Ga naar de inhoud

´Opsporing verzocht: Supermarkt bazen verdacht van loondiefstal´

De supermarkten ontduiken de cao. Veel jongeren die daar werken worden onderbetaald, doen onbetaald overwerk en moeten zelf hun ziektevervanging regelen. Honderden klachten kwamen binnen bij een meldpunt van FNV Jong, en NOS Mashup sprak met 200 slachtoffers van de cao-ontduiking. Op 20 juli voerde FNV Jong actie bij het hoofdkantoor van AH en op 1 augustus bij een AH-filiaal in Zutphen. De acties nu nog lief, maar worden misschien gemener. ¨We willen gewoon onze euro’s terug.”

8 min leestijd

(bron: Supermacht – foto: FNV Jong)

Afgelopen zaterdag voerden jongeren van vakbond FNV in Zuthpen actie tegen de slechte behandeling van jonge supermarktwerkers. Doelwit was een Albert Heijn XL-filiaal in die stad. De actievoerders deelden flyers uit en gingen in gesprek met klanten en personeel over de cao-ontduiking door de supermarkten.

FNV Jong verspreidde posters met de tekst: ¨Opsporing verzocht. Supermarkt bazen verdacht van loondiefstal. Heb je ze gezien, meld dit bij FNV Jong!¨

Te laag ingeschaald

Supermarktmedewerkers beginnen in salarisschaal A (´in opleiding´). Zodra ze na een bepaalde tijd meer ervaring hebben opgedaan of meer verantwoordelijk werk krijgen, moeten ze automatisch overgaan naar schaal B of C. Maar dat gebeurt niet.

De Zuthpense AH is een van de winkels waar jongeren in de laagste loonschaal blijven zitten terwijl ze werk doen dat hoger is ingeschaald. Het gaat bijvoorbeeld over het afsluiten van de winkel, het bedienen van de kluis, het werken als shiftleader, het werken aan de kassa of bij de vleeswarenafdeling. Als dank daarvoor worden ze structureel onderbetaald: een euro per uur (of soms zelfs méér).

De manager van de Zutphense Albert Heijn vertelde de actievoerders dat het probleem daar niet zou spelen. Maar zijn medewerkers zeiden in vertrouwen dat het daar wèl degelijk gebeurt. Ze durven het echter niet openlijk aan te kaarten, omdat ze bang hun bijbaan te verliezen.

Onbetaald overwerk en zelf ziektevervanging zoeken

Bij het ontduiken van de cao in de Nederlandse supermarkten gaat het niet alleen om structurele onderbetaling. Ook zijn er veel klachten over het verplichten tot onbetaald overwerk en tot het zelf regelen van ziektevervanging.

Volgens FNV Jong-woordvoerder van Egmond doen de filiaaleigenaren dit soort klachten steeds af als incidenten. Maar er zijn bij het Meldpunt Supermarkten van FNV Jong de afgelopen 3 maanden honderden klachten binnengekomen. Het probleem is omvangrijk en speelt bij alle supermarktketens in Nederland. Van Egmond: ¨Veel jonge medewerkers zijn niet altijd goed op de hoogte van hun rechten. Met onze campagne willen we hen voorlichten en meteen ook de problematiek onder de aandacht van de klanten brengen. Want ook die kunnen de supermarkten met de situatie confronteren

Intimidatie

Bestuurslid Duygu Akcay van FNV Jong meldt dat managers en leidinggevenden van de supermarkten hun personeel veelal intimideren als ze klagen. ¨Ze houden hun jonge medewerkers ontzettend klein. Als ze een melding doen over het loon bijvoorbeeld, dan zegt de baas: ¨Voor jou tien anderen¨. Ze worden dan gewoon niet meer ingeroosterd.”

(foto FNV Jong)

#BOOS

Begin juni maakte het online tv-programma #BOOS een item over de te lage salarisschalen. Dat leverde in korte tijd zo´n 1000 klachten op van gedupeerde jongeren. Ook werd de zaak op tafel gelegd bij Tweede Kamerleden.

NOS Mashup

De makers van het jongerenkanaal van de NOS op Youtube, NOS Mashup spraken met zo´n 200 jonge supermarktmedewerkers uit verschillende filialen in Nederland. Ze kwamen met hen in contact na een oproep op het Instagram-account NOS Kort om een enquête in te vullen. Dat deden bijna 5000 mensen, van wie driekwart jonger dan 18 jaar.

De jonge supermarktwerkers, waarvan de meesten bij Albert Heijn en Jumbo werkten of nog werken, ervaren allerlei problemen. De drie belangrijkste daarvan zijn onbetaald overwerken, problemen met ziekmeldingen en uitbetaald worden volgens een verkeerde loonschaal.

¨Nog even nablijven!¨

In de cao staat dat in overleg met de baas nog wat langer doorgewerkt mag worden. Maar dat moet niet te vaak voorkomen. Toch blijken sommige leidinggevenden hun medewerkers veelvuldig onder druk te zetten om te blijven doorwerken. Daarbij gaat het vaak om uren, niet om even een kwartiertje.

Volgens de cao moeten alle overwerkuren in tijd of geld worden gecompenseerd. Maar 82 medewerkers van verschillende Jumbo- en Albert Heijn-filialen vertelden aan de NOS dat niet altijd gebeurt.

Ziekmelden: regel het maar

Het blijkt ook lastig om je ziek te melden. Veertig Jumbo-medewerkers en 55 AH-medewerkers van verschillende filialen zeiden dat het op hun werkplek de regel is dat je bij ziekte zélf vervanging moet zoeken. En als dat niet lukt, moet je alsnog zelf komen opdraven. Veel jongeren voelen zich hierdoor onder druk gezet. Het komt voor dat ze toch maar komen werken terwijl behoorlijk ziek zijn.

Verkeerde loonschaal

Veel jonge supermarktmedewerkers staan niet ingedeeld in de juiste loonschaal. Ze doen werk dat hoger is ingeschaald, maar krijgen te weinig. Daarbij is het voor kassamedewerkers niet altijd duidelijk wanneer ze recht hebben op een hoger uurloon. Toch zegt de cao dat ´aankomende kassamedewerkers´ na een jaar naar een hogere loonschaal moeten doorstromen waarvoor het uurloon 90 cent hoger is.

In heel het land

Duygu Akcay van FNV Jong: “We weten al een tijdje dat deze problemen spelen bij verschillende supermarkten in heel Nederland. Maar de supermarkten blijven spreken van incidenten. FNV Jong kaartte het probleem al eerder aan bij de supermarkten. Albert Heijn weigerde de intentieverklaring van FNV Jong te ondertekenen en daarop verklaarden de jongeren de oorlog aan de grote supermarktbazen

Reactie Jumbo hoofdkantoor

Jumbo beweert (onterecht) dat de problemen niet in hun winkels spelen. Jumbo gaf aan dat als medewerkers ¨incidentele misstanden¨ willen melden, dat ze dat kunnen bij de leidinggevende, filiaalmanager, HR-contactpersoon of vertrouwenspersoon. De klachten zullen dan zorgvuldig worden bekeken.

Jumbo:  “De situaties die worden omschreven zijn – als ze voorkomen – zeer ongewenst en passen niet binnen ons beleid. We kunnen niet uitsluiten dat er soms iets niet helemaal goed gaat bij onze 70.000 medewerkers, maar bij het per abuis niet helemaal correct toepassen van de cao, zullen we dit nauwgezet onderzoeken en daarover met onze medewerkers in gesprek gaan

Jumbo liet ook weten dat medewerkers in schaal A na de inwerkperiode óf tenminste na een jaar automatisch doorstromen naar B zoals de cao aangeeft. Toch waren er verschillende medewerkers die de NOS vertelden dat dit niet altijd gebeurt…

(foto FNV Jong)

Reactie Albert Heijn hoofdkantoor

Albert Heijn blijkt de cao anders te interpreteren dan Jumbo. AH wijst op passage, waarin staat dat je betaald krijgt voor het werk wat je doet. Bij dit bedrijf stroom je als kassamedewerker dus niet na een jaar automatisch door naar een hogere loonschaal, maar alleen als je achter de servicebalie staat. De NOS hoorde van meerdere kassamedewerkers die er al langer werken dat ze desondanks nog in de lagere loonschaal zitten.

Volgens Albert Heijn moet de cao in al hun winkels worden nageleefd. Als dat in de praktijk niet gebeurt, dan is dat ¨niet oké¨. Medewerkers kunnen zich dan altijd melden bij de eigen leidinggevende, de supermarktmanager, een HR-contactpersoon of vertrouwenspersoon. AH: ¨Maar met ¨900 winkels en 100.000 collega’s kunnen er fouten gemaakt worden. Als dat gebeurt, moeten we dat corrigeren. Als de collega’s die de enquête hebben ingevuld, behoefte hebben aan een gesprek, kan dat natuurlijk altijd.”

De NOS concludeerde dat Albert Heijn zich niet altijd aan de eigen regels houdt. Zeker 35 AH-medewerkers van verschillende filialen die in de laagste loonschaal zitten, moeten toch regelmatig (aankomend) kassamedewerkers en vakkenvullers aansturen. Een aantal klaagden daar over bij hun leidinggevende, maar dat hielp niet….

Waar blijft de arbeidsinspectie?

De Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid liet de NOS desgevraagd weten geen onderzoek in te stellen naar de misstanden. Ze komen pas in actie zodra ze zelf klachten ontvangen. Volgens woordvoerder Paul van den Burg is het niet mogelijk om proactief te handhaven.

In 2013 riep de FNV Jong de inspectie op om in actie te komen tegen de slechte arbeidsomstandigheden van jonge vakantiewerkers. Maar toen was het devies ook al dat de dienst afwacht tot er een klacht wordt ingediend. De vakbond gaf aan dat het voor jongeren vaak een hoge drempel is om een melding te doen. Ze zijn namelijk bang dat de werkgever hier achter komt en dat ze dan geen werk meer hebben.

Beleid?

In 2015 deed PvdA-kamerlid Kerstens een poging om de toenmalige minister Asscher van SZW te bewegen iets te doen aan deze ongelukkige situatie. Zijn motie voor een plan van aanpak voor proactieve handhaving werd wel aangenomen, maar heeft blijkbaar niet tot veranderd beleid geleid.

Wel heeft de inspectie een speciale website opgezet – zelfinspectie.nl – waar werkgevers zelf kunnen controleren of hun beleid en werkwijze in orde zijn. Maar daar zijn werknemers niet mee geholpen!

FNV Jong meldpunt blijft open

Het Meldpunt van FNV Jong blijft geopend om nog meer klachten te verzamelen. FNV Jong wil zo de omvang van het probleem precies in kaart brengen.

Lezersklachten op Supermacht

Supermacht verzamelde de laatste jaren een groot aantal klachten van lezers over de schandalige behandeling van (jong) personeel door Albert Heijn. Het zijn meestal kwade ouders die aan de bel trekken over hoe hun kinderen worden gemangeld. Zie hier de lijst met ruim 100 lezersreacties.

Voor verwijzingen naar achtergrondinformatie en bronnen bij dit artikel, zie hier.