Ga naar de inhoud

Vrede en samenwerking in de Hoorn van Afrika. De rol van Eritrea

Eindelijk is er nu vrede tussen Eritrea en Ethiopië [*1]. De nieuwe eerste minister van Ethiopië Abiy bezocht op 8 juli de president Afwerki van Eritrea. Waaraan is deze gelukkige en hoopvolle ontwikkeling te danken? Wat zijn de perspectieven voor de Hoorn van Afrika?

18 min leestijd

(Door Eritrea Tour Vriendschap met Eritrea, oorspronkelijk verschenen op DeWereldMorgen,  Foto Carsten ten brink cc/flickr2008: Paleis van Haile Salassie vol kogelgaten)

Wat voorafging

Eritrea onder leiding van het Eritrean People’s Liberation Front (EPLF)[2] voerde van 1961 tot 1991 een langdurige volksoorlog tegen de Ethiopische bezetting. Eerst tegen het regime van Haile Selassie, dat door de VS werd gesteund en vanaf midden de jaren 70 tegen het door de Sovjet-Unie gesteunde Derg regime van Mengistu.

Het Derg regime viel in elkaar in 1991, Eritrea was bevrijd. Met de steun van het EPLF kon de enige georganiseerde weerstandsorganisatie in Ethiopië het Tigrayan People’s Liberation Front (TPLF) de macht grijpen in Addis Abeba. Deze bevrijdingsbeweging uit Tigray (in het noorden van Ethiopië) vertegenwoordigde wel maar minder dan 7% van de bevolking.

De bedoeling was dat de nieuwe TPLF president Meles Zenawi een democratische staat zou oprichten waar alle volkeren hun plaats zouden krijgen. Maar de opsplitsing van Ethiopië in verschillende federale staten werd een ramp.

De verschillende staten konden slechts over 10% van het nationaal budget beslissen via hun zogenaamd Ethiopian People’s Revolutionary Democratic Front (EPRDF)[3] oefende het TPLF haar dictatuur uit via alle sleutelposities in de staat, het leger, de veiligheidsdiensten en staatsbedrijven.

Vanaf het einde van de jaren 90 kreeg het TPLF minderheidsregime af te rekenen met sterke oppositiebewegingen en zelf guerrilla bewegingen in de Oromiya (Oromo)[4] regio en de Ogaden[5].

Om de middelpunt vliegende krachten in Ethiopië te proberen bedwingen probeerde het regime met de steun van de VS de bevolking tegen de buitenlandse vijand Eritrea te mobiliseren. Deze aloude truc van regimes, die vechten voor hun overleving, zal hen wel zuur opbreken.

Omwille van een grensgeschil dat perfect via onderhandelingen kon worden opgelost viel Ethiopië Eritrea aan, maar gaf Eritrea wel de schuld van het moordend conflict dat zou duren van 2000 tot 2002. De oorlog koste het leven van meer dan 100.000 Ethiopische soldaten en  20.000 strijders uit Eritrea.

Even dramatisch was dat tienduizenden jonge Eritreeërs hun land moesten verdedigen in de loopgraven in plaats van een sleutelrol te spelen in de opbouw van hun onderontwikkelde land dat zich moeizaam maar succesvol aan het herstellen was van 30 jaar bevrijdingsoorlog. In juni 2002, na het zoveelste mislukte offensief, staakten de Ethiopiërs het vuren.[6]

Een feitelijk herbezetting van Eritrea door het aan de macht brengen van een pro-Ethiopische marionetten regering en een doorbraak naar de zee mocht het TPLF regime vergeten.

In december tekende beide regeringen onder impuls van de VN[7] “de Akkoorden van Algiers” waarin de nieuwe grenzen van beide landen werden overeengekomen. Maar het TPLF minderheidsregime weigerde deze akkoorden toe te passen, zelfs nadat ze door het VN was bevestigd[8].

UN blauwhelmen werden aan de grens geplaatst om te proberen een nieuwe escalatie in het conflict tegen te gaan. Een situatie van “noch oorlog, noch vrede” installeerde zich voor jaren, wat honderd duizenden jongeren van beide landen dwong hun mooiste jaren in te graven aan de grens. Meer dan 80.000 Eritreeërs werden uit Ethiopië verjaagd. De overleden president Zenawi van Ethiopië zei over hen “Wanneer we niet van de kleur van hun ogen houden dan deporteren hen.”[9]

De criminalisering van Eritrea

Hoe kon het TPLF regime deze “noch oorlog, noch vrede” situatie verantwoorden ten overstaan van hun volk, de volkeren van de Hoorn van Afrika en de wereld? Simpelweg door Eritrea te criminaliseren en met de hulp van de VS in de ban te slaan van de zogenaamde “Internationale gemeenschap”.

Eritrea was al veroordeeld door het Westen omdat het zijn eigen weg zocht om een rechtvaardige, harmonieuze en welvarende maatschappij op eigen kracht op te bouwen weg van “de globalisatie”, het IMF, de Wereldbank en de Westerse Ngo’s die het land wilden destabiliseren.

Om een regime change af te dwingen werd Eritrea ervan beschuldigd “de mensenrechten” te schenden terwijl net Eritrea één van de weinige Afrikaanse landen is waar de belangrijkste mensenrechten: recht op onderwijs, op gezondheidszorg, op wonen en op welzijn worden gerespecteerd.

Natuurlijk werd “de vrijheid van pers en organisatie” van imperialistische en reactionaire krachten beperkt om de onafhankelijkheid van het land te beschermen. De aanzet kwam zoals gewoonlijk met de kritiek van een mensenrechtenorganisatie. Deze keer Human Right Watch dat de wereld vanaf 2009 “alarmeerde over de schendingen van de mensenrechten in Eritrea”.

Politiek beet Obama de spits af door Eritrea en Noord-Korea in september 2012 af te schilderen als de grootste mensenschenders van de wereld. Vergelijk dat gretig werd overgenomen door de media.

Eritrea kreeg de naam “het Noord-Korea van Afrika”. Terwijl beide landen niets met elkaar te maken hebben behalve de wil tot onafhankelijkheid. De vergelijking was zo intimiderend dat al diegenen die een andere kijk op Eritrea probeerden te verdedigen werden weg gehoond.

In 2015 en 2016 verschenen rapporten van het Commission of Inquiry on Human Rights (COI) onder leiding van de haatdragende Sheila Keetharuth[10] van het International Society for Human Rights (ISHR).

In de rapporten werd Eritrea als een “open concentratie” kamp veroordeeld. Kamp waar meer dan 400.000 slaven werden uitgebuit en onderdrukt. Vooral de Nationale Service werd onder vuur genomen. In die nationale dienst worden 10.000 jongeren georganiseerd om hun scholing af te werken, hun legerdienst te volbrengen en twee, drie of meerdere jaren in (vaak) afgelegen gebieden in het land te werken aan de opbouw van het land (het onderwijs, de gezondheidszorg, de bouw van infrastructuur, … ).

Zonder deze maatregel zou Eritrea dezelfde weg op gaan als zoveel andere ontwikkelingslanden: ontvolking van het platteland, armoede en misdaad in de sloppenwijken, een kleine laag rijke parasieten,… Net zoals de vorige generatie vocht onder de meest harde omstandigheden in de bevrijdingsoorlog wordt vandaag van de jeugd verwacht  dat ze hun verantwoordelijkheid opnemen voor de opbouw van het land.

De meerderheid van de jongeren zijn patriotten maar de sinistere Westerse propaganda lokt vele jongeren weg uit hun land. Eritreeërs (of zogenaamde “Eritreeërs) krijgen snel asiel omwille van “de schendingen van de mensenrechten in hun land”. Een aderlading voor Eritrea, die elke jongere die terugkeer naar het land met open armen ontvangt[11]. Het land werd geboycot en vreemde investeringen werden afgeraden.

Het einde van het TPLF regime

Het TPLF had beloofd het land aan de boeren te schenken en de landbouw te ontwikkelen. Het tegendeel gebeurde. Grote stukken land werden verhuurd aan buitenlandse firma’s uit Indië, Nederland, …. De bloemen de we hier in België kopen komen waarschijnlijk uit Ethiopië.

Schaamteloos, zonder respect voor de bevolking en het milieu van de Ogaden werd er naar olie geboord en een petroleumwinning voorbereid.

De hongersnood en voedselproblemen zoals in bepaalde delen van het land in 2011 was niet enkel te wijten aan de klimaatomstandigheden maar zeker ook aan de verwaarlozing van het platteland door de corrupte regering. De woedde van de boeren steeg met de jaren. Het TPLF minderheidsregime verknechtte de 80 volkeren van Ethiopië.

Om haar buitenlandse meesters te dienen voerde Ethiopië een agressieoorlog uit tegen Somalië in 2006. Wat de chaos en de miserie in dat land verhoogde. Ethiopië en de VS beschuldigden Eritrea ervan “de terreur organisatie Al Shabaab” te steunen. Een leugen om het embargo tegen Eritrea te verhogen. Kristenen werden tegen moslims opgezet om diepe verdeeldheid te zaaien onder de bevolking. Honderd duizenden Ethiopiërs vluchtten naar het buitenland omwille van de ellende en de onrust.

Waar onderdrukking is, is ook weerstand

De laatste 2 a 3 jaren werden buitenlandse plantages aangevallen en sporadisch verwoest. De boeren probeerde het land terug in te palmen.

In verschillende onderdrukte regio’s organiseerde het verzet zich al vanaf eind jaren 90. Guerrilla bewegingen in Oromo en Ogaden werden met het jaar sterker.

De Obama administratie bleef pal achter het TPLF staan. Vooral de H. Clinton klik (Clinton Foundation) spendeerde heel wat geld om het imago van Ethiopië hoog te houden. De “fabelachtige economische groei” werd fel overdreven en kwam vooral ten goede aan de elite.

De grootste fout van TPLF regime was de oorlog tegen Eritrea.

Eritrea steunde het verzet in Ethiopië zoveel het kon. De samenwerking tussen het verzet en Eritrea opende voor beide een nieuwe horizon op voorwaarde dat het TPLF regime zou verdwijnen.

In 2015 droogde de stroom buitenlandse leningen, hulp, investeringen op omwille van de wankele situatie. De regering legde een besparingsprogramma op. Honderd duizenden verloren hun baan. De bouwsector – bron van speculatie werd zwaar getroffen.

Nieuwe banen creëren in een land waar de bevolking van 100 miljoen inwoners jaarlijks met 2 a 3 miljoen toeneemt kan zich geen verliezen van banen veroorloven. De onrust heeft een impact op de hele bevolking.

Vanaf 2016 was het TPLF als een kieken zonder kop dat van links naar rechts sprong

Eind 2017, begin 2018 kwam na het platteland met haar guerrillaeenheden ook 200 steden in het land in beweging. Repressie en tientallen doden konden niet baten. Het regime probeerde warm en koud te blazen om de situatie onder controle te krijgen. Zo werden honderden politieke gevangen vrijgelaten. Maar het kon niet baten.

Alle ernstige waarnemers begrepen dat het einde naderbij was. De elite begreep het wel. Velen stuurden hun vrouw en kinderen met zoveel mogelijk rijkdom naar het Westen omdat de grond onder hun voeten te heet werd.

Regime change en nieuwe hoop

Het TPLF had sinds de jaren negentig aangestuurd op een regime change in Eritrea.

Precies het omgekeerde gebeurde. In de lente van 2018 viel het TPLF regime.

Midden februari van dit jaar gooide de eerste minister van Ethiopië Haile Mariam Desalegne [*12] de handdoek in de ring. Het begin van het einde van het TPLF regime. Na enkele weken verwarring werd Ahmed Abiy, die van Oromo regio afkomstig was, op 2 april de nieuwe eerste minister. Hij beloofde radicale politieke hervormingen. Duizenden politieke gevangen werden vrijgelaten en politieke bannelingen keren terug naar het land vanuit verschillende Oost-Afrikaanse landen.

De nadruk ligt nu op de ontwikkeling van het zuiden (voorheen ging alle aandacht naar het noorden en de Tigray regio). Moslims krijgen ook hun plaats in het bestuur van het land. De almacht van de christenen is gebroken[*13].

De nieuwe meer zakelijke Trump administratie koos eieren voor haar geld. De nieuw aangetreden VS imperialisten vreesden dat ze het land niet langer konden overlaten aan de chaos dat het TPLF in Ethiopië organiseerde. Vanaf begin dit jaar ging het snel. Eind april bezocht Donald Yamamoto, het hoofd van het Africa State Departement eerst Eritrea[*14] en daarna Ethiopië[*15].

Tijdens zijn bezoek bevestigde Yamamoto dat Ethiopië voor de VS een ankerstaat bleef maar dat radicale democratische hervormingen nodig waren. Het kwam er op neer dat de VS een zachte staatsgreep ondersteunde, die zeker mede door haar was geïnspireerd. Maar het optreden van de VS blijft problematisch. De verklaring van het Witte Huis waarin de veranderingen worden aangemoedigd klink vals. De omwenteling is hoe dan ook het werk van de volkeren van Ethiopië.

Het komt er nu op aan de eenheid van het land te bewaren en de volkeren op een eerlijke basis te verenigen. Anders dreigt het land in stukken uiteen te vallen wat vrij spel zou geven aan de terroristen, die al zoveel onheil in de Hoorn van Afrika hebben aangericht. Het uit elkaar spatten van het land zou schokgolven teweeg brengen tot diep in het oosten van Afrika. Kenia en Oeganda kunnen getroffen worden.

Samenwerking

Op 5 juni 2018 aanvaarde de nieuwe regering van Ethiopië eindelijk de akkoorden van Algiers van 2000. Eind juni zette de Ethiopisch regering de leiding van het leger en de veiligheidsdiensten op straat.

Maar dat niet iedereen akkoord gaat met de machtswisseling bewees de aanslag van zaterdag 23 juni tijdens een massabijeenkomst in Addis Abeba. Premier Abiy bleef ongedeerd maar er vielen een twaalftal doden en tientallen gewonden.

Een Eritrese delegatie onder leiding van minister van buitenlandse zaken van Osman Saleh en de persoonlijke raadgever Yemane Gebread[*16] bezocht op 29 juni Ethiopië waar ze hartelijk werden onthaald. Bij de bevolking van Ethiopië staat Eritrea nu hoog aangeschreven. De vlag van Eritrea verscheen in de straten van Addis Abeba. De mensen weten dat de gunstige ontwikkelingen voor niet onbelangrijk deel te danken zijn aan de steun van Eritrea.

Tijdens de discussie overhandigde de delegatie een brief van president Afwerki. Binnenkort zal premier Abiy zeer waarschijnlijk naar Eritrea reizen om de president van Eritrea te ontmoeten. Om hun bezoek af te sluiten bezocht de delegatie een industrieel park waar 18.000 mensen werken. Men denkt dus al aan economische samenwerking.

Vanaf midden september zal Ethiopia Airlines vliegen van Addis-Abeba naar Asmara deze luchtbrug is meer dan symbolisch van de bruggen die nu worden geslagen tussen beide landen.

Het staakt het vuren van de vijandelijkheden in Zuid-Soedan en de positieve reacties uit Somalië voor de veranderingen in Ethiopië brengen hoop. De nieuwe machthebbers zullen wel ernstig met het Ogaden National Liberation Front (ONLF) moeten onderhandelen. Zo eist het ONLF dat de petroleum winning worden herzien en de schade die werd aangericht wordt hersteld.

Premier Abiy Ahmed wil de geschillen met Eritrea zo snel mogelijk vergeten: “In plaats van te denken aan de doden, in plaats van s’ nachts niet te kunnen slapen, laat ons het openen van onze grenzen en onze regio beschermen”.

Natuurlijk wil Eritrea bouwen aan vrede in de regio maar niet zonder het verleden te vergeten.

Op de martelaren dag van 20 juni benadrukte president Afwerki dat Eritrea en Ethiopië 50 jaar hebben verloren hoewel de mogelijkheid om samen te werken steeds mogelijk waren. Door de oorlogspolitiek van de vorige Ethiopische regimes verloren tienduizenden Eritreeërs het leven en werd er veel schade aangericht in het land.

De steun die Ethiopië kreeg van de “internationale gemeenschap” duwde het land in het verdomhoekje en de sancties remden de ontwikkeling van het land af. Ethiopië bevindt zich in een transitie periode. De signalen van de Trump administratie om van politiek te veranderen in de Hoorn van Afrika zijn positief. Maar het is nog te vroeg om victorie te kraaien.

Inderdaad hoewel verschillende Westerse landen, waaronder de Scandinavische landen, Duitsland en Canada, de laatste maanden hun vijandige politiek ten overstaande van Eritrea begonnen te herzien werden de veroordelingen en sancties tegen Eritrea tijdens de 38ste zitting van het UN Human Rights Session in Geneve niet herzien, ondanks het aandringen van de Eritrese delegatie. Wel werd het mandaat van de fanatieke Sheila Keetharuth[17]niet verlengd. Wat een verandering van koers in de toekomst mogelijk zal maken.

Het ziet er wel naar uit dat de hetze tegen Eritrea zal afnemen. Veel hangt natuurlijk af van de linkse en progressieve krachten in het Westen en in Afrika om zich eindelijk aan de ontwikkelingen in Afrika te interesseren en Eritrea te ondersteunen. Om Eritrea te leren kennen hoeft men slechts de Eritrese diaspora en vooral het YPFDJ[18] in de EU en speciaal in Nederland te volgen of contact op te nemen met Eritrea Tour dat in België eerlijke informatie over de ontwikkelingen in Eritrea en de Hoorn van Afrika verspreid.

Meer info (links):

Het TPLF Ethiopië regime is dood

De val van TPLF en de Quislings verraders

Ethiopië op een kruisweg

Bronnen:

Investig’Action , interview met Mohamed Hassan. https://www.investigaction.net/fr/lethiopie-a-la-croisee-des-chemins-33-lapartheid-de-zenawi/

Eritrea Tour

Eritrea wordpress https://eritreatour.wordpress.com/

Eritrea linksys https://www.linkedin.com/in/eritrea-tour-05b050160/detail/recent-activity/shares/

Websites

Eritrea Shabait http://www.shabait.com/home

Eritrea Tesfanews https://www.tesfanews.net/

[1] Ethiopië is enorm belangrijk. Het is het grootste land van de Hoorn van Afrika met 100 miljoen inwoners. Wie de wereldkaart goed bekijkt ziet dat de Hoorn rechtover Azië ligt. China en Indië groeien enorm. Ze vertegenwoordigen 30 % van de wereldbevolking. De Indische Oceaan en de Rode Zee (toegang tot het Suez kanaal ) zijn de meest belangrijke zeevaart routes. Wie de Hoorn van Afrika en haar kusten controleert (niet alleen Eritrea maar ook Yemen en Somalië), controleert de belangrijkste verbinding tussen Azië en Europa. Het is geen toeval dat zoveel belangrijke landen een basis in Djibouti hebben (Frankrijk, de VS, China, …)

[2] Het EPLF werd het People’s Front for Democracy and Justice (PFDJ) vanaf 1994

[3] EPRDF – Ethiopisch Volksrevolutionair Democratisch Front won de verkiezingen van mei 2005, maar volgens de oppositie waren ze niet eerlijk. Het kwam tot demonstraties. Tijdens confrontaties met de politie in juni en in november 2005 vielen honderden dodelijke slachtoffers. Op 2 november 2005 werden veel oppositieleden gearresteerd. Uiteindelijk besloot de oppositie toch deel te nemen aan de regering, hoewel hun leiders nog gearresteerd zijn (wikipedia.nl). In 2010 organiseerde het regime opnieuw verkiezingen. Het EPRDF haalde en score van meer dan 90 % wat voor iedereen compleet ongeloofwaardig was en het regie nog meer discrediteerde.

[4] Oromiya is een regio van Ethiopië. De hoofdstad van de regio is Adama (Nazret) en de regio heeft 27.304.000 inwoners (2007). Het is de qua bevolking (zowat 40%) en qua oppervlakte grootste regio van Ethiopië.

[5] De regio ligt in het oosten van Ethiopië en grenst aan Somalië, Djibouti, Kenia, en de overige Ethiopische regio’s Oromiya en Afar. Het wordt bewoond door Somaliërs (minder dan 10% van de bevolking).

[6] In 2008 probeerde Ethiopië haar oorlog uit te besteden door een oorlog tussen Djibouti en Eritrea te provoceren en Jemen tegen Eritrea op te zetten. Beide pogingen draaiden uiteindelijk op niets uit.

[7] UN Resolutie 1320/2000.

[8] UN Resolutie 1398/2002.

[9] https://www.tesfanews.net/ethiopia-tplf-quislings-league-fall/

[10] Cecile Harnie nam op 17 oktober 2017 deel aan de Conference Eritrea and the Ongoing Refugee Crisis in het Europees parlement georganiseerd door het The Eritrean Movement for Democracy and Human Rights (EEPA). Hierbij het oordeel: “Sheila Sheila B. Keetharuth was niet alleen sinds 2012 de eerste speciale rapporteur over de mensenrechtensituatie in Eritrea (UN) en van 2014 tot 2016 lid van de onderzoekscommissie voor mensenrechten in Eritrea. Zij was ook de compagnon van Mirjam van Reisen, Martin Plaut etc, die op hun beurt verantwoordelijk of verbonden zijn met o.a. volgende ‘regime-change’ groepen en organisaties: zoals het eerder vernoemde EEPA, alsook the Förderverein Pro Asyl e.V., the War Resisters’ International, the Eritrean Law Society en anderen” (CH – 1/7/18).

[11] Vandaag wil Israël de duizenden jongeren uit Eritrea, Ethiopië en Soudan, die “indringers” worden genoemd en als slaven aan het werk worden gezet, deporteren. In een openhartig interview zegt president Afwerki (maart 2018) dat Eritrea die jongeren wil verwelkomen maar dat Israël hen een schadeloosstelling van 5.000 euro betalen. https://www.linkedin.com/pulse/interview-met-president-isaias-afwerki-over-migratie-eritrea-tour/

[12] Na de dood van voormalig premier Meles Zenawi op 20 augustus 2012 nam Desalegne diens taken waar. Een maand later werd hij officieel als nieuwe premier benoemd. 

[13] Mohamed Hassan tijdens de “veranderingen in de Hoorn van Afrika” conferentie op 6 mei van Eritrea Tours in Le Space Brussels. https://eritreatour.wordpress.com/2018/05/15/succesvolle-eritrea-namiddag-op-zondag-6-mei-in-le-space-in-brussel/

Mohamed Hassan is een gewezen Ethiopische diplomaat. Afrika en Midden-Oosten specialist. Sinds 25 jaar geeft Mohamed duiding over de ontwikkelingen in de Hoorn van Afrika in België en het buitenland.

[14] Details over dit bezoek zijn niet geweten. Wel kloeg Eritrea de VS aan de onrechtvaardige sancties tegen het land vol te houden.

[15] De volgorde van de bezoeken zijn niet onbelangrijk wanneer men het verloop van de gebeurtenissen analyseert.

[16] De Eritrea Tour reizigers van december 2016 reis kennen Yemane. Hij gaf een conferentie en nodigde ons uit op een afscheidsfeestje.

[17] Is het mandaat van Sheila B Keetharuth niet verlengd voor haar reactie op het beleid van Israël om Eritrese en Soedanese staatsburgers te deporteren? Dit lijkt een excuus, daar ze deze verklaring met andere UN experten deed. De UN kon na 6 jaar, een rapporten die een verzameling waren van verhalen en niet het resultaat van degelijk onderzoek niet meer rechtvaardigen… De kritiek en de weerlegging van ‘fake news’ kwam niet alleen meer uit Eritrea, maar was in vele gevallen ook tegenstrijdig met Unicef rapporten en vele andere wereldorganisaties… Trouwens de rapporten werden nooit goed gekeurd door de UN. Het oordeel van de ondermeer de delegaties van Cuba en Venezuela in de UN waren vernietigend.

[18] Het Young People’s Front for Democracy and Justice is de jongerenorganisatie van het PFDJ, de eenheidspartij van Eritrea. Deze jongerenorganisatie is goed ingepland onder de diaspora van vele landen in het Westen (Nederland, Duitsland, Canada, …). Het zijn voor een groot deel de kinderen en kleinkinderen van de vluchtelingen van de jaren 70 en 80 die de oorlog in Eritrea vluchtten. De grote meerderheid is vaderlandslievend en staat pal achter het huidig bewind in Eritrea.