Als Hamas uit Gaza losbreekt
De grootste verrassing is wellicht dat het als zo’n grote verrassing gekomen is. Alsof er voor de verbijsterende aanval op Israël, dat grote Israël, door die piepkleine Palestijnse Hamas geen aanwijsbare aanleiding was, en nauwelijks een voorgeschiedenis. Nu zoeken commentatoren naar de vonk die dit nieuwe geweld ontketend heeft, de detonator. Verder meer daarover.
De feiten — met de weinige details die er nu van bekend zijn — zijn onthutsend.
Raketten
In de vroege ochtend van zaterdag 7 oktober begonnen de eerste raketten vanuit de Gaza Strook naar Israël te vliegen, het begin van een bombardement dat 3.000 of meer raketten zou omvatten. Dit gebeurt periodiek al meer dan twintig jaar, en door de band waren dit slecht gemaakte en onnauwkeurige ondingen die zelden of nooit iets raken, en heel weinig slachtoffers maken, grotendeels omdat ze uit de lucht geschoten worden door het ‘Iron Dome’ antiraketsysteem dat de VS aan Israël leverden.
Maar de raketten werden beter, en bereiken nu al de buitenwijken van Tel Aviv of, zoals nu, de bossen bij Jeruzalem. 3.000 raketten is een heel pak, en de vraag rees dan ook onmiddellijk waar de Hamas, die Gaza toch regeert en de militaire operaties daar, dat gerief vandaan heeft. En hoe het materiaal de hermetisch gesloten openlucht gevangenis die de Strook toch is, is binnengeraakt. Hoe dan ook was de beschieting maar het begin.
Twee uur later waren eenheden van de IDF — de Israëlische strijdkrachten, Israeli Defense Forces — verwikkeld in dodelijke gevechten met — volgens de IDF — wel honderden Palestijnse strijders, van de Hamas, die de afsluiting van de Gaza Strook doorbroken hadden en Israël binnengevallen waren.
Dit, nota bene, was op deze schaal niet meer gezien sinds de Yom Kippoer oorlog precies 50 jaar geleden, van 6 tot 24 oktober 1973. Reden om te denken dat het tijdstip van deze aanval van Hamas een referentie kan zijn naar die vorige oorlog, een halve eeuw geleden? Waarom ook niet.
Deze groepen guerrillastrijders — Israël noemt ze consequent terroristen, die het dan wel de oorlog verklaart — vielen de omliggende stadjes en kibboetsen aan, namen leger- en politieposten in, veroverden een Israëlische tank met haar bemanning, ontketenden, blijkbaar in het wilde weg om zich heen schietend op mannen, vrouwen en kinderen, paniek, woede en veralgemeende chaos waar zij kwamen en ver daarbuiten.
Wat zij ook deden was Israëli’s gevangen nemen, soldaten en burgers dooreen, en meenemen terug naar de Strook. Een honderdtal gijzelaars zou de Hamas op die manier in handen hebben, wat het dubbele effect kan hebben dat het enerzijds de actiemogelijkheden van de IDF beperkt, en anderzijds Hamas troeven in handen geeft om eventueel mee te onderhandelen, als er ooit weer onderhandeld wordt. Een Hamas-leider zou al gezegd hebben dat dit mogelijkheid biedt om “alle Palestijnse gevangenen” vrij te kopen — hun aantal wordt geschat rond de 5.000, meestal gevangen voor onbepaalde tijd en zonder vorm van proces.
Natuurlijk stuurde de IDF dan troepen naar het zuiden om de indringers te neutraliseren, maar zondagavond leken ze daar nog niet klaar mee.
Terwijl de Israëlische luchtmacht al van zaterdagmiddag systematisch bezig was gebouwen en posities van Hamas in de Gaza Strook te bombarderen.
Volgens cijfers van de Britse krant The Guardian en de BBC zondagavond had de aanval toen al meer dan 600 Israëlische doden geëist, waarvan 44 soldaten, en ongeveer 370 Palestijnse doden en 2200 gewonden, ook grotendeels burgers, door de Israëlische bombardementen.
Natuurlijk duurden de gevechten voort, en ook de bombardementen.
Strategie?
Ergens binnenvallen, hoe quasi onmogelijk dat ook is waar men het sterkste leger van het Midden-Oosten en ver daar buiten weet, en in het wilde weg beginnen schieten op al wat beweegt tot men zelf doodgeschoten wordt, wat voor militaire strategie kan dat zijn?
De Hamas-leiding weet beter dan wie ook dat dit conflict niet militair gewonnen kan worden, en al zeker niet door haar. Stukken Israël bezetten is er dus uiteraard niet bij. Waartoe dan het blijkbaar nutteloze wederzijdse bloedbad? Vooral, eigenlijk, omdat deze operatie maanden voorbereiding moet gevergd hebben. Vooral, ook, omdat er over nagedacht is: al weken vroegen waarnemers aan de grens van Gaza zich af of Hamas een nieuwe, grote massabetoging aan het plannen was, zoals enkele jaren geleden, en daar dan ineens, mee leek te stoppen.
Vooral, ook, vanwege het moment op zich, dat een hele korf elementen in zich droeg.
Op de Westoever, die andere Palestijnse helft bezet gebied, neemt de druk van Israël, van de IDF, van de kolonisten, en van de politici die de uiterst rechtse regering onder Benyamin Netanyahu bevolken, gestaag toe. Het plan is daar nu openlijk en onomwonden de grootste stukken van de Westoever te annexeren, evenals Oost-Jeruzalem.
Dat plan is ook niet meer alleen theoretisch: het wordt uitgevoerd, bijna dagelijks. Enerzijds door verdrijvingen van Palestijnen van hun grond en eventueel hun dorp door het bezettingsleger, anderzijds door pogroms en ongeregelde aanvallen van kolonisten op Palestijnse dorpen of op oogstende boeren. Dat daarbij dagelijks doden vallen is al lang als routine aanvaard. — Maar niet door de Palestijnen, bij wie de opgekropte verontwaardiging en machteloosheid van langsom meer de vraag doet rijzen naar actie, desnoods gewapende actie.
Dat dit gepaard gaat met verachting en boosheid over de rol van hun zogenaamde Palestijnse Autoriteit onder Mahmoed Abbas, als “nieuwe bezetting” en onderaannemer van Israël, kan alleen maar ruim in de hand spelen van Hamas, waar ze zich ook bevindt, in de Westoever of in Gaza. Bij voorbeeld hielden kolonisten vorige week pogroms in Huwara, bij Nabloes, waarbij twee Palestijnen gedood werden, en dezelfde dag nog twee bij Shufa. Tegelijk werd in Jeruzalem de Al Aqsa moskee bestormd door kolonisten — die daar door de Israëlische wet zelf niet mogen komen.
Bij voorbeeld werden de ingangen voor de Gaza Strook, langs waar de Palestijnse arbeiders in Israël naar hun werk moeten, en langs waar alle handel — groente, fruit, goederen — uit en in Palestina gaat, door Israël af en aan gesloten.
Dit alles zou men de druk op de ketel kunnen noemen, waarbij men zich kan voorstellen dat de Hamas-leiding, die misschien toch al kon beginnen vrezen dat ze in de ogen van hun Palestijnse bevolking dezelfde kant op ging als de Fatah van Mahmoud Abbas, zich gedwongen voelde om toch iets te doen, dat de Palestijnse nood aan vooruitgang zoniet een oplossing, weer onder internationale aandacht zou brengen, zij het dan met veralgemeende afschuw en verontwaardiging internationaal.
Dat is, zie de uitspraken van alle bondgenoten van Israël, in de EU, in de VS en in alle westerse staten afzonderlijk alsook van hun media, dus uitstekend gelukt.
Noteren we dat dit soort verontwaardiging nooit te bespeuren valt als Israël Gaza binnen valt en alles kapot schiet, of ander Palestijns gebied.
Bijkomend detail
Dus toch gewoon doelloos geweld? Er is nog een ander detail. Er is namelijk de Amerikaanse politiek die probeert Israël te verzoenen met — lees, in een bondgenootschap te krijgen — Saoedi-Arabië. Joe Biden heeft de Midden-Oosten-politiek van zijn voorganger Trump geërfd, die van de “Abraham-akkoorden”, waarbij Israël vrede sluit met Arabische landen rondom, in de eerste plaats de Golfstaten.
In Amerikaanse ogen kan dat natuurlijk een prima oplossing lijken: als alle Arabische landen vrede sluiten met Israël is het probleem van het Midden-Oosten opgelost, en kan men zich aan economie en petroleumwinsten wijden en wat dies meer zij. De Saoedi’s zouden in ruil voor vrede (die ze toch eigenlijk al hebben) technologie en wapens vragen, en een kernreactor. Prima.
Het punt dat Amerikaanse ogen ontgaat is het Palestijnse probleem. In deze politiek wordt alles vergrendeld rond Israël, en de Palestijnen blijven als nulliteiten buiten in de regen staan, op de meest adamant koloniale manier. Op het oog een rationeel, pragmatisch plan van macht, maar in het Midden-Oosten, ondanks alle drukmiddelen, is het onwaarschijnlijk dat het kan lukken. Hamas heeft daar echter niet op willen wachten. Heel explosief heeft het aangetoond dat de Palestijnen er nog wèl zijn, hoe onsympathiek ook in de ogen van de VS en Israëls andere bondgenoten.
Kan het zo de geplande akkoorden met de Saoedi’s onklaar maken? Veel zal nu afhangen van de reacties van Israël: hoe ver zullen Bibi Netanyahu en zijn generaals gaan in de oorlog tegen Gaza die ze al aangekondigd hebben? Zullen ze echt Gaza tot puin bombarderen? Zoiets zou tot oprispingen kunnen leiden in de Arabische en verdere Islamitische wereld.
Cadeau
Anderzijds zit het er in dat Hamas Netanyahu hier een fantastisch cadeau gegeven heeft. Had hij niet te maken met een quasi opstandige Joodse oppositie binnen (en buiten, in de diapora) Israël,
die al ettelijke maanden betoogt tegen zijn hervormingswetten van onder meer justitie? Honderden officieren van elite-eenheden van de IDF, piloten, spionnen, reservisten, ondertekenden verklaringen dat zij voor zo’n Israël als Bibi Netanyahu wilde serveren, niet zouden komen dienen.
Het leek er bijna op dat Bibi een oorlog nodig ging hebben om dit verdeelde land weer verenigd achter zich te krijgen. Die heeft hij dus nu opgediend gekregen door Hamas. De reservisten gaan braaf naar de kazerne voor de komende oorlog, de piloten vliegen naar Gaza, wat de manifestanten gaan doen blijft open. Vredesveteranen kunnen er maar het beste van hopen.
Een ander aspect van het gebeuren is, opnieuw, de onverwachtheid van de Hamas actie.
Hoe was het mogelijk dat een kleine organisatie in een dood-en-door afgeluisterd, gemonitord, gecontroleerd stuk grond maanden lang een oorlog kan voorbereiden zonder dat de befaamde Israëlische diensten dat in de gaten hebben? En niet alleen de voorbereidingen, de aanvoer van wapentuig, de opleiding van soldaten, en dan bovendien het begin van de actie zelf: de Israëlische diensten wisten van niets. Dàt ook zal een opdoffer zijn, op z’n minst voor het vertrouwen van gewone Israëli’s in hun strijdkrachten.
Het wachten nu is, in angst en beven, voor wat de nacht zal brengen.
Zondag 8 oktober 2023