Ga naar de inhoud

Schietgrage politie is officieel beleid

Voor het nieuwe en onlangs verschenen bulletin van Statewatch – een ‘waakhondorganisatie in het Verenigd Koninkrijk met een internationaal netwerk – schreef ik in september 2012 een stuk over de achtergrond van het toenemend vuurwapengebruik door de Nederlandse politie. Dat is immers een vreemd en zorgwekkend verschijnsel. Terwijl politieagenten zelf steeds minder te vrezen hebben van de kant van burgers, gebruiken ze zelf juist meer geweld, dat ook steeds vaker dodelijke gevolgen heeft. Nu op 24 november de 17-jarige Rishi Chandrikasing het nieuwste slachtoffer van de toegenomen schietlust van de politiemacht is geworden, leek het goed om het stuk naar het Nederlands terug te vertalen. Het toegenomen vuurwapengebruik door de politie is allesbehalve toeval; het is beleid en wordt door de leiding aangemoedigd.

7 min leestijd
Trigger_mechanism_bf_1923-200x200

Nederland: Toenemend gebruik van vuurwapens door Nederlandse politie (door Kees Hudig, Statewatch Bulletin vol 22 nr. 2/3)

 

Politieagenten in Nederland trekken in toenemende mate hun vuurwapen, en gebruiken dat ook. Deze praktijk wordt actief aangemoedigd door politiechefs en deze ontwikkeling is niet echt kritisch belicht in de media. Andere vormen van gewelduitoefening door politie vertonen ook een stijgende lijn. Aangezien zo’n beetje alle groepen die repressie door politie kritisch volgen opgeheven zijn, is er nauwelijks publieke reactie te bekennen over deze ontwikkeling.

 

Politieagenten worden aangemoedigd om hun vuurwapen vaker te gebruiken, schrijft het landelijke dagblad De Volkskrant [1]. Een woordvoerder van de Raad van Korpschefs wordt in de krant geciteerd met de woorden: “In het verleden Vroeger waren we terughoudend met geweld. Nu zeggen we: trek eerder je vuurwapen en dreig ermee, vuur desnoods een waarschuwingsschot af… Als dat onvoldoende werkt, schiet je desnoods in de benen (…)”.. Volgens De Volkskrant is dit een trend in ontwikkeling waarin de politie geïnstrueerd wordt om “daadkrachtiger op te treden”.

 

Niet alleen het gebruik van vuurwapens door de politie neemt toe. Recente voorbeelden van ernstige misdragingen tegen arrestanten en geweldloze demonstranten, geven aan dat de politie en de politici die voor hen verantwoordelijk zijn, in toenemende mate minachting koesteren voor basale mensen- en burgerrechten.

 

Een typerend incident dat wel veel publiciteit kreeg, betrof de gewelddadige arrestatie van een dronken Letse man in Rotterdam in juni 2012 [2]. De man, die uitgestrekt op de grond lag, werd eerst met pepperspray bestookt en vervolgens herhaaldelijk geschopt. ookal vertoonde hij geen enkele agressie tegen de politieagenten. De mishandeling werd toevallig gefilmd door een voorbijganger die de beelden op sociale media zette, waarna ze een aanzienlijke ophef veroorzaakten en een debat in de Rotterdamse gemeenteraad. Een onderzoek door het Openbaar Ministerie (OM) oordeelde dat de politieagenten niets verkeerds gedaan hadden en daarom niet vervolgd zouden worden. Volgens het OM was hun gedrag volgens hun instructies en “hebben de agenten zich daarbij aan de geldende geweldsprotocollen gehouden”, aangezien de man zich had verzet tegen zijn arrestatie en de agenten had beledigd en geslagen, maar dat dit was gebeurd voordat het filmen begonnen was [3]. In de gemeenteraad besloot een overweldigende meerderheid (met als enige tegenstander de fractie van Groenlinks) vervolgens dat de betreffende agenten ten onrechte negatief afgeschilderd waren door de media en dat ze daarom een bosje bloemen thuisgestuurd moesten krijgen.

 

Dit incident is een voorbeeld uit vele en de reactie op onrust die volgt op beschuldigingen van politiegeweld is bijna altijd standaard dezelfde (zie kader hieronder). ‘Veiligheid’ is een belangrijk onderwerp in de Nederlandse maatschappij, maar eerder om politieke redenen dan om empirische. De officiële statistieken tonen immers aan dat criminaliteit sinds 2000 daalt, maar dat tegelijkertijd het publiek zich kwetsbaar voelt en wetgeving en andere maatregelen eist, hoewel ook die trend weer lijkt te dalen. [4]

 

Bij de verkiezingen (in Nederland werden op 12 september algemene verkiezingen gehouden) hebben alle grote partijen ‘veiligheid’ tot een van hun belangrijkste programma-onderdelen gemaakt, met beloftes om uitgaves voor politie en ‘criminaliteitsbestrijding’ te verhogen. Zoals een politiechef enkele jaren uitlegde in onverbloemd taalgebruik, als antwoord op beschuldigingen van geweldsexcessen door de politie: “Als mensen steeds vragen om meer blauw op straat, moeten ze niet verbaasd zijn als de politie ook wat doet”.

 

Overlijden na arrestatie

 

Een andere zorgwekkende ontwikkeling is het voortdurend voorkomen van het overlijden van arrestanten in gevangenschap, of na een treffen met politieagenten. Het gebrek aan publieke verontwaardiging over deze doden wordt mede veroorzaakt door het feit dat organisaties die politie kritisch moeten volgen, in Nederland zo’n beetje allemaal hebben opgehouden te bestaan. Dit geldt ook voor organisaties voor burgerrechten, progressieve advocatuur en organisaties van criminologen, die een lange traditie hadden van het voorstellen van alternatieven voor het heersende strafrecht.

 

Dit jaar alleen zijn er zeven mensen overleden terwijl ze in politiehechtenis waren. Anderen werden gedood terwijl ze door politie achtervolgd werden, zoals de 18-jarige jongen die in Nieuw Buinen tegen een boom reed terwijl hij werd achtervolgd wegens het rijden in een gestolen auto in augustus 2012. In de jaren 1980, nadat een gearresteerde kraker overleden was op het hoofdbureau van politie in Amsterdam, werd er een groep opgericht die de behandeling van arrestanten door politie volgde en er ook in slaagde om wat formele verbeteringen gedaan te krijgen. Maar daar is inmiddels weinig meer van over. het gebrek aan betrouwbare gegevens maken het overigens moeilijk om te weten of er een toename in overlijdensgevallen van arrestanten is of niet. [6].

 

Een recent geval was de dood van een man van Turkse afkomst, Ihsan Gürz, op het politiebureau in Beverwijk in juli 2011. Hij werd gearresteerd omdat hij overlast zou hebben veroorzaakt in een snackbar. Politie beweert dat hij daarbij extreem gewelddadig was, maar zijn familie en vrienden ontkennen dat. Wat er vervolgens met hem gebeurd is, is onduidelijk gebleven maar zeker is dat hij op het politiebureau is komen te overlijden en dat zijn lichaam vol kwetsuren zat. Zoals bij veel van dit soort incidenten, werd het nieuws over dit overlijden door familie en vrienden verspreid via Turkse media. Reacties door ngo’s en autoriteiten waren er niet. Turkse media stellen [7] dat Gürz werd gemarteld terwijl hij in hechtenis zat, waarna de Turkse regering een officieel onderzoek naar de gang van zaken geëist heeft [8].

 

Schietende politie

 

Anders dan gegevens over overlijden bij arrestqtie, zijn er wel goede gegevens over vuurwpaengebruik door de politie. Het is een wettelijke verplichting dat elk schietincident waarbij politieagenten betrokken zijn, geregistreerd wordt en wordt onderzocht door de rijksrecherche, een interne onderzoeksdienst voor de politie. Hun statistieken spreken heldere taal.

– 2007: 16 geregistreerde gevallen (4 doden en 12 gewonden)

– 2010: 25 geregistreerde gevallen (3 doden en 24 gewonden)

– 2011: 5 doden en 29 gewonden

In de eerst zes maanden van 2012 werden al 4 mensen gedood door politiekogels; in dezelfde periode in 2011 waren dat er 3.

 

Een van de noodlottige gevallen in 2011 betrof de 31-jarige Michael Koomen uit Amstelveen. Hij werd op 14 mei 2011 doogeschoten door een politieagent die hem probeerde te arresteren omdat hij een geparkeerde fiets vernield zou hebben. Koomen was met zijn voetbalteam naar Amsterdam gekomen om te vieren dat ze de competitie gewonnen hadden in hun klasse. De groep was nogal onstuimig en een deel had flink alcohol gedronken, maar ze waren volgens getuigen niet agressief. De politieagent die het fatale schot loste, Fred Buffing, reed in een hondengeleiderswagen langs toen hij besloot te stoppen en in z’n eentje de arrestatie te maken. Terwijl hij twee mannen handboeien aan het omdoen was en ze in zijn busje probeerde te krijgen, kwamen hun vrienden verhaal halen. Hij beweert dat hij toen in paniek raakte en Martin Koomen in zijn hoofd schoot. Hij schoot ook nog twee anderen in buik en been, waarvan een de broer van Martin Koomen was. Hoewel Buffing een geschiedenis bleek te hebben van geweld tegen mensen die hij gearresteerd had en volgens media aantoonbaar gelogen had over de gang van zaken bij de schietpartij [10], besloot het Openbaar Ministerie dat hij niet vervolgd hoefde te worden.

 

=========================

Bronnen

 

[1] De Volkskrant 26 februari 2012 Agent Moet Sneller Naar Wapen Grijpen (niet online)

[2] Rijnmond nieuws 19 juni 2012 http://www.rijnmond.nl/nieuws/19-06-2012/filmpje-agente-schopt-weerloze-man

[3] Rijnmond nieuws 26 juni 2012 http://www.rijnmond.nl/nieuws/26-06-2012/schoppende-agente-niet-vervolgd

[4] Zie Veelbelovende verklaringen voor de daling van de criminaliteit na 2002. Onderzoek in opdracht van de Commissie Politie en Wetenschap (2009) Centraal Bureau voor de Statistiek, www.politieenwetenschap.nl/pdf/verklaringen_daling_criminaliteit_na_2002.pdf, and http://www.nicis.nl/Wat_doen_wij/Verspreiding/Docbank/Veiligheid/Sociale_veiligheid/Onveiligheidsgevoelens/Dalende_trend_veelvoorkomende_criminaliteit_zet_door

[5] De Volkskrant 08 augustis 2012 http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/3296204/2012/08/03/Agent-wiste-filmpje-van-gewelddadige-arrestatie.dhtml

[6] Rijksrecherche (2006) De politie een zorg! Analyse van overlijdensgevallen onder de zorg van de politie 2000-2004

[7] Todays Zaman, 8.7.2011 http://www.todayszaman.com/news-249779-turkish-man-killed-under-severe-torture-in-dutch-police-station.html

[8] Telegraaf, 6.2.2012 http://www.telegraaf.nl/binnenland/11454751/__Rel_over_dode_Turkse_arrestant__.html

[9] De Volkskrant, 30.7.2012 Aantal Doden door Kogels van Politie Licht Gestegen

[10] Terwijl de politieagent beweerde dat hij aangevallen werd door een woedende meute en een waarschuwingsschot probeerde af te vuren, laten opnames van bewakingscamera’s en getuigenverklaringen zien dat dit grotendeels verzonnen was. Het onderzoeksprogramma Zembla heeft een speciaal programma over deze zaak gemaakt met een reconstructie van de de gebeurtenissen en opnames van bewakingscamera’s. Zie: – De Kogels Na het Kampioenschap

http://zembla.vara.nl/Afleveringen.1973.0.html?&tx_ttnews[tt_news]=53693&tx_ttnews[backPid]=1963&cHash=4eb94ce802192e566f74600f1c933c06