Opstandig Hamburg ver(s)laat noodtoestand
De Noord-Duitse havenstad Hamburg heeft een lange traditie van radicaal linkse bewegingen. De fameuze black blok-tactiek is daar zo’n beetje uitgevonden, met als resultaat dat de gekraakte Hafenstrasse in de jaren ’80 niet ontruimd werd en gelegaliseerd werd. Maar ook minder militante linkse organisaties en culturele initiatieven fleuren de stad op met campagnes en interventies. De laatste maanden namen het aantal acties en demonstraties weer ouderwetse gehaltes aan, met name vanwege de groep migranten uit Noord-Afrika ‘Lampedusa in Hamburg’ en de massale steun die zij kregen van lokale organisaties en personen toen de autoriteiten ze uit wilde zetten naar Italië.
We schreven er eerder over. Daar kwam bij dat de projectontwikkelaars plannen hebben om de Rote Flora, het symbool van de radicale beweging in hartje Schanzenviertel, te laten ontruimen. Om daar verzet tegen aan te tekenen werd op 21 december een demonstratie uitgeroepen (ook daar schreven we eerder over).
Het politie-optreden op 21 december was zelfs voor Duitse verhoudingen verbluffend: de demonstratie werd vanaf het begin omsingeld en aangevallen, waarna flinke confrontaties plaatsvonden en ook elders in de stad schermutselingen geschiedden. Maar minstens zo opvallend waren de maatregelen erna. Een flink deel van de binnenstad werd tot ‘Gefahrengebiet’ uitgeroepen, waarmee een soort permanente noodtoestand ingesteld werd. De reacties van activisten en andere bewoners was geweldig; ze gingen massaal de meest hilarische acties in het ‘Gefahrengebiet’ voeren. Even wat feiten en links op een rijtje:
*) Op 21 december 2013 kwamen zo’n 10.000 mensen bijeen op het Schulterblatt in de wijk Schanzenviertel, de straat naast de Rote Flora. De demonstratie bestond grofweg uit twee delen: een anarchistisch blok en een “kleurenblok” van Right To The City, elk met een geluidswagen. Toen de demonstratie even na 15:00 begon, stopte de politie die meteen. De politie voerde als reden aan dat ze al voor de demonstratie begon aangevallen werden door demonstranten, maar videobeelden laten duidelijk zien dat dat onzin in (bijvoorbeeld). Er is veel aanduiding dat de politie nooit van plan was de demonstratie te laten starten. Zo was bijvoorbeeld de helft van de totale politiemacht geconcentreerd bij het startpunt en was er nauwelijks politie aanwezig langs de verdere route. De politie omsingelde duizenden demonstranten twee uur lang en hield alle wegen eromheen geblokkeerd. De omsingeling ging gepaard met aanvallen door speciale politie-eenheden die de demonstranten aanvielen met knuppels, pepperspray, waterkanonnen en traangas (zie bijvoorbeeld)
Groepen demonstranten trokken desondanks later uit de omsingeling de wijk St Pauli in wierpen barricades op en gooiden ruiten van banken en warenhuizen in. De geluidswagen van Right to the City slaagde er later in om een manifestatie te organiseren bij de Esso Häuser, een groot appartementsblok dat enkele dagen daarvoor ontruimd was en waarvan de bewoners een lange geschiedenis hebben van verzet om woonruimte (zie verslag in deze video )
Politie claimde op de 21e dat er meer dan 100 agenten gewond geraakt zouden zijn (“117”) wat gretig door de media verdergetoeterd werd. Juridische organisaties van demonstranten claimden later ook honderden gewonden onder de demonstranten.
Na de rellen van 21 december kwam er meteen een heftig debat. De reguliere media namen grotendeels de verklaringen van de politie over dat de demonstranten met geweld waren begonnen. Sommige linkse politici waren wel kritisch over het politie-optreden. Het Right To the City Netwerk kwam met een heldere verklaring tegen de escalatiestrategie van de politie.
*) Op zondag 29 december bracht de Hamburgse politie een persverklaring uit waarin verklaard werd dat het politiebureau Davidwache voor een tweede keer aangevallen zou zijn (de eerste keer was vlak voor de 21e) en dat een politieagent daarbij zwaar gewond zou zijn geraakt. Lokale media pakten het bericht meteen op en schreven voor het gemak dat het om linkse demonstranten zou gaan, hoewel dat niet met zoveel woorden in de politieverklaring stond. Politieagenten begonnen een facebookpagina voor de gewonde agent die in korte tijd 50.000 likes kreeg en leiders van de politievakbond riepen meteen dat ze nu vuurwapens en tasers zouden moeten mogen inzetten bij volgende conflicten. Hoewel de politie met geen enkel bewijs voor de bewering kwam (zoals camerabeelden of ooggetuigenverslagen) deden media geen enkele poging om het verhaal te checken. Zie hier een overzicht van mediaverslag over deze zaak.
*) Op 3 januari 2014 kondigde de politie aan dat er in een gebied van vier buurten in de binnenstad een gevarenzone (Gefahrengebiet) ingesteld zou worden. Dat betekende dat de politie in dat gebied, waar zo’n 80.000 mensen wonen, uitgebreide bevoegdheden kreeg om iedereen te controleren en om papieren te vragen en ook het recht had om mensen een verwijderingsbevel te geven of te bevelen in hun huizen te blijven. In het eerste weekend werden zo 400 mensen doorzocht, meestal omdat ze jong waren of zwarte kleren droegen.
De Amerikaanse ambassade in Berlijn waarschuwde Amerikaanse burgers om zich niet in het Hamburgse gevarengebied te begeven (volgens der Spiegel, daar zie je ook een kaart van het gebied).
*) Op 5 januari bracht een advocaat, Andreas Beuth, een uitvoerig onderzoek naar buiten waaruit bleek dat het relaas van de politie over de (2e) aanval op het politiebureau nogal gefabuleerd was. Ook andere getuigenberichten deden de twijfels over het verhaal groeien. het lijkt erop dat er wel een incident bij het bureau was geweest, maar dat het eerder ging om de gebruikelijke schermutselingen met dronken feestgangers. Een groep kritische politieagenten kwam met een uitvoerig rapport (pdf alert) over de politie-activiteiten op 21 december waarin onomwonden wordt gesteld dat alle geweld aanvankelijk van de politie uitging. Ze stellen voor een onafhankelijk onderzoek in te stellen.
*) Meteen na de eerste aankondiging van de instelling van de noodtoestandszone, werden er spontane protesten in het Gefahrengebiet georganiseerd. Een van de oproepen waar massaal gehoor aan werd gegeven, was om met ‘verdachte objecten’ door het gebied te gaan wandelen. Toen op tv te zien was hoe daarbij een van de wandelaars tegen de muur werd gezet en van zijn ‘wapen’ werd ontdaan, namelijk een wc-borstel die de man in zijn broek had verstopt werd al snel de Klobürste symbool voor verzet tegen de politierepressie. Het ding dook overal op. Andere hilarische protestacties waren massale speurtochten (Schnipseljagd) en een kussengevecht met honderden deelnemers.
*) Op 9 januari kondigde de politie aan dat het Gefahrengebied omgezet zou worden naar drie kleinere ‘gevareneilanden’ rondom drie politiebureaus. Bovendien zou daar de noodtoestand alleen van 18:00 tot 06:00 gelden (bron) de protesten hielden aan. Sommige cafés en restaurants in de gebieden boden korting aan voor klanten met een wcborstel. Ook nam de agressie van de politie niet af: op vrijdagavond 10 januari vielen twee zware gewonden toen politie demonstranten voor een van de politiebureaus aanviel.
*) op 13 januari werden ook de ‘Gefahreninsel’ weer opgeheven.
————-
Nog wat links naar foto’s en mediaberichten:
Weekblad freitag over de Kloburste
Dagblad TAZ vraagt zich af wat de politie heeft bereikt: “ze heeft demonstraties onder controle weten te houden die er zonder de politie nooit zouden zijn geweest”.
Overzicht lokale zender NDR
Frankfurter Rundschau vraagt zich af hoeveel democratie er eigenlijk nog bestaat.
Omstreden stuk van radicale demonstranten op indymedie linksunten over hoe de volgende keer de slag met de politie beter gevoerd zou kunnen worden.