Sex, arbeid en stadsvernieuwing.
Hoe mensenhandel misbruikt wordt om een stadsdeel te ‘veredelen’ (dit is de versie met voetnoten van een stuk dat in de nieuwste klasse! verscheen)
“Als men iets aan bankovervallen wil doen, gaat men toch ook niet alle banken sluiten. Dan gaat men op zoek naar de bankrovers.” (Rode Draad)
“Schoon, heel en veilig”: Deze drie woorden moeten binnenkort in het historische centrum van Amsterdam hun toverkracht tonen. De regerende partijen in de coalitie zijn overeengekomen dat postcodegebied “1012” een andere klantenkring moet aantrekken. “Ambachtelijke bedrijvigheid, winkels, cultuur, kunst en horeca” moeten er komen op het Oudekerksplein. En er is “straks geen plaats meer voor prostitutie”. Als we de stadsbestuurders moeten geloven dan is Amsterdams beroemde Redlight District een broedplaats van criminaliteit die vooral door sekswerk en smartshops in stand gehouden wordt. Dat laatste zou volgend de plannen alleen nog binnen een scherp afgegrensd en ingeperkt gebied plaats mogen vinden, met name bij de Oudezijds Achterburgwal. De argumenten: Op die manier kan het witwassen van geld en de mensenhandel ingedamd worden die nu zo welig zouden tieren in het ondoorzichtelijke prostitutie en drugs-milieu.(1)
De hier opgevoerde argumentatie is net zo oeroud als de kritiek erop. De hervorming van Parijs na de opstanden van de Parijse Commune ging ook al vergezeld van de bewering dat dat goed was om de verloedering tegen te gaan. Toen was het nog de mythe van de “gevallen meisjes” die ervoor zorgde dat vrouwen uit het prostitutiemilieu zouden moeten worden “bevrijd”. Ook vandaag lijkt het geen probleem te zijn om zonder omwinden seksarbeid gelijk te stellen met allerlei duistere handelingen. Zelfbenoemde deskundigen bespeuren al snel overal mensenhandel. Zoals bijvoorbeeld PVDA-wethouder Lodewijk Asscher, die er geen been in ziet om de raamprostitutie op de Wallen in verband te brengen met criminaliteit, gedwongen prostitutie en loverboys. Dat terwijl organisaties van prostituees en ondersteunende ngo’s al jaren stellen dat sexarbeid en sexueel geweld niets met elkaar van doen hebben. “De hoerenbeweging zegt, dat gedwongen prostitutie niet bestaat. Want prostitutie is gebaseerd op een handelsafspraak tussen twee volwassen mensen. Als die handel niet plaatsvindt, gaat het niet om prostitutie. Dan gaat het om seksueel geweld” – aldus verklaart Veronica Munk van TAMPEP International in een gesprek(2). Ondanks dergelijke regelmatig ingebrachte meningen van echte deskundigen, ligt volgens Asscher de oplossing van het probleem voor de hand: Er moet een einde komen aan de raamprostitutie. “Liever een toeristenattractie minder dan medeplichtigheid aan misbruik van vrouwen. Die vrouwen die wel vrijwillig en zelfstandig in de prostitutie willen werken, kunnen prima terecht op andere plaatsen, in sekshuizen en bordelen.”(3) Zo sluit de cirkel zich keurig: Prostitutie op de Wallen is misbruik van vrouwen, en daarom moet de prostitutie op de Wallen ook weg. En zo gauw die weg is en verplaatst naar sekshuizen en bordelen, is ook het probleem verdwenen.
Geweld bestrijden
Bij zulke geniale redenaties dringt zich niet alleen het vermoeden op dat de argumentatie scheef loopt, maar ook dat hier de boel bedonderd wordt door gebruik van een gevoelig thema, namelijk sexueel geweld. Ten slotte zal het geen simpele verhuizing van plek zijn die sexueel geweld uit zal bannen. Ook al is het moeilijk om überhaupt te beschrijven hoe dat wel bestreden kan worden, zal iedereen begrijpen dat geweld structureel eerder hen treft die “kwetsbaar” zijn omdat ze minder makkelijk toegang hebben tot maatschappelijke macht en hulpbronnen. Dat is vaak omdat ze vrouw, homoseksueel of trans* zijn, of omdat ze een migrantenachtergrond hebben. Wie wat aan dat geweld wil doen, zou zich vooral moeten inzetten om de maatschappelijke ongelijkheid te verminderen toegang tot hulpbronnen te vergroten. In het geval van sexarbeid, waarbij het grootste deel van de arbeidsters geïmmigreerd zijn, zouden geldige arbeids- en verblijfsvergunningen, betaalbare woon- en bedrijfsruimtes, aanbod van scholing, gezondheidsvoorzieningen en mogelijkheid tot gezinshereniging al veel opleveren: Juist omdat vrouwen en mannen dan minder afhankelijk zijn, geen torenhoge prijzen betalen moeten, gesterkt worden in hun communicatieve vermogen en heel in het algemeen zelfbewust hun eigen leven vorm kunnen geven. Of dat nu op de Wallen is of niet, doet er niet eens toe.
Geen oplossing
Dit wordt door organisaties tegen mensenhandel en sexarbeider bevestigd. De belangenorganisatie ‘Rode Draad’ heeft prostituees over de raamsluitingen op de Wallen gevraagd: “Zij vinden unaniem dat sluiting van de ramen geen probaat middel is tegen mensenhandel, sterker nog, dat het juist mensenhandel in de hand zal werken. Raamprostitutie is – ondanks de (te) hoge huren – een van de weinige vormen van prostitutie waarin de sekswerkers zelfstandig kunnen werken.” Bovendien: “Door het aantal ramen nog verder terug te brengen zal de machtspositie van exploitanten alleen maar versterkt worden.(4) Het anti-mensenhandel argument houdt in de ogen van NGO’s ook niet stand: er is “genoeg wetgeving…om arbeids- en mensenrechtenschendingen in de seksindustrie in Nederland aan te pakken. In plaats van nieuwe wetgeving te bedenken zou de gemeente bestaande controlemechanismes beter moeten implementeren.”(5)
Maar met mensenhandelsargumenten zijn een handige morele knuppel om controversiële plannen door de stadsraad te jagen. Want de “sanering” (in het Engels ‘gentrification’ (veredeling) genoemd) die het gebied “fraaier en leefbaarder” wil maken zorgt altijd voor verhoging van de huizenprijzen en de huurkosten in de buurt. Amsterdam zal dan ook geen “sociaal New York” worden, zoals Asscher het zich voorstelt (6), maar eerder een ‘veredelingsgebied’ voor koopkrachtige investeerders en hun klanten, die de prijzen in de buurt verder op zullen schroeven. We hebben dat eerder gezien in Barcelona, Berlijn, Hamburg, Marseille, of Parijs.
Dolgezellige buurt
De sanering van de Wallen maakt deel uit van een hele serie in Amsterdam. Het begon met de Jordaan eind jaren ’70 en vervolgens de meer beleidsmatige ‘sanering’ van alle buurten die dicht genoeg bij het centrum liggen zodat er kapitaal uitgesleept kan worden (de Pijp, Czaar Peter buurt, de Westelijke en Oostelijke Eilanden). PvdA parlementslid Mei Li Vos, die op haar ‘blog'(7) informeert dat ze net een huis op de Wallen heeft gekocht (“tegen de crisis”) maakt duidelijk wie van dit beleid profiteert. Zij vindt ‘Project 1012’ een goed idee, want het zal “die buurt schoon vegen van de maffia en mensenhandelaars…met hier en daar wat gezellige echte coffeeshops, vrij gevestigde zelfstandig opererende prostituees…veel creatieve industrie en de jongens en meisjes van het Leger des Heils.” Iemand die in de Partij van nota bene de Arbeid zit, weet duidelijk eigen profijt te halen uit een beleid dat sociaal en economisch gemarginaliseerde klasses naar buitenwijken drukt en er voor zorgt dat voor hen de buurt juist geen “dolgezellige en levendige buurt” meer is “om domweg gelukkig in te worden”. Het feit dat de gemeente hierbij gebruik maakt van omgekeerde bewijslast om ongewenste vergunningen in te trekken met gebruik van Bibob-wet (de aanvrager moet ‘bewijzen’ dat hij/zij geen criminele intenties heeft), zal de zelfbenoemde democraten daarbij een zorg zijn.
Het zal niemand verbazen dat eén op de vier Wallen-bewoners tegen Project 1012 is. Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam toont aan dat de weerstand vooral groot is onder mensen met een laag inkomen en jongeren.(8) “Opvallend is dat vooral weerstand tegen de plannen te vinden is onder de traditionele PvdA-achterban. Steun komt vooral van ouderen en grootverdieners. Liefst 59 procent van de overtuigde tegenstanders heeft een linkse politieke voorkeur.” Die weten dat het op den duur niet alleen de hoeren zullen zijn die verdreven worden. Dat zijn alleen degenen over wiens rug en met erbij gesleepte oude argumentatiepatronen het makkelijkst een beleid van scherpe uitsluiting ingevoerd kan worden.
noten:
1) “Kwaliteit voor het hart van Amsterdam”, 6.12.08, (link)
2) European Network for HIV/STI Prevention and Health Promotion among Migrant Sex Workers.
3) Weblog Lodewijk Asscher , 2.12.2005,
4) Zie http://www.rodedraad.nl/
5) La Strada Netherlands (CoMensHa), Bonded Labour in the Netherlands (BLinN), La Strada International (LSI) (2008) The Amsterdam prostitution and human trafficking debate. A comment by CoMensHa, BLinN and La Strada International
6) In Het Parool, 1.4.2004
7) weblog Mei Li Vos
8) Parool 28.01.2009
——-
kadertje: Meer informatie
Meer over:
– Project 1012
– Mensenhandel: www.mensenhandel.nl, www.blinn.nl, www.lastradainternational.org
– Sexarbeid: www.rodedraad.nl, www.tampep.com, www.pic-amsterdam.com
– Gentrification.