Ga naar de inhoud

Dokters op straat in Portugal ter verdediging openbare gezondheidsdienst

Volgens de Portugese artsenverenigingen was de protestdemonstratie van woensdag 11 juli in Lissabon de grootste ooit. Tegenover het ministerie van Volksgezondheid verzamelden ongeveer tweeduizend artsen uit ongenoegen met de besparingsplannen in de gezondheidszorg van de regering-Passos Coelho. Op 11 en 12 juli werden alleen spoedgevallen geholpen in de ziekenhuizen. De dokters zijn boos.

10 min leestijd
portartsenvp

(Het originele artikel bij DeWereldMorgen)

Portugal beleeft momenteel een hete zomer van sociaal protest tegen de besparingsmaatregelen van de regering-Passos Coelho.

Na stakingen begin juli van de luchtverkeersleiders, de piloten van de nationale luchtvaartmaatschappij TAP, de treinbestuurders van de CP, de verpleegsters, was het op woensdag 11 en donderdag 12 juli de beurt aan de artsen en gezondheidswerkers in de openbare gezondheidsdienst SNS (Serviço Nacional de Saúde) om het werk neer te leggen. Donderdag kwamen ook de leerkrachtenbonden op straat.

De demonstratie georganiseerd door de artsenbonden, met ondersteuning door de Orde van Geneesheren, begon woensdagmiddag rond 15 uur met een kleine tweehonderdtal mensen. Korte tijd later groeide de witte vlek van doktersjassen, versierd met gele vakbondsballonnen en zwarte rouwbanden, aan tot ruim 2.000. Op de Avenida João Crisóstomo, in het centrum van Lissabon, aan het hoofdgebouw van het ministerie van Volksgezondheid, was geen doorkomen meer aan.

“Artsen verenigd in de strijd zullen nooit verslagen worden!”

Met bussen vanuit heel het land waren dokters naar Lissabon gekomen om het behoud van een kwalitatieve en betaalbare openbare gezondheidszorg te eisen. “Armoede nee, kwaliteit van de zorg ja!” en “Artsen verenigd in de strijd zullen nooit verslagen worden!”, stond op spandoeken. Ook geneeskundestudenten van diverse universiteiten kwamen hun solidariteit met de dokters betuigen. De manifestatie verliep in alle rust hoewel de oproerpolitie PSP massaal aanwezig was.

De vakbonden noemden de actie een groot succes. Volgens cijfers die de Federação Nacional dos Médicos (FNAM) woensdagavond aan journalisten van het persagentschap Lusa en de krant Público meedeelden, werd de staking woensdag in de ziekenhuizen en gezondheidscentra heel goed opgevolgd: “tussen de 80 en 100 procent van de dokters deed mee aan de staking”.

Donderdag, de tweede dag van de staking, zouden zelfs nog meer ziekenhuizen aan de stakingsactie hebben deelgenomen, al was het beeld over het hele land nog niet helemaal duidelijk. Het ministerie van Gezondheidszorg weigerde gegevens bekend te maken, maar een woordvoerder gaf wel toe “dat de staking algemeen was”.

Alleen spoedgevallen werden behandeld, operaties die gepland waren, werden uitgesteld. De meeste patiënten waren goed op de hoogte van de reeds lang aangekondigde tweedaagse staking en hadden daarom hun afspraken geannuleerd of uitgesteld. Wachtzalen bleven zo goed als leeg.

Begrip voor stakende dokters bij patiënten

De weinigen die toch kwamen opdagen, konden over het algemeen wel begrip tonen voor de actie van de dokters. Mensen toonden zich ongerust over wat de regering van plan is met de SNS, een monument van de Portugese sociale zekerheid, dat werd opgebouwd met belastinggeld van iedereen na de Anjerrevolutie van 1974.

In het grote ziekenhuis São José in Lissabon zat de 73-jarige Fernando Fortes woensdag bijna alleen in de wachtzaal. Hij had twee maanden geleden al een afspraak met zijn dokter gemaakt. “Zij [de regering] willen de gezondheidszorg kapotmaken. Dat is een drama voor mensen zoals ik die van een klein pensioentje moeten leven. Wie gaat de rekening van mijn behandeling in de toekomst nog betalen? De dokters hebben groot gelijk dat ze staken. Ze doen dat niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de patiënten”, verklaarde de man met tranen in de ogen aan journalisten.

In tegenstelling tot de situatie in België is de grote meerderheid van de dokters in Portugal werkzaam als loontrekkenden in dienst van gezondheidscentra en ziekenhuizen die behoren tot de door de overheid betaalde openbare nationale gezondheidsdienst SNS. Privédokterspraktijken komen veel minder voor en zijn dan ook veel duurder voor de patiënten. In de openbare sector betaalden patiënten totnogtoe een veeleer symbolische eigen bijdrage voor een doktersbezoek.

Grondwettelijk hof schrapt aangekondigde besparingsmaatregel

Door de rigoureuze besparingsplannen die nodig zijn om het begrotingstekort onder de Europese drieprocentnorm te krijgen tegen eind 2013, moet de centrumrechtse regering onder druk van de trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en het IMF) en in ruil voor een hulppakket van 78 miljard euro, flink het mes zetten in allerlei overheidsuitgaven. Ook de gezondheidszorg ontsnapt niet aan de besparingsdrift. De regering wil de SNS gedeeltelijk privatiseren om zo de uitgaven te kunnen drukken.

Donderdag 5 juli heeft het Portugese Grondwettelijk hof de eerder aangekondigde besparingsmaatregel van de regering waarbij de extra eindejaarspremie voor ambtenaren en gepensioneerden uit de openbare sector (die meer dan 1.100 euro per maand verdienen of krijgen) zou worden geschrapt, ‘ongrondwettelijk’ verklaard omdat de maatregel de ongelijkheid tussen burgers zou bestendigen.

Voor de regering is dit een tegenvaller omdat ze nu op zoek moet naar andere besparingen om aan de eisen van de trojka tegemoet te komen. Europees Commissaris Olli Rehn heeft Lissabon al op het hart gedrukt dat de EU tegen 16 juli nieuwe bijkomende voorstellen verwacht.

Ontmanteling van de openbare gezondheidsdienst

Volgens de tegenstanders van het regeringsbeleid komen de plannen in feite neer op een ontmanteling van de openbare gezondheidsdienst. De lonen van de dokters staan onder druk, werkweken worden langer en meer flexibel, jonge stagiairs moeten met tijdelijke contracten beginnen werken zonder vooruitzicht op een vaste baan, patiënten zullen fors meer moeten gaan betalen, en vooral privébedrijven (de zogenoemde dienstverlenende bedrijven of ‘tarefeiros‘ die betaald worden per geleverde prestatie) zullen kunnen profiteren van de privatisering door de interessantste contracten binnen te halen.

Sinds begin juli is in de regio Lissabon en Vale do Tejo al het systeem van contracten van kracht voor beginnende net afgestudeerde verpleegkundigen. Zij krijgen een contract bij de dienstverlenende bedrijven van 4 euro per uur, of ongeveer 555 euro bruto per maand voor een prestatie van 140 werkuren. Hun loon is daarmee niet alleen veel lager dan gebruikelijk in de sector, zij hebben ook geen enkele werkzekerheid op termijn.

De artsenbonden zijn vooral bezorgd dat de kwaliteit van de dienstverlening door de gedeeltelijke privatisering in het gedrang komt. In juni was minister van Gezondheidszorg Paulo Macedo zijn plannen gaan voorleggen aan de sector. De onderhandelingen verliepen bijzonder stroef omdat de minister de indruk gaf niets meer te willen wijzigen aan zijn plan.

De bonden stapten daarom boos op van de onderhandelingstafel en kondigden prompt een tweedaagse nationale staking aan voor 11 en 12 juli. Begin van de maand probeerde de minister de staking nog af te wenden door een nieuwe dialoog voor te stellen, maar de bonden gingen daar niet op in.

Staking als ultieme wapen tegen privatiseringsplannen

Algemeen secretaris Jorge Paulo Roque da Cunha van de artsenvakbond Sindicato Independente dos Médicos (SIM) toonde zich vorige vrijdag erg bezorgd over de regeringsplannen. “Alleen een staking is het ultieme wapen dat de minister op andere ideeën kan brengen, want een dialoog heeft geen zin. De minister houdt toch geen rekening met onze weldoordachte voorstellen”, aldus de vakbondsleider.

Toen de minister er dan nog mee dreigde om zelfs dokters op te eisen om een minimumdienstverlening te verzekeren, werkte dat alleen nog maar de stakingsbereidheid in de hand.

“De dokters zullen nooit aanvaarden dat de regering de gezondheidszorg gaat uitkleden door een vrijemarktlogica te introduceren die de kwaliteit van de medische dienstverlening ernstig in gevaar brengt. De opleiding van jonge artsen komt in het gedrang en de loon- en werkomstandigheden van de dokters gaat er zienderogen op achteruit. Door de opening naar dienstverlenende privébedrijven, goed voor 2,5 miljoen uren per jaar aan contracten, worden 1.700 banen van professionelen in de sector getroffen”, aldus een mededeling van de SIM.

Olga Ferreira, een 31-jarige arts verbonden aan het centrale ziekenhuis van Porto, staakte voor de eerste keer in haar leven. “Ik had nooit gedacht dat ik zou staken, maar deze regering laat ons geen keuze. Als de ’tarefeiros’ per prestatie worden betaald, gaan zij alleen de meest winstgevende contracten krijgen en zal de rest voor openbare sector zijn. Zo’n systeem kan nooit de nodige kwaliteit van de zorg garanderen. Ik ben zwaar ontgoocheld in premier Passos Coelho”.

“Enig criterium: ‘zo goedkoop mogelijk een dienst verlenen'”

Op de spoeddienst van het universitaire kinderziekenhuis van Coimbra was het woensdag en donderdag veel rustiger dan gewoonlijk. Directeur Luís Januário (61) was wel aanwezig, “maar ik sympathiseer volkomen met de stakende collega’s”. “Wat we nu meemaken in dit land is een ongeziene achteruitgang en verarming. De contracten die de regering voorstelt, zullen leiden tot een nieuwe vorm van slavernij. Het enige criterium dat voor de minister telt, is ‘zo goedkoop mogelijk een dienst verlenen’. Vele gezondheidswerkers kampen nu al met stress. In de toekomst zullen ze tegen hongerlonen moeten werken. Een staking is het enige actiemiddel dat ons nog rest”.

Ook gebruikersvereniging Movimento de Utentes dos Serviços de Saúde (MUSS) verklaarde zich donderdag solidair met de stakende dokters. “Zelfs al levert deze actie voor sommige patiënten vandaag hinder op, als gebruikers willen we een betaalbare en kwalitatieve gezondheidszorg en die komt met de regeringsplannen in gevaar”, aldus een persmededeling.

Donderdagavond toonde minister Macedo zich bereid om vrijdag al met de artsenbonden opnieuw aan tafel te gaan zitten. Hij gaf indirect toe dat de staking een succes was. De bonden vinden dat “de bal nu in het kamp van de regering ligt”.

Mário Jorge Neves van de FNAM waarschuwde meteen dat nieuwe stakingen niet uit te sluiten zijn als de regering zich hard blijft opstellen. Een algemene staking van de hele Portugese gezondheidssector, zoals voorgesteld door de verplegersbonden, wijzen de dokters voorlopig nog af. De verplegers leggen alvast op 20 juli het werk neer.

Bijkomende bronnen:

Greve dos médicos
Ministro diz que discute grelha salarial dos médicos se greve for desconvocada
http://www.publico.pt/Sociedade/ministro-da-saude-diz-que-discute-grelha…

Greve dos médicos a 11 e 12
Sindicato dos médicos diz que “para já se mantém motivo da greve”
http://www.publico.pt/Sociedade/sindicato-dos-medicos-diz-que-para-ja-se…

Greve dos médicos dias 11 e 12
Ministro desenvolve “de imediato” novos contactos com sindicatos dos médicos
http://www.publico.pt/Sociedade/ministro-desenvolve-de-imediato-novos-co…

Greve dias 11 e 12
Ordem dos Médicos promete “forte manifestação” se não houver acordo com tutela
http://www.publico.pt/Sociedade/ordem-dos-medicos-promete-forte-manifest…

Reacção – Bruxelas espera nova proposta que compense chumbo ao corte dos subsídios
http://economia.publico.pt/Noticia/bruxelas-espera-nova-proposta-que-com…

Saúde – Enfermeiros contratados a quatro euros por hora
http://www.publico.pt/Sociedade/enfermeiros-contratados-a-quatro-euros-p…

Governo não respeita dignidade dos profissionais da saúde, diz Seguro
http://www.publico.pt/Pol%C3%ADtica/governo-nao-respeita-dignidade-dos-p…