Wat is er mis met de IS?

Op de
website van de IS is vreemd genoeg geen enkel verhaal over hun eigen
geschiedenis te vinden. Maar wikipedia biedt gelukkig hulp en toont onder meer
het eerste nummer van hun blad dat als datum 1988
heeft. Rond die tijd moeten ze dus in Nederland zijn ontstaan.

Herkomst

De IS
is nauw verbonden aan de Socialist Workers Party in Groot-Brittannië. De SWP is
in Britse actiekringen berucht om de hardnekkige sektarische praktijken. De SWP
heeft er haar hobby van gemaakt om succesvolle campagnes die van onderop
ontstaan, te infiltreren en over te nemen. In de praktijk betekent dat doorgaans
ook de ondergang van de campagne.

Omdat
de naam van de SWP inmiddels te besmet is om onder te opereren, wordt meestal
een neutraal klinkende 'coalitie' begonnen die verhult wie er aan de touwtjes
probeert te trekken. Om de globaliseringsbeweging te kapen, werd zo 'Globalise
Resistance' opgericht. Door kritische SWP-watchers werd dat al snel 'Monopolise
Resistance' gedoopt (zie een verslag van een onderzoek naar hun praktijk )

Deze
werkwijze is kenmerkend voor de SWP en al haar klonen (zie hier wie dat zijn). De IS heeft in Nederland bijvoorbeeld
'Stop Bush', 'Stop de Oorlog' (tegen de oorlog in Irak) en 'Stop de Hetze'
(tegen racisme) opgericht.

Wat al
de groepen van deze stamboom gemeen hebben, is dat ze naar buiten toe voordoen
alsof ze een soort vrolijke democratische actiegroep zijn. In werkelijkheid is
het een hierarchische organisatie met een 'democratisch centralistische' partijstructuur
waarvan buitenstaanders dachten dat die na de val van de muur alleen nog in het
museum te vinden zou zijn.

Het
geloof

Wat de
SWP-familie ook enigszins onder tafel probeert te houden, is de politieke
richting die er achter zit. Ook die is namelijk niet overal even populair. Het
gaat om het Bolsjewisme. Veel mensen denken dat ze Troskisten zijn, maar dat
klopt niet helemaal. Het zijn aanhangers van het Marxisme-Leninisme. Ze geloven
dat onder Lenin's leiding de Russische revolutie prima verliep maar dat er na
een paar jaar allerlei ongewenste afwijkingen ingeslopen zijn. Een revolutie
zoals die van Lenin in Rusland zou dan ook de oplossing zijn voor de huidige
politieke problemen. Volgens het Leninistische geloof kan die slechts slagen
als die strak geleid wordt door hun Bolsjewistische voorhoede.

De twee
stromingen zitten dicht tegen elkaar aan, maar er zijn ook belangrijke
twistpunten. Hoe dan ook, Bolsjewisten zijn zo mogelijk nog meer dan andere
marxistische partijen overtuigd van hun heilige taak als leidende voorhoede van
de arbeidersrevolutie, waarvoor zo'n beetje alle machinaties geoorloofd zijn.
Het onder valse vlag binnendringen en manipuleren van andere linkse campagnes
en organisaties (ook wel 'entrisme' genaamd: http://fr.wikipedia.org/wiki/Entrisme)
wordt dan ook een geoorloofde strategie geacht. De campagnes kunnen benut
worden om nieuwe leden te werven en als uithangbord voor de eigen organisatie.
Zijn ze eenmaal uitgemolken, dan laten ze het onderwerp net zo makkelijk weer vallen.
Deze tactiek mag vreemd lijken, maar is kenmerkend voor veel sektarische
politieke groepen en heeft te maken met het idee van de voorhoederol. Andere
politieke initiatieven waar geen invloed op te krijgen is, worden al snel als
'afwijking' en concurrentie bestempeld en worden de grond in geboord. Als je je
afvraagt waarom er bijvoorbeeld nauwelijks meer actie te bespeuren is op de
universiteiten in Nederland, kun je daarin een groot deel van het antwoord
vinden. De paradox van 'leninistisch links' is dat voor hen links beter onder
controle te houden is naarmate dat kleiner van omvang is.

Het
probleem is natuurlijk dat een dergelijke voorhoederol maar door weinig mensen
geaccepteerd wordt, zeker niet in deze moderne tijden waarin basisdemocratie en
'transparante netwerken' belangrijk gevonden worden. Daarom wordt de werkelijke
strategie zoveel mogelijk verborgen gehouden, ook voor de nieuw gerekruteerde
leden. Als deze er achter komen, treden ze vaak weer uit de organisatie. Door
deze ingebakken tegenstrijdigheid lukt het een groep als de IS nooit om
daadwerkelijk door te breken. Meer dan enkele tientallen actieve leden hebben
ze in Nederland nooit gehad.

De
globaliseringsbeweging

De
SWP-familie miste aanvankelijk de globaliseringsbeweging (met name de eerste
grote topconferentie-rellen van eind vorige eeuw) volledig, maar zag daarin al
snel een belangrijk actieterrein. Aanvankelijk was in Nederland ook de
breedheid binnen de opkomende globaliseringsbeweging groot. Een eerste
conferentie in juni 2001 werd bijvoorbeeld nog georganiseerd in de panden van
Eurodusnie in Leiden in een -weliswaar stroeve – samenwerking tussen
actiegroepen en politieke partijen, waaronder de IS. Dat was echter
ook meteen het begin van het einde van die breedheid, aangezien de IS zich als
enige niet aan gemeenschjappelijke afspraken bleek te willen houden. Zo was er
bijvoorbeeld afgesproken dat elke deelnemende organisatie een standje zou
krijgen voor z'n propaganda en verder de bezoekers niet overal in de
wandelgangen zou lastig vallen met partijkrantjes en dergelijke. De IS, met z'n
krantenverkoopfetisj kon dat laatste echter niet laten. Ook klaagden veel
bezoekers erover dat de IS-leden voortdurend werkgroepen verstoorden met
overbodige propagandapraatjes. Naar goed gebruik van de groep hadden ze van
tevoren hun leden geïnstrueerd om zich over de verschillende werkgroepen te
verspreiden en daar voortdurend hun paar van tevoren afgesproken speerpunten
naar voren te brengen (dat was toen nog dat hervormingen niet genoeg waren maar
dat er revolutie moest komen), ongeacht of dat nu paste bij het onderwerp van
de werkgroep of niet. Deze praktijk kan overigens nog steeds bij politieke
bijeenkomsten gesignaleerd worden; altijd is er een moment dat er een
'kameraad' opstaat om een gloedvol betoog te houden waaruit zou moeten blijken
dat 'de arbeiders' steeds meer in verzet aan het komen zijn. Vaak staat er dan
elders in de zaal weer een ander op om uitvoerig bijval te betuigen, waarna
later pas blijkt dat ze bij elkaar horen.

De
ervaringen op die dag hebben veel actiegroepen voorgoed genezen van het
liberale voornemen om de autoritaire linkse groepen maar het voordeel van de
twijfel te gunnen. Er ontstond nog een keer in een soort gelegenheidscoalitie
om de protesten tegen de EU-top in Brussel te organiseren onder de noemer D14.
Daarna werd gepoogd naar het voorbeeld van Globalise Resistance de
'overkoepelende' andersglobaliseringsorganisatie 'De Wereld is Niet te Koop' op
te richten. Maar daar deden voornamelijk wat trotskistische bloedverwanten aan
mee en de klup bloedde al snel dood.

Sociaal
Forum

Vervolgens
kwamen de Sociale Forums op. De SWP en de IS doken daar onmiddellijk met volle
kracht bovenop. Het eerste Europese Sociale Forum (ESF) in november 2002 in
Florence in Italië was weliswaar een flink succes qua omvang, maar werd ook
ontsierd omdat de Bolsjewisten besloten hadden het programma te bombarderen met
propaganda. Ze hadden bedacht dat de globaliseringsbeweging massaal omgevormd
moest worden in een beweging tegen de oorlog tegen Irak en dat alle leden van
de klonen dat moesten gaan roepen in de werkgroepen. Volgens het idee van de
SWP-leiding kunnen gewone burgers immers maar één thema tegelijk volgen. De
splitsing tussen de Bolsjewisten en een groot deel van de rest van de
globaliseringsbeweging begon daarmee in een stroomversnelling te komen. Bij het
derde ESF in Londen, thuishaven van de SWP, was de kloof kompleet, toen de SWP
probeerde alle touwtjes in handen te krijgen en het aanvankelijk zonder overleg
met andere groepen (zelf niet met de lokale sociale forums die daar al
bestonden) wilde organiseren. Het optreden van de SWP (en het uitlekken van een
intern strategiepapier waaruit bleek dat ze 'vooral in de
globaliseringsbeweging zaten om daar nieuwe leden te werven') aldaar leidde tot
een verdergaand isolement. Omgekeerd verbood de leiding van de SWP haar leden
om nog gebruik te maken van internationale netwerken als indymedia, omdat daar
veel kritiek op de SWP te lezen was.

Net als
in Engeland met de SWP, hadden de grote gematigde ngo's in Nederland nog de
minste problemen met de IS, hoe vreemd dat ook mag klinken gezien de
'revolutionaire' pretenties van die laatste waar de ngo's doorgaans weinig van
willen weten. Toen ook in Nederland een sociaal forum opgericht ging worden,
leidde dat aanvankelijk tot een aantal drukbezochte bijeenkomsten. Daar namen
grote staatsgesubsidieerde ngo's samen met de IS de leiding en besloten dat het
forum (in tegenstelling tot de internationale) niet gericht moest zijn op
radicale maatschappijverandering. Veel radicalere actiegroepen protesteerden
daar aanvankelijk tegen en lieten vervolgens het NSF links liggen. Voor de
staatsgetrouwe ngo's en vakbonden, was de IS een ideale partner om zo'n forum
mee te organiseren. Want anders dan ze proberen te suggereren, voert de IS
eigenlijk nooit actie (en zeker geen wilde wetsovertredingen). De IS is met
name dol op onschuldige massa-demonstraties en put zich daarbij uit om zoveel
mogelijk mensen borden in de handen te drukken met affiches van de eigen
organisatie. De enige keren dat er leden van de IS gearresteerd worden, zijn
als de politie daartoe het initiatief neemt omdat ze propaganda uitdelen die ze
niet zint.

Echte
acties (bezettingen, blokkades etc.) behoren niet tot de praktijk van de groep.
Dat zal een paar redenen hebben. Ten eerste willen ze niet het risico lopen
slechte pers te krijgen en hun banden met de grote ngo's te verspelen.
Daarnaast is het ongewenst dat leden zelf initiatief nemen (wat al snel
noodzakelijk is bij echte acties en confrontaties met de politie). Maar het
heeft ook te maken met de filosofie van de groep dat acties eigenlijk geen zin
hebben aangezien de enige oplossing de arbeidersrevolutie is. Een eerste
historisch hoogtepunt waarbij zichtbaar werd dat dit de internationale lijn was
van de SWP-familie, was tijdens de IMF/WB-blokkades in Praag in 2000. Toen de
blokkades juist moesten beginnen, besloten de SWP-klonen – die tot dan toe deel
hadden genomen aan het brede blokkadeoverleg en een plek toegewezen hadden
gekregen om te blokkeren – kollektief de actie te verlaten voor een
'actievergadering in de binnenstad'.

Dat
levert natuurlijk wel een probleem op omdat ze juist de hele tijd proberen voor
te doen alsof ze zo hip en activistisch zijn. Om nieuwe leden 'bezig te houden'
wordt daarom een soort revolutionaire bezigheidstherapie verzonnen, waarin het
verkopen van de partijkrant de voornaamste actie vormt. Dat zijn praktijken die
dicht in de buurt komen van die van een religieuze sekte. Er zijn meer aspecten
die daar aan doen denken. Van uitgetreden leden vallen verhalen te horen over
de druk die er uitgeoefend wordt op leden om zich aan de partijlijn te houden,
inclusief het huisbezoek als je dat niet doet.

De weg
kwijt

Sinds
de niet best verlopen campagne tegen de G8 bij het Schotse Edinburg in 2005,
lijken de SWP en de IS sterk te zwalken wat betreft de publieke koers. Zo werd
er aanvankelijk ingezet op de 'Make Poverty History' campagne van Oxfam/Novib,
die de ngo's samen met de Britse regering hadden opgezet en voornamelijk
bestond uit het dragen van een armbandje tegen armoede. Toen die campagne zwaar
bekritiseerd werd, en de armbandjes in sweatshops in China bleken te zijn
gemaakt, riepen ze ineens toch ook op tot demonstreren tegen de G8-top, maar
keerden zich vervolgens weer tegen de acties en de blokkades die opgeworpen
werden door activisten uit het dissent-netwerk. In dezelfde periode besloot de
IS zich ook bij de SP aan te sluiten, hetgeen naar verluidt toch weer niet de
bedoeling was en ook binnen de SP niet overal op enthousiasme stuitte.

Bij de
G8-campagne van afgelopen zomer was een vergelijkbare spagaat te zien: in de
aanloop werd geen enkele bijdrage geleverd aan de voorbereiding van de
actiekampen en acties en blokkades maar werd ingezet op de 'top van onderop'
van de NSF-ngo's in Amsterdam (die de G8 slechts wilde 'adviseren'). Vanuit
Rostock werd ineens toch hardop verklaard over 'directe actie,' een volstrekte
nieuwigheid in het IS-jargon.

Ook bij
de campagnes tegen de oorlog in Irak is de lijn van de IS moelijk te volgen en
worden vaak kritiekloos bondgenootschappen aangegaan met zeer conservatieve
religieuze of dictatoriale stromingen. Dat laatste komt ze in toenemende mate
op aanvallen in de reguliere pers te staan.

Een
waarschijnlijk vanuit Londen ingefluisterde politieke strategie die de laatste
tijd steeds vaker te horen is, is om de nadruk te leggen op het behartigen van
de belangen van 'gewone mensen'. Activisten van andere meer anarchistische
groeperingen worden dan voor 'beroepsactivisten' uitgemaakt. De
standaardreactie van de IS/SWP op kritiek en discussie is overigens al jaren
het benadrukken van de noodzaak tot eenheid.

——————

Zie
ook:

Trotskyists muscle in on GlobalJustice Movement

ISO-FAQ

En over
vergelijkbare praktijken in de VS .