De dodelijke markt van geprivatiseerde gezondheidszorg

(Door Herman Michiel, oorspronkelijk verschenen bij Ander Europa, gevolgd door vertaling persbericht van CEO)

Een korte samenvatting van de bevindingen:

De lobby van de private ziekenhuizen is sterk aanwezig in Brussel, en gebruikt de pandemie om haar belangen te verdedigen. Maar onderzoek toont aan dat de privatisering van de gezondheidszorg landen op lange termijn minder voorbereid maakt om een pandemie aan te pakken, en dat private gezondheidszorg de overheid meer kost dan de openbare.
De druk vanuit de EU om te bezuinigen in de openbare uitgaven heeft bijgedragen tot de commercialisering van de ouderenzorg en de gezondheidszorg, met catastrofale gevolgen gedurende Covid 19, in het bijzonder in de zorgcentra.
De ondeugdelijkheid van publiek-private samenwerkingen (PPS) in de gezondheidszorg wordt steeds duidelijker, maar er is nog steeds een mentaliteitswijziging nodig. Maar zulke wijziging is onwaarschijnlijk als de Europese Commissie de hulp aanvaardt van firma’s zoals McKinsey (bekend voor zijn rol in de toenemende privatisering van de nationale gezondheidszorg NHS in Groot-Brittannië) voor haar antwoord op de Covid 19 crisis, en het publiek niet inlicht over de details.
Covid 19 is een duidelijk voorbeeld van de mislukking van het private gezondheidszorgmodel en de lange-termijnzorg. De strijd tegen dit model is een strijd ten voordele van patiënten en dienstverleners, voor ouderen en gehandicapten, voor rechtvaardigheid, gelijkheid en mensenrechten. Nu er sprake is van een Europese Gezondheidsunie is het van essentieel belang het publieke en non-for-profit karakter van de Europese gezondheidszorg te vrijwaren, en ervoor te zorgen dat COVID-19 herstelfondsen niet gaan naar de profitsector.

————-

Een vertaling (door globalinfo.nl) van de persverklaring bij de publicatie van de brochure

Privatisering van gezondheidszorg en bezuinigingen hebben EU-landen slecht voorbereid op pandemie

(Brussel, 27 januari 2021)

Van ziekenhuizen tot verzorgingstehuizen: de uitbesteding en privatisering van de gezondheidszorg, in combinatie met diverse bezuinigingsmaatregelen, hebben het vermogen van de EU-lidstaten om COVID-19 doeltreffend aan te pakken aanzienlijk aangetast, wat extra levens heeft gekost. Uit een nieuw rapport van lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO), dat vandaag is gepubliceerd, blijkt dat neoliberale hervormingen die de publieke gezondheidszorgstelsels hebben verzwakt, deels het gevolg zijn van de druk die door het EU-beleid wordt uitgeoefend [1]. Intussen lobbyen privéziekenhuizen om de rol van de privésector verder uit te breiden en een deel van de EU-middelen voor het herstel van de coronacrisis te krijgen.

Het nieuwe onderzoeksrapport – dat gebaseerd is op documenten die via “Freedom of Information”-(FOI)verzoeken zijn verkregen – laat een alarmerend beeld zien van de gezondheidstoestand van het Europese gezondheidszorgbeleid. De vermarkting van de gezondheidszorg en de langdurige zorg, het streven naar publiek-private partnerschappen en de bezuinigingen op de overheidsuitgaven die worden aangemoedigd door economische governanceprocessen van de EU, zoals het Europees Semester [2], hebben allemaal bijgedragen tot de toenemende privatisering van de gezondheidszorg en de langdurige zorg.

De neoliberale hervormingen hebben rampzalige gevolgen gehad voor het vermogen van de gezondheids- en zorgstelsels om de pandemie het hoofd te bieden. Bezuinigingen op de gezondheidsbegroting hebben geleid tot onderbezetting en een daling van het totale aantal ziekenhuisbedden. De opkomst van particuliere ziekenhuizen gaat hand in hand met een daling van het aantal bedden op de intensive care, die voor particuliere bedrijven minder winstgevend zijn. Uit een UNDP-analyse [3] bleek dat de privatisering van de gezondheidszorg bijdroeg tot meer sterfgevallen als gevolg van COVID-19.

De druk van de EU om te bezuinigen op de overheidsuitgaven (onder meer via het Europees semester) heeft bijgedragen tot de commercialisering van de gezondheidszorg en de ouderenzorg, met catastrofale gevolgen tijdens COVID-19, vooral in de verzorgingshuizen [4]. Uit het onderzoek van CEO blijkt dat het opnemen van gezondheidszorg in de aanbevelingen van de EU over “economisch bestuur” een prioriteit was van BusinessEurope, een van de machtigste bedrijfslobbygroepen in Brussel. Uit via FOI vrijgegeven documenten blijkt dat de Europese Commissie bij het opstellen van haar landenverslagen over het Europees semester overleg heeft gepleegd met particuliere zorgverleners.

Het nieuwe rapport documenteert de invloed van de particuliere gezondheidszorglobby, waaronder de Europese Unie van Particuliere Ziekenhuizen (UEHP), een in Brussel gevestigde lobbygroep die zich inzet voor een “interne markt op het gebied van gezondheidszorg”. De lobby van de privéziekenhuizen maakt misbruik van de pandemie en eist meer overheidsgeld, onder meer uit de herstelfondsen van de EU, onder het mom van “gelijke concurrentievoorwaarden” tussen openbare en privéziekenhuizen.

In november 2020 presenteerde de Europese Commissie haar eerste voorstel voor een Europese Gezondheidsunie [5], die de EU meer macht zou geven over het gezondheidsbeleid. Terwijl de gezondheidsunie vorm krijgt, wordt in het verslag van CEO benadrukt dat het publieke non-profitkarakter van de gezondheidszorg in Europa moet worden gevrijwaard en dat ervoor moet worden gezorgd dat COVID-19-herstelfondsen niet worden overgeheveld naar for-profitaanbieders. Vakbonden en volksgezondheidsactivisten eisen dat de EU stopt met het aansturen op commercialisering en privatisering die de publieke gezondheidszorg ondermijnen, en niet terugkeert naar de bezuinigingsregels van vóór COVID-19.

Olivier Hoedman, onderzoeker bij Corporate Europe Observatory (CEO), verklaarde: “Nu de besluitvorming over de EU-gezondheidsunie in een stroomversnelling komt, moet de EU een einde maken aan haar neoliberale beleid dat heeft geleid tot schadelijke bezuinigingen en de privatisering en commercialisering van de gezondheidszorg en de ouderenzorg heeft bevorderd, waardoor het vermogen van Europa om te reageren op een pandemie is verzwakt. Zonder lering te trekken uit de fouten uit het verleden [6], zal de EU-gezondheidsunie worden gebouwd op zeer ongezonde fundamenten.”

“CEO en andere NGO’s, zoals de European Public Services Union en het European Network against the Commercialization and Privatization of Health and Social Protection, eisen dat de EU de lobbyisten negeert van de privésector die nu in haar oor fluisteren en een andere koers inslaat wat betreft het soort economisch bestuur dat de liberalisering van de gezondheidszorg heeft versneld. In plaats daarvan moet zij publieke voorzieningen centraal stellen in haar strategie, of het risico lopen dat er nog meer levens op het spel komen te staan.” [7]

Noten:

1. Zie het rapport ‘When the market becomes deadly: How pressures towards privatisation of health and long-term care put Europe on a poor footing for a pandemic’ hier.
2. Het Europees Semester: de procedure voor economische governance die de meeste landen treft, is het Europees Semester. Het Europees Semester, dat in de beginfase van de eurocrisis is opgezet, is bedoeld als instrument om het economisch en begrotingsbeleid van de lidstaten onder scherper toezicht te houden. Elk jaar stelt de Commissie aanbevelingen op voor elke lidstaat, waarbij zij aandringt op een bezuinigingsgericht beleid.
3.‘Uit het rapport ‘Privatization and Pandemic: A Cross-Country Analysis of COVID-19 Rates and Health-Care Financing Structures:’ van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP), waarin het effect van de privatisering van de gezondheidszorg op COVID-19 werd onderzocht, bleek dat “een stijging van 10% van de particuliere uitgaven voor gezondheidszorg verband houdt met een stijging van 4,3% van het aantal COVID-19-gevallen en een stijging van 4,9% van het COVID-19-gerelateerde sterftecijfer”.
4. Gezondheid is een belangrijk en terugkerend thema sinds het eerste Europees semester in 2011. In totaal heeft de Europese Commissie 107 aanbevelingen gedaan in verband met de gezondheidssector (inclusief “langdurige zorg”). Als men bedenkt dat elk land doorgaans 4 à 5 aanbevelingen per jaar ontving, toont dit aan dat gezondheid een belangrijk thema is.

5. Als onderdeel van haar crisisbestrijdingsbeleid heeft de EU een financieringsprogramma EU4Health van 9,4 miljard euro gelanceerd voor de periode 2021-2027, “om veerkrachtige gezondheidsstelsels in de EU op te bouwen en ons beter toe te rusten voor de toekomst”. Naast de voorgestelde maatregelen om grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen aan te pakken en geneesmiddelen beschikbaar en betaalbaar te maken, omvat EU4Health een derde pijler, “versterking van de gezondheidsstelsels”. Onder dit punt wil de Commissie “de toegankelijkheid, efficiëntie en veerkracht van de gezondheidsstelsels verbeteren” en “ongelijkheden bij de toegang tot gezondheidszorg verminderen”. Concrete voorstellen voor de versterking van de gezondheidsstelsels moeten nog worden ingediend.

6. In een tijd waarin het bewijs tegen de commercialisering van de gezondheidszorg steeds sterker wordt, heeft de Commissie bij haar crisisrespons in het kader van COVID-19 de hulp ingeschakeld van de particuliere consultancygigant McKinsey (bekend om zijn rol bij de toenemende privatisering van de Britse NHS). De Commissie heeft CEO de toegang geweigerd tot enkele van de belangrijkste documenten over de precieze rol van McKinsey en zijn advies, waardoor het publiek in het ongewisse wordt gelaten.

7. Vakbonden en actiegroepen hebben samen met duizenden werknemers in de gezondheids- en sociale zorg gedemonstreerd voor meer financiering voor de gezondheidszorg, betere lonen en voorwaarden voor werknemers, meer personeel en een blokkade van sluitingen en privatisering. Op 7 april 2021 (Wereldgezondheidsdag) is er de actiedag voor #Health4All, gecoördineerd door het Europees Netwerk tegen de commercialisering en privatisering van de gezondheidszorg en de sociale bescherming. Deze actiedag zal in het teken staan van het Europees burgerinitiatief en de eis om meer te investeren in gezondheidszorg en gezondheidswerkers.[https://noprofitonpandemic.eu