Ga naar de inhoud

Climate Collateral: Hoe militaire uitgaven de klimaatdestructie versnellen

Terwijl de VN-klimaatconferentie COP27 in Egypte plaatsvindt, toont dit rapport van TNI, Stop Wapenhandel en Tipping Point North South aan dat militaire uitgaven en wapenverkopen een diepe en blijvende impact hebben op het vermogen om de klimaatcrisis op rechtvaardige wijze aan te pakken.

5 min leestijd

(Bron: Website Stop Wapenhandel)

Elke cent die aan het leger wordt uitgegeven verhoogt niet alleen de uitstoot van broeikasgassen, maar onttrekt ook financiële middelen, vaardigheden en aandacht aan het aanpakken van een van de grootste existentiële bedreigingen die de mensheid ooit heeft meegemaakt. Bovendien voegt de huidige scherpe toename van bewapening wereldwijd ook brandstof toe aan het klimaatvuur, wakkert het geweld en conflicten aan, en verergert het het lijden van de gemeenschappen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.

Zowel militaire uitgaven als uitstoot van broeikasgassen nemen scherp toe. De wereldwijde militaire uitgaven zijn sinds het einde van de jaren negentig gestegen, sinds 2014 sterk gestegen en bereikten een record van $ 2.000 miljard in 2021. Toch zijn dezelfde landen die het meest verantwoordelijk zijn voor grote militaire uitgaven, niet in staat zelfs maar een fractie van de middelen of inzet te vinden om de opwarming van de aarde aan te pakken.

Uit ons onderzoek blijkt onder meer het volgende:

  • De rijkste landen die het meest verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis geven meer uit aan het leger dan aan klimaatfinanciering. De rijkste landen (Annex II landen VN-taal) geven 30 keer zoveel uit aan hun strijdkrachten als aan klimaatfinanciering voor de meest kwetsbare landen ter wereld, waartoe ze wettelijk verplicht zijn.
  • Een rapport van Tipping Point North South uit 2020 schatte dat de CO2-voetafdruk van de wereldwijde legers en aanverwante wapenindustrieën in 2017 ongeveer 5% van de totale wereldwijde uitstoot van broeikasgassen was. Ter vergelijking: de burgerluchtvaart is verantwoordelijk voor 2% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Als de strijdkrachten van de wereld samen als één land zouden worden gerangschikt, zouden ze de 29e grootste olieverbruiker ter wereld zijn, net voor België en Zuid-Afrika.
  • De strijdkrachten van de rijkste landen scheppen steeds meer op over hun inspanningen om de klimaatverandering aan te pakken, wijzend op de installatie van zonnepanelen op bases, de voorbereiding van verdedigingswerken op zeeniveau en de vervanging van fossiele brandstoffen in bepaalde militaire hardware. Bij nadere beschouwing blijkt echter dat dit meer een hype dan inhoud is.
  • In de meeste nationale militaire klimaatstrategieën zijn reductiedoelstellingen vaag en ongedefinieerd. De Britse strategische aanpak inzake klimaatverandering en duurzaamheid voor 2021 stelt bijvoorbeeld geen andere reductiedoelstellingen dan ‘bijdragen aan de verwezenlijking van de juridische verbintenis van het Verenigd Koninkrijk om tegen 2050 netto nul-emissies te bereiken’.
  • Het leger is niet in staat om geschikte brandstofalternatieven te vinden voor het transport en de uitrusting die wordt gebruikt bij operaties en oefeningen – die 75% van het militaire energieverbruik uitmaken. Ondertussen blijft het leger nieuwe wapensystemen ontwikkelen die nog meer vervuilen.
  • Militaire allianties zoals de NAVO zijn er duidelijk over geweest dat ze de militaire dominantie niet zullen compromitteren om klimaatverandering aan te pakken. Klimaatverandering blijft, in verschillende nationale veiligheidsplannen, evenzeer een oproep tot hogere militaire uitgaven om deze ‘dreiging’ het hoofd te bieden, in plaats van een uitdaging om hun operaties te verminderen of te heroverwegen.
  • De Russische invasie van Oekraïne heeft geleid tot enorme militaire uitgaven en emissies. De Russische invasie van Oekraïne in 2014, en vooral de enorme escalatie sinds februari 2022, is gebruikt om grote verhogingen van de militaire uitgaven (en dus de uitstoot van broeikasgassen) goed te keuren, zonder tekenen dat Rusland of de 30-koppige NAVO-alliantie zelfs maar rekening houden met de klimaateffecten. De grootste winnaar van deze militaire uitgavenbonanza is de wapenindustrie
  • De rijkste landen exporteren wapens naar de meest klimaatgevoelige landen, waardoor conflicten en oorlogen worden aangewakkerd terwijl het klimaat instort. De rijkste (Annex II) landen waren goed voor 64,6% van de totale waarde van internationale wapenleveranties (2013-2021). Rusland en China, de tweede en vierde grootste wapenexporteurs, exporteren ook naar klimaatkwetsbare landen en staan erom bekend internationale wapenembargo’s te negeren.
  • Egypte is een van de vele landen die gesteund worden door wapendeals in plaats van klimaatactie.
    Egypte is in november 2022 gastland van de VN-klimaatbesprekingen (COP27), maar het staat meer bekend om zijn militaire uitgaven dan om zijn klimaatactie. Tussen 2017 en 2021 behoorde Egypte tot de top vijf van wapenimporterende landen, met 5,7% van de wereldwijde invoer. Sinds 2014 is het deals aangegaan voor fossiele brandstoffen ter waarde van $ 74 miljard, ook met Amerikaanse bedrijven als ExxonMobil en Chevron, heeft het geen effectieve plannen voor klimaatadaptatie ontwikkeld en onderdrukt het actief klimaat- en democratieactivisten in het land.
  • De rijkste landen zijn consequent hun beloften niet nagekomen om jaarlijks een ontoereikende 100 miljard dollar aan klimaatfinanciering te verstrekken aan de meest klimaatgevoelige landen ter wereld. En ze weigeren concrete toezeggingen te doen om de toenemende verliezen en schade te betalen, zoals de overstromingen in Pakistan en de droogte in de Hoorn van Afrika in 2022. De militaire uitgaven van één jaar door de top 10 militaire uitgaven zouden de beloofde internationale klimaatfinanciering voor 15 jaar betalen (tegen $ 100 miljard per jaar).

Geconfronteerd met de klimaatcrisis en de tekenen van het bereiken van gevaarlijke planetaire omslagpunten is het een allesoverheersende noodzaak om prioriteit te geven aan klimaatactie en internationale samenwerking om degenen te beschermen die het meest getroffen zullen worden. Maar in 2022 verergert een wapenwedloop de klimaatcrisis en verhindert het de oplossing ervan. Het kon niet op een slechter moment komen. Om de grootste bedreiging voor de menselijke veiligheid, de klimaatnoodsituatie, aan te pakken, hebben we alle landen nodig – zowel NAVO-leden als permanente leden van de VN-Veiligheidsraad Rusland en China – om samen te werken om klimaat voorrang te geven boven militarisme. Er is geen veilig land zonder een klimaatveilige planeet.

Samenvatting (Nederlands)Volledig rapport (Engels)Samenvatting (Engels)