Neelie Kroes’ netwerk

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 397, 19 november 2004. Het is afkomstig uit de nieuwsbrief van elite research

Neelie leek met haar 63 jaren over de top. Plotseling was ze daar als “Eurocommissaris Mededinging”. Hoewel toch niet zo verrassend gezien het Europese netwerk dat ze opbouwde gedurende haar carrière. Maar dat netwerk had niet altijd de gewenste kwaliteit. Neelie was met functies wel erg vaak aanwezig bij affaires, die bijvoorbeeld de Nieuwe Elite der nieuwe rijken aankleven: de Granaria-kwestie (de Wylers), het Newtron-schandaal (Nina Brink), de Clickfonds-affaire (NIB Strating), de bouwfraude (Ballast Nedam) en de omstreden deal met Jan Dirk Paarlberg.

Haar hoogtijdagen vierde ze in de tachtiger jaren als minister van Verkeer en Waterstaat. Maar ook deze verliepen niet zonder beschuldigingen van vriendjespolitiek: de benoeming van haar ex-man (Wouter-Jan Smit) in de directie van PTT, het ritselen van een order voor haar vriend Frans Swarttouw (Fokker), de TCR-affaire (gebroeders Langenberg) en haar Rotterdamse lobby rond de Betuwelijn. Na haar ministerschap liet ze doorschemeren dat ze CEO bij een grote onderneming wilde worden, met name KLM of Schiphol, waarin de staat grootaandeelhouder was en die onder controle stonden van haar vroegere ministerie van Verkeer en Waterstaat. Bij Schiphol hoopte ze haar oude studievriend Rob den Besten op te volgen, die als secretaris-generaal van haar ministerie naar deze luchthaven als president-directeur was geparachuteerd. Maar een vrouwelijke CEO was voor de heren een halte te ver. Bovendien was ze dankzij de val van het kabinet ternauwernood aan een aftreden wegens de TCR-affaire ontsnapt.

In 1991 werd ze president van de noodlijdende businessschool Nyenrode dat onderandere gesponsord werd door Ahold vanwege haar vriend en oud-Nyenrodiaan Albert Heijn. Van 1989 tot 1991 was Neelie adviseur-commissaris voor transport bij de EEG.
Intussen had ze haar overspelig echtgenoot de deur gewezen en trouwde (1995) met de oud-burgemeester van Rotterdam Bram Peper, waarmee ze in de bonnetjes-affaire belandde. In 2003 was dit huwelijk over.
In de negentiger jaren was Neelie vooral de meest succesvolle vrouw met het verzamelen van commissariaten. Niet de zwaarste, maar wel veel. Was een vrouwelijke CEO een stap te ver, in de raad van commissarissen hadden de heren wel behoefte aan een enkele vrouw als excuus. Verschillende commissariaten hadden een relatie met haar vroegere ministerschap van Verkeer en Waterstaat: Nedlloyd (waar ze in 2004 in strijd met de code Tabaksblat na 12 jaar herbenoemd werd), Ballast Nedam, New Skies Satellites, Thales Group, MM02, Groeneveld Transport, Grabowsky en Lucent NL.

Na haar onfortuinlijke vertrek van Universiteit Nyenrode -waar ze oud-Europees Commissaris voor de Mededinging Karel van Miert voor opvolging had uitgekozen- kwam ze in een vacuüm terecht. In 2001 werd Neelie gepasseerd voor een hoge functie als secretaris-generaal van de CEMT, een overlegorgaan van circa 40 Europese transportministers. Het was dan ook niet verwonderlijk dat ze in 2002 opdook bij “De Publieke Zaak”, een clubje (oud-)prominenten die inhoud wilden geven aan het ‘maatschappelijk onbehagen’. Deze club was na Fortuyn geïnitieerd door twee oude bekenden van organisatie-adviesbureau McKinsey, namelijk Pieter Winsemius en Mickey Huibregtsen, beoogd LPF-minister. Zij trokken hun adresboekjes en behalve Neelie Kroes, LPF-aanhangster Corinne Heijn (het nichtje van Albert) en uit de Nieuwe Elite oud-topvrouw Sylvia Tôth van Content, oud-Aegon-topman Kees Storm, Hans Smits (ex-Schiphol, ex-Rabobank) en oud-PvdA-minister Bram Peper (ex-echtgenoot van Neelie Kroes), kwamen daar onder andere oud-Europees Commissaris en tegenwoordig minister van Economische Zaken Laurens Jan Brinkhorst en de oud-diplomaat bij de EEG en huidige minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot uit te voorschijn. Ondanks haar Fortuynistische sympathieën, kwam Neelie voor een ministerschap in het tweede kabinet Balkenende niet in aanmerking omdat ze minister was geweest onder het vermaledijde ‘ancien regime’. Provocerend legde zij in het TV-programma Netwerk een fantasiekabinet voor dat alleen uit vrouwen bestond. Het werden er door de lobby van Neelie Kroes bij vriend Gerrit Zalm nog altijd vijf. Ook Hirsi Ali wist ze over te halen naar de VVD. Ze speelde met deze opvallende inzet voor andere vrouwen ook zichzelf in de kaart. Nadat haar ’tegenspeler’ Europees Commissaris Frits Bolkestein zijn vertrek had aangekondigd, was het gezien haar voornoemde Europese contacten niet meer verwonderlijk dat ze een kansrijke kandidaat was voor de Europese Commissie. Zeker nadat de nieuwe voorzitter had aangekondigd meer vrouwen in de commissie te willen opnemen. Voor de derde keer speelde haar vrouwelijkheid haar in de kaart.

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door kleintje muurkrant.)