoezeer dit de kans op een directe botsing tussen de twee supermachten met kernwapens in de wereld vergroot.

De laatste ambassadeur van de VS in de Sovjet-Unie voordat deze instortte, Jack Matlock, schreef vorige week: “Aangezien de belangrijkste eis van president Poetin de verzekering is dat de NAVO geen verdere leden zal opnemen, en specifiek niet Oekraïne of Georgië, zou er duidelijk geen basis zijn geweest voor de huidige crisis als er geen uitbreiding van het bondgenootschap was geweest na het einde van de Koude Oorlog, of als de uitbreiding had plaatsgevonden in harmonie met het opbouwen van een veiligheidsstructuur in Europa die Rusland omvatte.”

Maar Rusland uitsluiten van veiligheidsstructuren, terwijl het omringd wordt door tot de tanden toe bewapende tegenstanders, was een duidelijk doel van de uitbreiding van de NAVO. Minder voor de hand liggend was het doel om van de Oost-Europese naties klanten te maken voor de verkoop van grote hoeveelheden wapens.

Een aangrijpend hoofdstuk in “The Spoils of War”, een nieuw boek van Andrew Cockburn, beschrijft de mega-corporate ijver achter de massale campagnes om de NAVO uit te breiden in de jaren 1990. Grote Pentagon aannemers zoals Lockheed Martin waren teneergeslagen over de ontbinding van de USSR en vreesden dat de militaire verkoop zou blijven dalen. Maar er lagen enkele potentiële grote nieuwe markten in het verschiet.

“Een bijzonder veelbelovende markt was die van de voormalige leden van het ter ziele gegane Warschaupact,” schreef Cockburn. “Als zij zich bij de NAVO zouden aansluiten, zouden zij natuurlijke klanten zijn voor producten als het F-16 gevechtsvliegtuig dat Lockheed had geërfd van General Dynamics. Er was één kleine belemmering: de [George H. W.] regering Bush had Moskou al beloofd dat de NAVO niet naar het oosten zou groeien, een belofte die deel uitmaakte van de regeling die een einde maakte aan de Koude Oorlog.”

Tegen de tijd dat de legendarische wijsgeer op het gebied van buitenlands beleid George F. Kennan in 1997 zijn ondubbelzinnige waarschuwing uitsprak – “de uitbreiding van de NAVO zou de meest noodlottige fout van het Amerikaanse beleid zijn in het tijdperk na de Koude Oorlog” – was de uitbreiding al aan de gang.

Zoals Cockburn opmerkt: “In 2014 hadden de 12 nieuwe leden voor bijna 17 miljard dollar aan Amerikaanse wapens gekocht.”

Als je denkt dat die wapentransacties bedoeld waren om de Russen bij te houden, dan heb je veel te veel vertrouwen gehad in de Amerikaanse media. “Eind 2020,” legt Cockburns boek uit, “hadden de collectieve militaire uitgaven van de NAVO de 1,03 biljoen dollar bereikt, of ruwweg 20 keer het militaire budget van Rusland.”

Laten we de laatste woorden hier aan Bob Dylan overlaten, van een ander lied dat niet op de radio playlists staat. “Masters of War.”

Let me ask you one question
Is your money that good?
Will it buy you forgiveness
Do you think that it could?

Norman Solomon is medeoprichter en nationale coordinator van RootsAction.org. Zijn boeken omvatten “War Made Easy: How Presidents and Pundits Keep Spinning Us to Death“(2006) en “Made Love, Got War: Close Encounters with America’s Warfare State” (2007).