Ga naar de inhoud

WTO dringt EU gentech landbouw op

De geschillencommissie van de Wereld Handels organisatie (WTO) heeft -voorlopig- besloten dat de EU gentech voedsel niet mag tegen houden. De EU zal de gentech producten uit Amerika, Canada en Argentinië toe moeten laten, of honderden miljoenen Euro’s jaarlijks aan die landen moeten betalen vanwege “gederfde handelsinkomsten”. Hiermee worden milieuoverwegingen en voedselveiligheidsoverwegingen tot handelsbarrière (Technical Barriere to Trade) verklaard.

6 min leestijd
Placeholder image

WTO Conflict: slecht voor milieu, gezondheid en ontwikkelingslanden

Afkomstig van de website gentech.nl en geschreven door (iemand van) Hivos

Dat is om 2 redenen een slechte zaak. Ten eerste: als Europa niet in staat is milieu en voedselveiligheid te beschermen tegen handelsbelangen, dan zullen ontwikkelingslanden dat zeker niet kunnen. De uitspraak heeft dus wereldwijde consequenties.

Ten tweede dreigen internationale verdragen op het gebied van mens en milieu hiermee verder ondergeschikt te worden gemaakt aan handelsbelangen.
In theorie is het mogelijk dat elk WTO lid zelf bepaalt of de regels voor voedselveiligheid die in andere landen gelden ook binnen de eigen grenzen voldoende geacht worden. Maar de praktijk is kennelijk anders. Een kwalijk precedent was al gezet met het hormoonvlees conflict. Jaarlijks betaalt de EU 130 miljoen dollar aan de VS om dit niet te hoeven importeren. In het geval van de gentech producten zal het nog om veel meer gaan, vermoedelijk meer dan 500 miljoen dollar per jaar. De EU is van mening dat er te veel nog onbekend is over de effecten van genetisch gemanipuleerde organismen (GGO’s) op de gezondheid en het milieu. Daarom wordt het voorzorgprincipe gehanteerd. Volgens het Biosafety Protocol (internationaal milieuverdrag) mag het voorzorgprincipe mag worden toegepast als er nog onvoldoende inzicht is in de risico’s. De WTO schuift het Biosafety Protocol en aan de kant. Alleen handelsbelangen tellen daar.

Veel ontwikkelingslanden hebben deze zaak met argusogen gevolgd. Nu de EU verloren heeft betekent dat, dat ook zij gentech voedsel niet kunnen weigeren. Waarom wordt gedacht dat GGO’s niet goed zijn voor ontwikkelingslanden?
Landen die zelf gewassen zoals bijvoorbeeld maïs en soja verbouwen vrezen dat straks al hun zaaigoed vermengd en vervuild raakt met GGO’s. Die GGO’s zullen dan ook de eigenschappen van de lokale maïs en soja variëteiten veranderen. Variëteiten die gedurende honderden jaren zijn aangepast aan bijzondere (moeilijke) omstandigheden raken zo verloren. Daardoor gaat de voedselzekerheid van overwegend arme mensen achteruit. In heel Centraal Amerika is dit met maïs al aan het gebeuren. In veel van de traditionele variëteiten zijn inmiddels delen van gemanipuleerde maïs teruggevonden, zelfs van een variëteit die in de VS niet is toegelaten voor menselijke consumptie (Starlink).

Zambia is één van de landen die geen genetisch gemanipuleerde maïs wil toelaten, zelfs niet in voedselhulp. Dat is om de eigen variëteiten te beschermen en om gentech vrije en biologische maïs te kunnen exporteren. Ook Zimbabwe wilde geen gentech maïs toelaten (alleen in gemalen vorm, omdat er dan voor de inheemse variëteiten geen gevaar bestaat). Nu zullen ook deze landengedwongen worden gentech variëteiten toe te laten. Zij hebben immers geen keus, want zij kunnen de hoge bedragen niet betalen die nodig zouden zijn als ze het toch niet toelaten.

Een ander gevolg is dat arme boeren royalties moeten gaan betalen als ze hun eigen zaaigoed van de vorige oogst hebben bewaard. Er rust immers patentrecht op. Het is zelfs zo dat als je gewas tegen jou wil in vervuild is geraakt met GGO’s, dat je dan toch nog voor dit gepatenteerde gewas moet betalen (het Percy Schmeisser precedent). Ook in India zijn inmiddels boeren aangeklaagd. Eigenlijk te gek voor woorden, maar het is een feit: arme boeren in ontwikkelingslanden moeten gaan betalen voor het zaaigoed dat ze zelf gekweekt hebben en dat nog vervuild geraakt is ook!

Wat betreft het milieu zijn de effecten nog onzeker. Vanwege de bij sommige gewassen ingebouwde insecticiden werd verwacht dat je dan minder tegen insecten hoeft te spuiten. Dat blijkt niet zo te zijn. Inmiddels is het gebruik zelfs hoger. Bij andere gentech variëteiten is een resistentie tegen onkruidverdelgers ingebouwd. Dan kan je zo veel spuiten als je wilt en je gewas blijft toch leven. Er worden in die teelten (o.a. de zogenaamde RR soja) nu veel meer onkruidverdelgers gebruikt dan in het conventionele gewas. Het is moeilijk is aan te tonen, maar wel waarschijnlijk dat het hogere gebruik van onkruidverdelgers en insecticiden allerlei onbedoelde soorten doodt, zoals vlinders. Ook ontstaat er superonkruid, dat nergens meer van dood gaan. Dat de GGO’s een ernstige bedreiging voor het microleven in de bodem betekenen is ook duidelijk, maar nog niet bekend is wat de opeenhoping van plantaardig materiaal met ingebouwd insecticide in de bodems veroorzaakt. Ook overzien we niet wat het betekent als alsmaar meer bacteriën de capaciteit om het insecticide te produceren overnemen. We weten dat onder invloed van Bt gewassen de bacteriën in het menselijk darmkanaal (onze darmflora) de capaciteit om het insecticide te produceren kunnen overnemen. We weten ook dat de bacteriën die in het sediment op rivierbodems leven dat doen. Wat we niet weten is hoe erg het precies is als dat in je darmen langdurig gebeurt. Ook voor het leven op de rivierbodems kunnen we dat nog niet beoordelen. Maar voorzichtigheid lijkt geboden.

Een andere reden waarom gedwongen toelating van GGO’s een slechte zaak zijn, is het mogelijke gezondheidsrisico. Er is onvoldoende openbaar onderzoek naar gedaan. De schaarse rapporten die naar buiten zijn gekomen laten steevast vele vragen open. Soms wordt er helemaal niet getest, maar wordt er van uitgegaan dat een eiwit door een gewone plant of door een GGO geproduceerd wel hetzelfde zal zijn. Ook zijn herhaaldelijk de gehanteerde testmethoden volstrekt onvoldoende of misplaatst gebleken. Recent onderzoek wijst wel op mogelijke gevaren hogere sterfte bij babyratten.

Betekent dit dat we er aan moeten geloven? Dat zou wel zuur zijn, aangezien bijna 3 van de 4 Europeanen helemaal geen behoefte heeft aan gentech voedsel. Steeds meer gentech vrije zones worden uitgeroepen. Inmiddels al driekwart van alle Italiaanse gemeenten, heel Griekenland, grote delen van Wales en Oostenrijk. In Spanje, ongeveer het enige land waar GG maïs op enige schaal werd verbouwd is het vanwege de ervaringen al weer verboden. Gedwongen toelaten van GGO’s op last van de WTO schiet bij veel mensen, organisaties en landen zowel in Europa als ontwikkelingslanden, in het verkeerde keelgat. De WTO hoort geen zeggenschap te hebben over sociale-, milieu- en gezondheidsnormen omdat het WTO systeem is gericht op het behartigen van vrijhandelsbelangen. Er moet een manier gevonden worden waarop op mens en milieu gerichte overwegingen (zoals neergeschreven in VN mensenrechtenverdragen en milieuverdragen) buiten de jurisdictie van de WTO vallen en niet als handelsbarrière (TBT) kunnen worden aangemerkt.

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Hivos.)