Doodnormale arbeid en uitbuiting: à plein temps

(Door Kees Stad, van globalinfo die best graag donateurs heeft)

Het is eigenlijk een alledaags verhaal, helaas, dat zinderend in beeld is gebracht. Er gebeurt, behalve de onverteerbare feiten zelf, niet veel schokkends. En toch is de film bijna onuitstaanbaar spannend. Dat komt deels door de knappe montage en het hoge ritme van de beelden. Elke keer als de hoofdpersoon (magnifique gespeeld door Laure Calamy) de deur uitrent om naar haar werk te gaan (of daar van terug te keren, naar haar twee kleine kinderen die bij de oppas opgehaald moeten worden) begint er een caleidoscopische trip die steevast mislukt: ze komt bijna nooit op tijd op haar werk aan, en als dat wel gebeurt is er daar wel een calamiteit die de dominostenen omver gooit.

{youtube}_p1hJloruVc{/youtube}

De Canadese filmmaker Eric Gravel heeft ervoor gekozen om alle aspecten van het leven van Julie, de alleenstaande moeder met twee kleine kinderen en een woning buiten Parijs aan bod te laten komen, maar zonder enige uitleg en zonder er een pamflet of karikatuur van te maken. Dat loont want als kijker ben je onvoorwaardelijk voor Laure. Ze doet ook niets fout, in tegendeel, is een soort supermom die alles tegelijk kan, en toch lukt het niet. Ze wordt ontslagen bij het sjieke hotel waar ze werkt als een paard, omdat ze te vaak te laat op haar werk verschijnt. Maar ze woont ver buiten de stad (omdat daar de woonlasten enigsins betaalbaar zijn) en onderweg begeeft het transport het voortdurend. Op de achtergrond is een staking van de openbaar vervoerssector gaande, die haar kansen tot nul reduceren. Het wordt een soort Lola Rennt, maar dan zonder grappen. De terugweg is minstens zo tergend, haar kinderen zijn ondergebracht bij een bejaarde oppas, die voortdurend aangeeft dat ze het allemaal niet aankan, steeds bozer wordt als Julie te laat de kinderen afhaalt, en ook de stekker er uit dreigt te trekken.

Je verwacht de hele film dat Julie knapt en iets raars gaat doen (geen spoiler hier). Want er is niet alleen het werk, en de kinderen, en de boodschappen, maar ook die dingen die daar nog tussendoor komen: verjaardag van het zoontje, de ex die nooit zijn telefoon beantwoordt, en de krakkemikkige auto die het begeeft, het saldo bij de kassa dat op is… De vrouw die het allemaal moet doorstaan, wordt bovendien geacht voortdurend fris en vrolijk te verschijnen. Het levert indringende beelden op; Julie is een meester in het steeds net op tijd een glimlach produceren, terwijl ze van binnen kookt en/of afgepeigerd is. En ook zien we dat het (on)mogelijk is om tegelijkertijd te huilen en jezelf op te maken voor de nieuwe arbeidsdag.

De buitenstaanders geven voortdurend Julie de schuld, als ze bijvoorbeeld weer eens te laat is. Maar de kijkers weten goed wat de ware oorzaak is: een meedogenloos systeem waar moeilijk tegenop te boksen is. Desondanks is de film geen propagandistisch pamflet, zoals Ken Loach er misschien van zou maken. Als de treinen niet rijden door de staking, gaat Julie bijvoorbeeld liften in die bekende immense files die de stad uit rijden terwijl de avond valt. Ze wordt elke keer uiteindelijk wel meegenomen en alle kijkers weten dat dat riskante dingen kunnen zijn voor een vrouw alleen. De film laat de seksistische incidenten die ze dan tegenkomt veelal buiten het verhaal.

Zo is ook niemand in de film een karikaturale bosdoener. Ook haar chef in het hotel geeft haar enkele keren de kans, maar sluit uiteindelijk de deur meedogenloos voor haar neus, en de tot dan toe vriendelijke portier helpt mee om haar buiten te houden.

Julie probeert oplossingen te vinden door elders te solliciteren, wat haar problemen nog groter maakt (want ze moet bij haar werk wegsluipen). Als ze aan het einde (sorry, toch een spoiler) een andere baan aangeboden krijgt weet ze letterlijk niet of ze moet lachen of moet huilen. Het betekent immers dat er geen einde komt aan haar sysiphustocht, en dat ze waarschijnlijk nog langer van huis weg moet zijn…