“Als we écht niks doen, haalt mensheid einde van eeuw waarschijnlijk niet”

First they ignore you

“Heel hoopvol is de Youth for Climate-beweging. Het is hartverwarmend om zoveel positieve energie samen te zien, om het hele gebeuren te zien ‘snowballen’, en om te zien dat de jeugd van tegenwoordig heel wat bezorgdheid toont over een thema dat ook mij na aan het hart ligt. Voor mij mag dat zo blijven groeien tot aan de verkiezingen in de hoop dat het signaal ook effectief tot een of andere straffe inspanning van de overheid zal leiden. Als dat niet door deze regering is, dan hopelijk door een nieuwe regering die na de verkiezingen het thema misschien wel serieus zal nemen.”

“Dat de gevestigde orde, die het probleem veroorzaakt heeft, zich aangevallen voelt en terugvecht, is logisch. Zoals Gandhi ooit zei: ‘First they ignore you, then they laugh with you, then they fight you and then you win.’ Wel, we zitten in de derde fase he, ze vechten terug. Het ene opiniestuk na het andere. In de Afspraak mag Jean-Marie Dedecker, die helemaal niks van klimaat verstaat zijn ding spuien. Mark Devos van Itinera Institute, een heel liberale denktank, vindt het nodig om in Knack de voltallige jeugd met de vinger te wijzen. Ja ik merk dat ze zenuwachtig worden. En dat is een goed teken.” 

Burgerlijke ongehoorzaamheid

“Nu is het een kwestie van doorzetten en je daar niet door laten doen. Je moet het als een goed teken beschouwen en komende donderdag met nog meer mensen komen. Om te tonen: ‘Ja sorry, je mag dat wel zeggen, en je mag op je achterste poten gaan staan, maar wij gaan hiermee door tot er actie ondernomen wordt.’ De scholieren hebben de wetenschap aan hun kant. Ze hebben de feiten en de civiele samenleving aan hun kant. En ze hebben de grote meerderheid van de Europeanen aan hun kant. Uit eurobarometer na eurobarometer – dat zijn opiniepeilingen genomen over heel de EU – blijkt dat ongeveer 80 procent van de Europeanen wil dat er meer wordt gedaan om het milieu te beschermen.” 

“Dus het is niet dat de scholieren radicaal nieuwe ideeën hebben ofzo. Zij vertegenwoordigen de meerderheid met hun acties. En ik heb ook eens gelezen, wat Gandhi ook duidelijk heeft getoond, dat vaak door iets ‘niet’ te doen, je de dingen kunt veranderen. Door burgerlijke óngehoorzaamheid te tonen. Dat is in het verleden ook al gebleken en dat is nu ook het geval. Ze moeten het dus vooral op een donderdag blijven doen. Zoals ook Anuna De Wever dat in de Afspraak uitlegde, dat was schitterend. Collectieve en lang volgehouden burgerlijke ongehoorzaamheid is waar zelfs klimaatwetenschappers toe oproepen.”

Klimaatwetenschap vs neoliberale religie 

De verwijten van alarmisme vliegen de betogende scholieren om de oren. Sommigen zetten hen weg als aanhangers van ‘de klimaatreligie’. “Dat gebeurt enkel door mensen die zelf aanhanger zijn van een religie, namelijk de neoliberale religie. De klimaatwetenschap en de neoliberale religie zijn incompatibel. De jongeren zijn geen alarmisten, zij zijn realisten. Ze verkondingen op hun manier een boodschap, die au fond wel degelijk verteld wordt door klimaatwetenschappers. Die duidelijk zeggen: ‘We doen niet genoeg.’” 

“De voorbeelden zijn te talrijk om op te noemen. En daar is een soort verzamelde klimaatwetenschappelijk instituut voor, het IPCC, dat ook zelfs het probleem onderschat, omdat het nog ergens politieke verantwoording moet afleggen. Het IPCC maakt rapport na rapport duidelijk dat we niet voldoende doen.

Dus dat het akkoord van Parijs er niet in zou slagen om een opwarming tegen te houden, die meer is dan een opwarming, die een climate breakdown is, die zorgt dat onze ecosystemen ineenstorten, waardoor de voedselketen ook ineen zal storten, en waarbij er wel degelijk sprake is van een 6th mass extinction event, de zesde uitstervingsgolf sinds het ontstaan van leven op de planeet. De laatste was toen de dinosauriërs zijn uitgestorven. Als wij echt niets doen, en het gewoon laten verder evolueren zoals het nu bezig is, dan kijken we naar een gruwelijk scenario waarbij het niet zeker is dat de mensheid het einde van de eeuw zal halen.” 

Self made filosofen

“Als een ex-judocoach dan zegt: ‘Ja, maar de Club of Rome zei ook dat dit ineen ging storten, en die zaten er ook naast’, die heeft dat dan niet goed gelezen. Want een studie in Melbourne heeft een paar jaar geleden nog eens een evaluatie van het Club of Rome-rapport van 1972 gemaakt en daaruit blijkt dat de voorspellingen in dat rapport volledig on track zitten, waarbij de ineenstorting van onze samenleving ergens rond het midden van deze eeuw valt. We stevenen nog altijd daarop af zolang we de limieten overschrijden.” 

“Ik vind het wraakroepend dat een onwetenschappelijk bataljon van ex-judo coaches, self made filosofen, en andere niet wetenschappelijk geschoolde mensen bij de openbare media van dit land een vrije tribune krijgen om onwaarheden te verkondigen en dat die vervolgens niet als leugenaars ontmaskerd worden. Dit zijn demarchants of doubt, die hun twijfel proberen te verspreiden, maar de wetenschap is daar ook duidelijk.”

“We spreken over exponentiële processen, die zie je ook gewoon in data, dat zijn geen theorieën. De klimaatverandering veroorzaakt door de mens is nu al zichtbaar in de data van de snelheid waarmee broeikasgassen toenemen in onze atmosfeer. En het zijn niet enkel broeikasgassen die exponentieel stijgen. Tik gewoon eens ‘The Great Acceleration’ in Google.” 

Volhouden en groeien

Wat moet er verder gebeuren om van dit scholierenprotest een succes te maken? “Volhouden en groeien”, zegt Meynen resoluut. “De scholieren hebben nu het voortouw genomen. Ik hoor dat studenten van universiteiten en hogescholen zich willen aansluiten, hoe sneller hoe liever. Ik zie dat er ook ‘grootouders voor het klimaat’ ontstaat, die zich daarachter schaart en het ook steunt. Dat is ook mooi. Wat mij betreft mogen nu ook vakbonden, ngo’s, civiele samenleving allerlei, zich daar ook beginnen achter scharen.” 

“Om te beginnen was er afgelopen zondag opnieuw een grote klimaatmars in Brussel. En als we tot de verkiezingen in mei elke donderdag blijven betogen, en blijven groeien, dan zal het heel lastig worden om dit te negeren.” 

No jobs on a dead planet

“Het ideale scenario nu is dat andere grote actoren zich aansluiten. Ik hoor dat er een nationale staking gepland is in februari, omwille van de lonen. Wanneer roepen vakbonden eens een nationale staking uit omwille van het klimaatprobleem? ‘There are no jobs on a dead planet’, dat heb ik van een vakbondsleider. Ik weet dat er steeds meer vakbondsmensen zijn die de strijd voor eerlijk werk en de strijd voor ons leefmilieu als de twee kanten van dezelfde munt zien – in tegenstelling tot hoe sommige machthebbers dit willen voorstellen als een soort trade-off.”

“Ik droom van de dag dat zij de enorme mobilisatiekracht die zij hebben, de energie die zij hebben, mobiliseren voor een thema dat veel verder gaat dan het loonniveau voor het komende jaar. Ik denk dat er nu een moment is voor iedereen, ngo’s, vakbonden, iedereen die actief is, om zichzelf te overstijgen en om zich hierbij aan te sluiten, bij de voorzet die Youth for Climate gegeven heeft.”