Gids voor NextGenerationEU: meer kwaad dan goed doen
Een analyse van de Europese herstel- en weerbaarheidsfondsen: kansen, tekortkomingen en voorstellen. De aanbevelingen zijn op de Spaanse overheid gericht, maar gelden net zo goed voor andere Europese lidstaten.
(Bron: website ODG, vertaling globalinfo.nl (die graag meer donateurs heeft)
De Observatori del Deute en la Globalització (ODG), de Observatorio de Multinacionales en América Latina (OMAL) en Ecologistas en Acción hebben deze gids gezamenlijk gepubliceerd met de medewerking van organisaties en groepen uit het maatschappelijk middenveld.
(Zie hier het hele rapport (Engels) als pdf)
Het rapport biedt een diepgaande analyse van de Europese herstel- en veerkrachtfondsen, bekend als NextGenerationEU (NGEU), wijst op hun mogelijkheden en gaat in op hun tekortkomingen, en besluit met acht voorstellen aan de Spaanse regering om ervoor te zorgen dat de NGEU-fondsen kunnen bijdragen aan een werkelijk eco-sociale en rechtvaardige transformatie.
Het is bedoeld als praktisch instrument voor organisaties en collectieven, sociale bewegingen, journalisten, technisch personeel in gemeenten en overheidsinstellingen, en voor burgers in het algemeen. Het geeft antwoord op de volgende vragen:
- Waarom deze gids?
- Waarom NextGenerationEU
- Wat is NextGenerationEU?
- Hoe wordt NextGenerationEU gefinancierd?
- Wie beslist hoe de middelen worden verdeeld en welke criteria worden daarbij gehanteerd?
- Hoe zal het bestuur van NGEU werken?
- Wie stelt de door NextGenerationEU te financieren projecten voor?
- Wie zal de door NGEU gefinancierde projecten uitvoeren?
- Welke rol spelen particuliere consultants?
- Wat is het tijdschema voor NGEU?
- Wat zijn de risico’s van NextGenerationEU op korte, middellange en lange termijn?
- Wat kan de Spaanse regering doen?
Toen de uitbraak van COVID-19 op 11 maart 2020 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tot pandemie werd uitgeroepen, hebben de overheidsinstellingen op Europees en staatsniveau diverse mechanismen en programma’s voor overheidssteun in gang gezet om de Europese economie te redden.
De eerste golf reddingsoperaties is in wezen uitgevoerd zonder rekening te houden met klimaat-, ecologische, sociale of gendercriteria en is vooral ten goede gekomen aan grote ondernemingen en conventionele sectoren zoals luchtvaart en energie. Deze tweede golf van steunoperaties wijst al op een vergelijkbaar resultaat.
Volgens de Europese Unie is de NGEU een tijdelijk instrument voor de financiering van de groene, digitale transformatie en modernisering van de Europese economie. Het bevat 750 miljard euro waarmee de EU-lidstaten de komende 7 jaar leningen en subsidies kunnen krijgen. 390 miljard euro is bestemd voor subsidies, en iets minder (360 miljard euro) voor leningen.
De risico’s van NextGenerationEU op korte, middellange en lange termijn zijn echter zorgwekkend:
- 1. Overmatige schuldenlast en bezuinigingen
- 2. Concentratie van middelen in grote bedrijven
- 3. Zou een greenwashing-exercitie kunnen zijn en gaat voorbij aan de lessen die uit de pandemie zijn getrokken
- 4. Gebrek aan transparantie en burgerparticipatie
- 5. Inconsistent beleid ten nadele van het algemeen belang
Het stabiliteits- en groeipact is sinds maart 2020 opgeschort, maar de Europese Commissie kan het op elk moment weer activeren. Wanneer dit gebeurt, en midden in de kater van de geldstorbuien, zullen de staten een zware schuldenlast hebben en zal een terugkeer naar de begrotingsvereisten niet gemakkelijk zijn. Verdere bezuinigingen en besparingen zullen volgen, ongetwijfeld geëist in ruil voor de NGEU-gelden. Overheidsgeld voor de particuliere sector, schulden en bezuinigingen voor de burgers; een bekend recept.
Dit wetende kan de Spaanse regering op korte, middellange en lange termijn acht concrete en levensvatbare voorstellen ten uitvoer leggen voor een economische wederopbouw die de groeiende ongelijkheid ombuigt, de gezondheids-, economische, ecologische, sociale en gendercrises beteugelt en een rechtvaardige en echte eco-sociale overgang mogelijk maakt:
Transparantie en goed bestuur op alle niveaus waarborgen
- 1. Bevordering van de deprivatisering en decommodificatie van basisdiensten en strategische sectoren
- 2. Een openbare bron van steun zijn om sociale projecten en bedrijven te helpen toegang te krijgen tot herstelfondsen
- 3. Versterk de managementmodellen van de overheid en de gemeenschap en verminder publiek-private partnerschappen
- 4. Sluit aan bij doelstellingen op het gebied van klimaat, ecologie en sociale rechtvaardigheid, en vermijd greenwashing
- 5. Voorkom dat IT-bedrijven en digitaliseringsprocessen buitensporige financiering binnenhalen.
- 6. Uitsluitingscriteria toepassen op projecten en ondernemingen die NGEU-fondsen of andere overheidssteun aanvragen
- 7. Cofinancier het herstel met andere mechanismen, niet alleen NGEU
Auteurs: Nicola Scherer (Observatori del Deute en la Globalització), Erika González Briz (Observatorio de Multinacionales en América Latina OMAL), Nuria Blázquez Sánchez (Ecologistas en Acción).
Redactionele Steun: Aigua és Vida, Calala Fondo de Mujeres, Coordinadora en Defensa de la Bicicleta ConBici, Ecologistas en Acción, Extinction Rebellion España, GOB – Grup Balear d’Ornitologia I Defensa de la Naturalesa, Madres por el clima, Money Watchers: The Next Generation, Plataforma ciudadana OpenGenerationEU, Red Agua Pública.
ODG is onderdeel van de Europese Campagne «Covid-19 economic crisis: a better way out – RETHINK THE RECOVERY» gecoordineerd door Finance Watch.
