Ga naar de inhoud

Topconferentie VN is fopspeen

Het grote publiek krijgt zoethoudertjes voorgeschoteld over de VN-top in New York. Een frisse kijk ontbreekt.

4 min leestijd
Placeholder image

In dagblad Trouw van 14 september 2005

Deze week staan op een topconferentie van de Verenigde Naties (VN) in New York de zogenoemde Millenniumdoelen op de agenda. Dat is een achttal doelen dat vijf jaar geleden werd afgekondigd als een gezamenlijk ontwikkelingsprogramma van de lidstaten tot het jaar 2015. Het eerste van die doelen is een halvering van het aantal mensen in de wereld die in extreme armoede leven en honger lijden.
Het heeft een tijdje geduurd, maar in navolging van vergelijkbare initiatieven in andere landen besloot het afgelopen jaar ook in Nederland een aantal organisaties de krachten te bundelen om de regering ertoe te bewegen zich tot het uiterste voor de Millenniumdoelen in te zetten. In principe werd het aan de ruim 35 deelnemers overgelaten die doelen op een eigen wijze te interpreteren en hun lopende programma al of niet aan te passen. In de gezamenlijke publiciteit werden de doelen al gauw vereenvoudigd tot meer en betere hulp, schuldenkwijtschelding aan ontwikkelingslanden en eerlijke handel.
De publiekscampagne die van half juni tot eind september moest gaan duren, kreeg als motto Maak het waar. Armoede de wereld uit. Als richtlijn kozen de organisatoren het brandweerconcept, waarmee ze – zo staat het in hun eigen stukken de bedoeling hadden verontwaardiging op te roepen vanwege het (voorgekauwde) feit dat er nauwelijks iets aan de armoede wordt gedaan, terwijl de oplossing relatief eenvoudig is. Daarna zouden mensen als het ware vanzelf tot actie overgaan, was de verwachting.
Begin juli, toen de G7 zich opmaakte voor zijn top in Gleneagles, was de eerste piek van de campagne gepland: massaal witte polsbandjes kopen, mailtjes sturen naar de regering, kijken naar de concerten in een aantal wereldsteden van Live8 en voortdurend roepen Maak het waar. De afgelopen dagen werd dat nog eens dunnetjes overgedaan, maar nu de inzet van wereldberoemde popsterren ontbrak, was het effect al aanmerkelijk minder en volgens de laatste berichten uit New York over de voorbereiding van de top is de eensgezindheid over welk onderwerp dan ook ver te zoeken.

Het plan voor de Millenniumdoelen ontstond in een onderonsje tussen de toenmalige uitvoerend directeur van het Internationaal monetair fonds (Camdessus) en de Canadese minister-president (Chrétien), als een manier om de uitkomsten van talloze eerdere topconferenties van de VN in een nieuw jasje te steken en het gezag van de VN op sociaal terrein op te krikken. Sinds de jaren zestig van de afgelopen eeuw was al vier keer plechtig een actieprogramma voor een ontwikkelingsdecennium aanvaard. Daarnaast had een aantal afzonderlijke VN-conferenties zich gebogen over specifieke themas zoals mensenrechten, vrouwen, huisvesting, milieu en ook sociale zaken (Kopenhagen, 1995). Dat had alles bij elkaar zoveel papier opgeleverd dat niemand door de bomen het bos meer kon zien.

De benadering van de Millenniumdoelen maakt een bij uitstek technocratische indruk: alsof je met een gebouwtje hier en een bom duiten daar ontwikkeling kunt regelen. De keuze voor armoedebestrijding als kapstok is dan ook typerend, want zoiets klinkt heel anders dan strijd tegen ongelijkheid of plan voor herverdeling van de rijkdom op aarde. Alleen in de achtste doelstelling klinkt iets door van de ideologie waardoor de ontwerpers zich hebben laten leiden, maar bewoordingen als open en eerlijk handels- en financieel stelsel wijzen eerder op een bevestiging van het al jaren dominante geloof in de Markt als verdelingsmechanisme en (economische) groei als vooruitgangsprincipe dan in de richting van een frisse en vernieuwende kijk op de schrijnende tegenstellingen in de wereld.

Dat politici en hun ambtenaren het grote publiek een fopspeen toestoppen is natuurlijk niets nieuws. Dat, in dit geval, de VN als intergouvernementele organisatie zo massaal wordt ondersteund door nationale en internationale coalities uit het maatschappelijk middenveld is wel opmerkelijk. In Engeland werden in de maanden voor de top in Gleneagles zelfs de contouren zichtbaar van een monsterverbond, waarin de clan van Tony Blair, grote hulporganisaties zoals Oxfam en rijke zakenlieden (met Bob Geldof en Bill Gates als boegbeelden) elkaar gevonden hadden.
In Nederland ligt dat weer een beetje anders, maar ook hier is een sfeer opgeroepen van het doel heiligt de middelen en dan krijg je bijvoorbeeld dat een debatcentrum in Utrecht zijn persbericht voor een avond over de Millenniumdoelen opent met: In 2015 is het zover: armoede en aids zijn dan geen noemenswaardige problemen meer! Het brandweerconcept heeft dus gewerkt. Heel wat mensen geloven graag dat er oplossingen zijn voor dingen als armoede, zeker als zij daar persoonlijk niet op worden aangesproken. De hulporganisaties, die het tegenwoordig toch al zo moeilijk hebben op de charimarkt, kunnen weer een tijdje vooruit en de regering zal ongetwijfeld constateren dat het draagvlak voor haar beleid is versterkt. Pas in 2015 komt de aap uit de mouw.

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door
Theo Ruyter.)