IOPS wil socialisten en anarchisten wereldwijd verenigen met behulp van het internet

Vanaf het allereerste begin is het internet gebruikt om acties te coördineren tegen de nieuwste plannen van economische en politieke elites. Zo werd in 1998 het in het geheim opgestelde Multilateral Agreement on Investment (MAI) onder druk van een wereldwijde internetcampagne schoorvoetend weer ingetrokken. En ook voor het organiseren van acties tegen G8 toppen en de oorlog in Irak werd intensief gebruik gemaakt van het internet. Maar tot een internetplatform voor het bereiken van lange termijn doelen van idealistisch links is het nog niet gekomen. Een aantal (vooral Angelsaksische) activisten wil daar nu verandering in brengen met IOPS – de Internationale Organisatie voor een Participatorische Samenleving.

De drijvende krachten achter IOPS zijn mensen die geassocieerd kunnen worden met de populaire linkse website Znet. In het adviserende comité zitten onder anderen David Harvey, Noam Chomsky en Michael Albert. Het doel van de website is om in iedere stad mensen bij elkaar te brengen die op lokaal niveau werken aan projecten die binnen de IOPS visie passen. Wat deze visie precies inhoudt is hier te lezen. In één zin gaat het om een libertair-socialistische versie van een betere wereld, waarin de ideeën van Michael Albert (die bekend staan onder de naam ‘parecon’) sterk doorklinken.

Het onderstaande interview werd via e-mail afgenomen en in eerste instantie door Michael Albert beantwoord. Eén keer werd een vervolgvraag gesteld. Vervolgens heeft ook Jason Chrysostomou zijn kijk gegeven op de vragen om de diversiteit van meningen binnen IOPS te benadrukken. De organisatie bevindt zich namelijk in de oprichtingsfase waardoor veel zaken nog moeten worden vastgelegd en er liever niet met één mond wordt gesproken.

Stel dat een radicale activist die campagne voert tegen wapenhandel tegen je zegt: “We hebben helemaal geen wereldwijde organisatie voor radicale activisten nodig. Plaatselijke groepen zouden op een bepaald thema moeten focussen en dan zien we wel waar we uitkomen.” Wat zou je tegen haar zeggen?

Michael Albert: Als mensen op lokaal niveau actie voeren is dat super. Maar om te winnen moeten ze de sociale kosten zo hoog opvoeren dat elites besluiten om toe te geven. Als zo’n campagne de steun heeft van meer mensen is de kans groter dat dit lukt. Als de campagne zich verspreidt naar verschillende landen is dat des te beter. Stel je voor dat je tegen wapenhandel vecht in een klein stadje, een regio of een land. Of zelfs de wereld – dat zou voor acties tegen wapenhandel nog veel beter zijn. Op die manier zouden actievoerders veel meer van elkaar leren en elkaar beter kunnen ondersteunen. Maar hoewel IOPS ongetwijfeld ook aan zulke campagnes zal bijdragen gaat het IOPS uiteindelijk om het veranderen van instituties – en daarvoor is een grotere, sterkere en bredere focus nodig dan een single issue – dat is nog een ander voordeel.

Jason Chrysostomou: Ik zou antwoorden dat ik, ten eerste, de strijd tegen wapenhandel niet als een lokaal issue beschouw. Hoe dan ook, aan lokale issues en campagnes werken is effectiever als we met elkaar in verbinding staan middels een ondersteunend netwerk van mensen met dezelfde waarden en aspiraties. Binnen IOPS zijn velerlei verschillende projecten en campagnes denkbaar van mensen die werken aan een bepaald issue maar met het gedeelde lange termijn doel om de onderliggende structurele oorzaken van onrechtvaardigheid en onderdrukking aan te pakken.

Misschien hebben we een internationale organisatie nodig, maar is het echt noodzakelijk om deze van de grond af op te bouwen? Ik heb met mensen in het Occupy kamp in Groningen gesproken en zij vragen zich af waar we IOPS voor nodig hebben gezien het feit dat er over de hele wereld al Occupy kampen zijn. Waarom zou je radicale actievoerders niet onder de Occupy vlag verenigen?

M.A.: IOPS heeft specifieke commitments. Als deze kampen dezelfde commitments zouden uitdragen en zich zouden verenigen, dan zou dat fantastisch zijn. Maar dat is niet het geval. De Occupy beweging bestaat uit mensen met zeer uiteenlopende oriëntaties. Mensen in Occupy kampen en alle andere vormen van links activisme zijn allen welkom bij IOPS als ze dat wensen. De mensen die IOPS vormgeven hebben uiteraard zeer diverse beroepen en zijn betrokken bij verschillende andere activiteiten. De grote vraag is of de IOPS visie en organisatorische commitments bij andere mensen resoneren. Als dat het geval is, dan is het een goed idee om toe te treden. Dat is echter niet het geval voor alle activisten, linkse mensen of Occupiers – er zijn mensen met overtuigingen die botsen met die van IOPS. Maar IOPS groeit zeker uit de ervaringen van sociale bewegingen in het verleden.

J.C.: Ik zie Occupy als een bredere beweging of een breder platform waar mensen met verschillende overtuigingen samenkomen, zich verzetten en ideeën delen. En hoewel ik zeker actief zal blijven in verschillende activiteiten van Occupy hier in Londen is IOPS wezenlijk verschillend. IOPS is opgezet als een organisatie met een duidelijk geformuleerde missie, met een verzameling ideeën over waar het heen wil en als een organisatie met een federale internationale structuur van zelfbeschikkende lokale, regionale en nationale afdelingen.

Okay, laten we zeggen dat ik accepteer dat een internationale organisatie voordelen heeft en dat IOPS de vereiste eigenschappen heeft om die organisatie te zijn. Maar laten we ook zeggen dat hoewel ik het eens ben met de grote lijnen van de IOPS visie, ik bezwaren heb tegen bepaalde punten. Waarom hebben jullie bijvoorbeeld alle vormen van marktsocialisme uitgesloten?

M.A.: De reden daarvoor is dezelfde als voor het uitsluiten van privaat eigendom van de productiemiddelen. We verwerpen kapitalistisch eigendom omdat we niet willen dat een klasse van eigenaars de rest van de samenleving beheerst. Als er privé-eigendom bestaat, dan volgt daaruit volgens IOPS, en volgens alle socialisten trouwens, noodzakelijk dat een bezittende klasse de rest van de samenleving beheerst. IOPS verwerpt marktsocialisme omdat in dat geval een klasse die zingevend werk doet de rest van de samenleving beheerst. Als er markten zijn, dan treedt die vorm van beheersing (naast ecologische rampen en andere gruwelijke gevolgen) noodzakelijk op volgens IOPS, en daarom is het verwerpen van markten onderdeel van de IOPS visie.

J.C.: De IOPS visie verwerpt ‘marktcompetitie en plannen van bovenaf en wil in plaats daarvan gedecentraliseerde coöperatieve onderhandeling over inputs en outputs’ omdat competitieve markten en planning van bovenaf onze waarden ondermijnen, zoals solidariteit, gelijkheid, diversiteit, ecologisch rentmeesterschap en zelfbeschikking. Om op een lange termijn visie uit te komen zijn vele stapjes nodig, maar stapjes op een pad dat naar een situatie leidt waarin competitieve markten zijn verruild voor een economie waarin goederen op een manier worden verdeeld die in overeenstemming is met onze waarden.

Misschien ben ik niet helemaal overtuigd door dat antwoord. Als dat het geval is, welke mogelijkheden zou ik dan hebben als interim-lid van IOPS om de ‘definitieve’ versie van de IOPS visie te beïnvloeden?

M.A.: Dat is moeilijk te zeggen, omdat – wel, wie weet wat er gaat gebeuren. Voordat de oprichtingsconventie plaatsvindt zullen de standpunten van IOPS blijven staan. Het zijn richtsnoeren en de voorwaarden om toe te treden. Op de conventie zullen we deze standpunten, laten we zeggen, ratificeren, maar dat betekent niet dat ze een permanente status hebben. Groei en verandering worden verwelkomd – letterlijk als een centraal deel van de IOPS definitie. En hoewel bepaalde zaken zoals racisme niet op de agenda zullen komen kan ik me zeker voorstellen dat mensen binnen IOPS nadenken en discussiëren over de mogelijkheid om markten te gebruiken voor allocatie, en misschien zelfs dat een meerderheid dit punt verandert, of dat een minderheid binnen de organisatie blijft ondanks meningsverschillen op dit punt. Maar mijn eigen inschatting is dat het geen goed idee is om toe te treden terwijl je een fervent voorstander van marktsocialisme bent. Dat zou betekenen dat je toe zou treden terwijl je zou weten dat je een aspect zou willen veranderen dat tot de weinige unieke eigenschappen van IOPS behoort. Dat zou lijken op het toetreden tot een socialistische organisatie terwijl je een fervent voorstander bent van privé-eigendom. Maar het is anders als je het eens bent met bijna alles maar twijfelt over bepaalde dingen. Dat is mijn kijk op de zaak in ieder geval.

J.C.: Een diepgaandere analyse van hoe markten en centrale planning onze waarden ondermijnen en een verkenning van de haalbaarheid van alternatieven vereisen een langere discussie. Maar omdat IOPS in een interim-fase verkeert, zullen de normen op basis waarvan veranderingen van de visie en andere belangrijke documenten zullen worden doorgevoerd, beslist worden door interimleden op de oprichtingsconventie.

Jullie benadrukken dat face-to-face besluitvorming essentieel is. Maar wanneer het om nationale of continentale beslissingen gaat lijkt die benadering schadelijk voor het milieu en daarnaast mensen te benadelen die de reiskosten niet kunnen betalen. Waarom zou je niet via het internet beslissen in die gevallen?

M.A.: Ik weet niet precies waar je naar verwijst. Er zouden zeker nationale en wereldwijde beslissingen worden genomen via het internet. Of, als er veel tijd was, plaatselijke stemmingen en dan landelijke stemmingen. Maar het zou zeker niet het geval zijn dat voor landelijke beslissingen iedereen bij elkaar zou moeten komen. Dat zou zowel onmogelijk als onwenselijk zijn, zoals je aangeeft.

J.C. Het commitment voor de politieke visie is om instituties op te zetten die participatie in besluitvorming faciliteren en verschillende manier gebruiken om zelfbeschikking mogelijk te maken. Onder deze verschillende manieren moet je discussie, verkiezingen en delegatie via het internet rekenen.

Laten we de vraag dan beperken tot de oprichtingsconventie. Voor dit doel voorzien jullie dat mensen fysiek bij elkaar komen op één plaats, toch? Als dat het geval is, en ik heb geen geld voor de reis of principiële (ecologische) bezwaren tegen vliegen, is er dan een mogelijkheid om de stemming van de conventie te beïnvloeden?

M.A.: Als zoveel dingen die je op dit moment kunt vragen zijn er geen complete, laat staan bindende antwoorden, omdat er nog geen beslissingen genomen zijn over deze zaken. Ik kan speculeren over mogelijkheden, maar dat is alles. Stel je voor dat er een lidmaatschapsbijdrage is voor een aantal maanden of voor een jaar – van duizenden en misschien vele duizenden leden – dan zou dit geld, onder andere, gebruikt kunnen worden om ten minste één iemand van een lokale afdeling te laten overvliegen naar de oprichtingsconventie. Het is ook voorstelbaar dat ten minste enkele beslissingen alleen kunnen worden genomen nadat degenen die aanwezig zijn overleggen met de afwezigen via internet. Veel van wat er op een conventie gebeurt zal gebaseerd zijn op een agenda die van tevoren bekend is zodat iedereen zich daarover een mening kan vormen. Op de conventie komen deze meningen met elkaar in contact, is er discussie en zal er een besluit worden genomen. Maar wat er óók gebeurt, en misschien wel vooral gebeurt, is dat mensen grensoverschrijdende contacten maken en elkaar op een meer directe, persoonlijke manier leren kennen en elkaar gaan vertrouwen. Ook ontstaan er nieuwe ideeën door dergelijke contacten. Enzovoorts.

Maar deze en alle andere antwoorden in dit interview zijn slechts enkele korte gedachten van één persoon en niet meer dan dat. Wat IOPS zal worden hangt af van haar leden, die hopelijk in aantal zullen groeien, en in gedeeld vertrouwen in de waarden en prioriteiten van IOPS, waaronder de conventie, waarvan de eigenschappen, mechanismes en agenda vorm zullen krijgen door discussie vooraf zodra er genoeg diverse leden zijn, zodat het nemen van deze verantwoordelijkheid strookt met het ideaal van een zelfbeschikkende organisatie … en dat de besluiten niet worden genomen door een paar leden die er vroeg bij waren.

Hoe dan ook, als de procedure democratisch is, dan ben ik bereid om de besluiten te accepteren. Voordat ik tijd en energie in IOPS steek zou ik echter wel de zekerheid willen hebben dat niet iedere verzameling individuen de naam kan claimen. Als een lokale afdeling van IOPS bijvoorbeeld een media stunt uitvoert in naam van de strijd tegen de geheime invasie van aliens, kan deze groep dan worden uitgestoten?

M.A.: Wel, ik ben het met je eens. Zeker. Het is nodig om je organisatie te ‘verdedigen’ tegen het kapen van zijn naam en waardigheid door onbenullige of kwaadwillende mensen. Als mensen nu toetreden, dan stemmen ze in met de gezichtsbepalende standpunten – die dergelijke acties uitsluiten. Voor nu is het belangrijkste punt om te groeien naar een hoger niveau, met een sterk intern vertrouwen, wederzijdse hulp, lokale organisatie en discussie over toekomstige mogelijkheden, om zo een waardige conventie te organiseren en het eens te worden over de definitie, structuur en het programma. Pas daarna, in uitzonderlijke gevallen – en als de organisatie deugt zal het inderdaad om uitzonderlijke gevallen gaan – kan het zinvol zijn om mensen uit te stoten en heeft IOPS dus de middelen nodig om dat te doen.

J.C.: De IOPS waarden wat betreft besluitvorming zijn specifieker dan wat onder de term democratie wordt verstaan. De norm is ‘zelfbeschikking’, wat gedefinieerd wordt als besluitvorming in proportie tot hoezeer je betroffen bent door een besluit. Het houdt verband met jouw vraag, want hoewel lokale afdelingen besluiten zullen nemen over dingen die alleen hen beïnvloeden en hun eigen agenda en strategische doelen proberen te realiseren, zullen hun activiteiten consistent moeten zijn met het raamwerk van IOPS – met de gedeelde visie, missie en structuur en het programma waar alle leden mee hebben ingestemd toen ze tot IOPS toetraden. Als er gevallen zijn waarin individuele leden, afdelingen of projecten dit raamwerk ondermijnen, dan zal dat op de organisatie afstralen. Er zullen daarom normen nodig zijn om te bepalen wat in deze situaties gedaan moet worden. Het intrekken van lidmaatschap behoort tot de mogelijkheden.

Nou goed, jullie hebben me overtuigd om toe te treden. Ik ben echter al lid van een lokale groep die doelen heeft die veel lijken op die van IOPS. Voordat we ons opheffen en opgaan in IOPS willen we bewijs zien dat IOPS voor een lange toekomst is gebouwd. Kunnen jullie zulk bewijs geven?

M.A. Nee. Dat is onmogelijk. Ik ben er van overtuigd dat de wil er is om dat te bereiken, maar niemand kan redelijkerwijs succes garanderen. En als je een lokale organisatie bent, waarom zou je jezelf dan opheffen? Als het al min of meer een lokale afdeling van IOPS is, en iedereen is het er mee eens, dan zou het een lokale afdeling van IOPS kunnen worden maar zijn eigen naam kunnen houden. Als IOPS ondergaat blijven jullie in leven. Als je organisatie niet echt een lokale afdeling van IOPS is – als het bijvoorbeeld meer op een bepaalde thema focust – maar als een aantal van jullie tot IOPS willen toetreden, dan zouden diegenen een aparte lokale IOPS afdeling kunnen stichten. Maar waarom zou je iets opheffen wat tamelijk verschillend is. Als er geen tijd is om aan twee organisaties deel te nemen, dan is je voorzichtigheid terecht. Gegeven de voordelen van een nationale en internationale organisatie zou ik in jouw positie zeggen: treedt toe tot IOPS, sticht een lokale afdeling, en wees klaar om terug te vallen op je oude organisatie als het fout gaat … maar ik zou zeker begrip hebben voor een voorzichtige benadering.

J.C.: Ik zit in feite in een soortgelijke situatie. Ik werk aan een project dat een aantal jaar geleden is opgezet met doelen die heel veel lijken op die van IOPS – een soort voorganger van IOPS uit het Verenigd Koninkrijk genaamd PPS-UK. Wij hebben besloten om voor het moment door te gaan met ons project, maar het nauw af te stemmen op de activiteiten van IOPS, terwijl we ook tot IOPS zijn toegetreden om haar te helpen opbouwen. Onze groep zal waarschijnlijk na verloop van tijd opgaan in IOPS, maar het is belangrijk om te onthouden dat IOPS nog steeds in de oprichtingsfase zit en dat je door toe te treden meehelpt om de organisatie mogelijk te maken. Als je na het lezen van de beschrijving van de doelen van IOPS denkt, net als ik, dat IOPS een enorm potentieel heeft om een effectieve internationale organisatie te worden die kan winnen, dan zouden we dit werkelijkheid moeten laten worden. We zullen hard moeten werken. De ingrediënten zijn er. Maar dit is nog slechts het begin.