Ga naar de inhoud

Bevordert biologische landbouw honger in de wereld?

Enkele toplui en wetenschappers verbonden aan de Nederlandse Wageningen UR (University & Research Centre), allen boegbeelden van de intensieve landbouw, vinden dat “biologische landbouw de honger in de wereld bevordert, zij is luxe en emotioneel”. Prof. em. Eric A. Goewie is het daar fundamenteel mee oneens. “Door hun redenering laten ze zien niet te weten wat de eigenlijke oorzaak van honger is”.

4 min leestijd
afrika_landbouw

(Bron: Dewereldmorgen.be)

Volgens Dijkhuizen, topman van de WUR (Wageningen UR, University & Research centre, het samenwerkingsverband tussen Wageningen University en Stichting DLO), prof. Rabbinge en prof. Fresco, beiden boegbeelden van de intensieve landbouw, “bevordert biologische landbouw honger in de wereld, zij is luxe en emotioneel”.

Zij vinden biologische landbouw hinderlijk op hun weg naar hoogtechnologische, intensieve voedselproductie die de honger de wereld uit moet helpen.

Honger is de enige rechtvaardiging die verdedigers van pesticiden, genetisch gemanipuleerde organismen, kunstmest, dieronvriendelijke en intensieve voedselproductiesystemen aandragen. Hun argumenten zijn ondoordacht of onjuist.

Zij hebben zich niet verdiept in wat biologische landbouw is. Zo beweren zij dat biologische landbouw schadelijk is voor het milieu, honger bevordert, duur en milieuonvriendelijk uitpakt, niet gezonder is en veel schaarse grond nodig heeft.

Daarmee laten zij zien niet te weten wat de eigenlijke oorzaak van honger is. Hun redenering zet een maatschappelijk geaccepteerde en wetenschappelijk interessante productiewijze volledig buiten spel.

“Daarmee laten zij zien niet te weten wat de eigenlijke oorzaak van honger is. Hun redenering zet een maatschappelijk geaccepteerde en wetenschappelijk interessante productiewijze volledig buiten spel”

Biologische landbouw gebruikt natuurlijke hulpbronnen in plaats van verbruiken. Zo’n hulpbron is bijvoorbeeld het immuniteistsysteem van organismen. Ook ecosystemen in bodem, sloten, lucht en landschap reinigen zichzelf. Zonder die eigenschap is leven op aarde onmogelijk.

Zij verliezen die bij chronische overbelasting bijvoorbeeld door gevaarlijke stoffen of stress. Het is dus onverstandig om zo’n gratis hulpbron te verspelen.

En dan wijs ik niet eens naar de maatschappelijke kosten van intensieve productiesystemen. Via onze belastingen moeten die toch weer worden opgeruimd. Volgens recente studies lopen die in de miljarden. Die kosten worden verdoezeld met een beroep op de noodzaak om honger te bestrijden.

Natuurlijk behoeft biologische landbouw nog verbeteringen. Ik denk aan energiegebruik, tegengaan van uitspoeling van voedingsstoffen in de bodem of natuurlijke bescherming tegen ziekten en plagen.

Biologische landbouw is verder gebaseerd op het principe dat je daar voedsel produceert waar de monden zijn. De ecologische samenhang van een regio is daarvoor maatstaf. Regionale productie vermindert armoede, beschermt de leefomgeving en beperkt transportkosten.

Biologische landbouw claimt niet dat zij gezondere producten voortbrengt. Wel dat door het ontbreken van residuen van pesticiden, diergeneesmiddelen of groeiregulatoren onze gezondheid wordt beschermd. Zie daarbij af van de vraag of je gezondheid kunt meten. Biologische landbouwers kunnen dat in elk geval niet.

Honger wordt niet veroorzaakt door weinig productie. Rapporten daarover tonen dat er genoeg geproduceerd wordt, maar dat het voedsel hongerenden niet bereikt. Tachtig procent van de hongerenden woont op het platteland en is afhankelijk van lokaal aanwezige, goedkope productiemethoden.

“Honger wordt niet veroorzaakt door weinig productie. Rapporten daarover tonen dat er genoeg geproduceerd wordt, maar dat het voedsel hongerenden niet bereikt”

Honger is sociaal geproduceerd en wordt in standgehouden door beleidskeuzes die uitgaan van de wetten van de vrije markt. Honger is dus geen technologisch, maar een politiek vraagstuk.

Zo werd in 2011 meer graan geoogst dan ooit tevoren: 2,4 miljard ton wereldwijd. Desondanks werd daarvan slechts 45 procent gebruikt om mensen te voeden. De rest diende voor de groeiende veestapel of voor brandstofproductie.

“Honger is sociaal geproduceerd en wordt in standgehouden door beleidskeuzes die uitgaan van de wetten van de vrije markt. Honger is dus geen technologisch, maar een politiek vraagstuk”

Met andere woorden: hoogtechnologische, zeer intensieve landbouw, zoals gepropageerd door de WUR geeft voorrang aan produceren van afgeleide doelen als meer vlees en meer brandstof. De plofkip en de voor ecosystemen zo schadelijke GGO’s, bestrijdingsmiddelen, antibiotica en groeiregulatoren zijn daarvan het resultaat.

Intensiveringtechnologieën gaan uit van schijnbaar moderne wetenschapsopvattingen: reduceer de complexiteit van het leven om gewenste processen technisch manipuleerbaar te maken.

Het gevolg van deze intensiveringslogica is slechts dat natuur en milieu eraan gaan, aandeelhouders rijker worden, boeren minder inkomen ontvangen en meer moeten gaan produceren om hun investeringen rendabel te houden.

“Het gevolg van deze intensiveringslogica is dat natuur en milieu eraan gaan, aandeelhouders rijker worden, boeren minder inkomen ontvangen en meer moeten gaan produceren om hun investeringen rendabel te houden”

Intensieve landbouw à la bovengenoemd trio, geeft dus voorrang aan productie van afgeleide doelen: meer vlees, meer brandstof en rentabiliteit van geïnvesteerd vermogen. De plofkip, dieronvriendelijkheid, de voor het ecosysteem schadelijke GGO’s en chemicaliën zijn daarvan een resultaat. De argumenten van Dijkhuizen, Fresco en Rabbinge zijn gekunsteld!

De uitdaging voor een universiteit als Wageningen is bruggen slaan tussen biologen, ecologen, modellenbouwers en landbouwers. Kennis en ervaring zijn er.

Stop polarisering, werk samen en bezorg de universiteit Wageningen een goede naam met aandacht voor maatschappelijk intens gewilde productiewijzen: biologische landbouw! Dan pas is de WUR een universiteit voor ‘life sciences’.

Eric A. Goewie

Eric A. Goewie is emeritus hoogleraar Ecologische Landbouw aan Wageningen University (Nederland). Hij schreef deze bijdrage voor de opiniebladzijde in de Nederlandse krant ‘Trouw’ naar aanleiding van een bitsig debat gericht tegen biologische landbouw.