Ga naar de inhoud

Vrij 20: TV: De Onrendabelen

De VARA-film ‘De Onrendabelen’ gaat over een groeiende groep mensen, die niet kan niet voldoen aan de steeds strengere eisen in de prestatiemaatschappij. ´De Onrendabelen´ is vrijdag 20 november 2009 om 20.15 uur te zien op Nederland 2.

3 min leestijd
Placeholder image

Tot het begin van de jaren tachtig was onze verzorgingsstaat gebaseerd op de gedachte dat iedereen, ongeacht afkomst en mogelijkheden, recht heeft op een menswaardig bestaan. Tijdens de economische crisis van begin jaren tachtig begon daar de klad in te komen. Het uit Amerika en Engeland overgewaaide neoliberalisme van Reagan en Thatcher kreeg ook in Nederland voet aan de grond. Burgers moesten zelf verantwoordelijk worden gehouden voor hun welvaart en veel overheidsdiensten werden verzelfstandigd of geprivatiseerd. Geld werd de norm voor succes, niet het welzijn van mensen. De koopkracht van uitkeringen en het sociale minimum werden op of onder het niveau van 1980 gehouden.

Terwijl de welvaart voor de meerderheid aanzienlijk steeg, werden de achterblijvers op een steeds grotere achterstand gezet. Iedereen moest zich geschikt maken voor de prestatiemaatschappij, niet alleen door zijn vaardigheden te vergroten, maar ook door zijn gedrag aan te passen. Maar ontwikkelingen in de wetenschap, met name in de neurobiologie en de sociale wetenschappen, lieten juist zien dat vaardigheden goeddeels zijn vastgelegd door aanleg en opvoeding in de vroegste jeugd. Mensen zijn niet in staat zich aan eigen haren op te trekken.

Het gevolg is geweest dat een steeds grotere groep niet zelfstandig in eigen levensonderhoud kon voorzien: zij werden ‘onrendabel’. In economische termen: onrendabelen kosten meer dan ze opbrengen. Ondanks de groei van de welvaart in Nederland kwamen steeds meer mensen onder de in Europa afgesproken armoedegrens terecht. In 1980 leefde 4% van de huishoudens onder de armoedegrens, nu is dat 11%. De film ‘De Onrendabelen’ laat zien welke mensen getroffen worden en wat de gevolgen zijn. Armoede is de belangrijkste oorzaak van achterstand. Dat gaat gepaard met talloze maatschappelijke problemen, zoals schooluitval, slechte gezondheid, opvoedingsproblemen, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, verslaving, overlast en criminaliteit.

Initiatiefnemer en eindredacteur Marcel van Dam: ‘De boodschap van de film ‘De Onrendabelen’ is dat Nederland vanaf ongeveer 1980 door bewust beleid op een glijbaan is terechtgekomen naar een ruwer, harder en minder humaan sociaal klimaat, met een groeiend aantal verliezers. Wat door beleid is scheef gegroeid, kan met beleid ook weer worden recht getrokken. Als voldoende mensen dat willen. Maar ze moeten het eerst natuurlijk wel weten. De film ‘De Onrendabelen’ wil daar aan bijdragen.

De film ‘De Onrendabelen’ is geproduceerd door de VARA. Overigens volgt een week ná de film, op vrijdag 27 november bij de VARA op Nederland 2, een wetenschappelijk discussieprogramma onder leiding van Paul Witteman. Toonaangevende wetenschappers discussiëren dan over de vraag of de mens te allen tijde geheel verantwoordelijk kan worden gehouden voor het eigen handelen. Zo ontstaat een tweeluik (een film én een praatprogramma) over het thema van de ‘achterblijvers’ in de maatschappij.

‘De Onrendabelen’, een film van Hans Heijnen en Marcel van Dam (120 minuten), op vrijdag 20 november 2009 om 20.15 uur op Nederland 2.

Website