Ga naar de inhoud

Het Bezuinigingsbeleid in Portugal

Men kan niet zeggen dat de bezuinigingsmaatregelen in 2013 als een verrassing kwamen – ze waren allemaal vermeld in het eerste Memorandum of Understanding (MoU) tussen de trojka en de Portugese regering, dat in mei 2011 ondertekend werd door alle regeringspartijen (PS, PSD en CDS)| 1 |.

8 min leestijd

(Origineel bij CADTM)

Het MoU legt diepe economische en politieke veranderingen op:

* transformatie van de productieve structuur;
* nietigverklaring van beschermende arbeidswetgeving en collectieve onderhandelingen;
* plundering van de fondsen van werknemers (pensioenen, sociale zekerheid);
* privatisering van potentieel lucratieve openbare diensten | 2 |
* zoals gezondheidszorg, onderwijs, veiligheid, communicatie, vervoer, water, energie, cultuur – en de opheffing van andere openbare diensten;
* toenemende overdracht (voor de particuliere sector en uit het land) van het inkomen, financiële en personele middelen;
* veranderingen in het fiscale beleid.
Waar we aan toe moeten voegen de sterk stijgende  overheidsschuld, hoewel het memorandum anders aanneemt.

De verandering in de economische structuur en arbeidsverhoudingen

De snelle transformatie van de economische structuur van het land houdt onder meer in:
* vermindering van de binnenlandse consumptie / markt;
* kanaliseren van goederen en productiemiddelen voor de export en het toerisme;
* oprichting van een pool van perifere goedkope arbeidskrachten zonder rechten;
* vervanging van alle werknemers met rechten door flexwerkers.

De focus op de export stelt de kwestie van internationaal concurrerende productiviteit en winstgevendheid. Maar gezien het heersende beleid van desinvesteringen in vaste activa, is de enige manier om de productiviteit en de winst te verhogen om op de lonen te bezuinigen, om werktijden te verlengen en nieuwe vormen van onbetaald werk te creëren. In het korte bestek van een jaar, ontstond er een gigantisch leger van arbeidsreserve (officiële werkloosheidscijfers: ongeveer 16%; werkelijke werkloosheid: meer dan 28%). Degenen die uit de werkloosheid gaan, komen terecht in onzekere banen. Oneerlijke ontslagen vinden nieuwe rechtsvormen en er worden wetten aangenomen om de  wettelijke arbeidsduur te verlengen. Mensen accepteren vaak te moeten werken in het weekend zonder loon, alleen maar om “aardig” te doen en en hun baan te behouden.

In 2013 leidde de situatie van armoede en werkloosheid tot een golf van emigratie die alle historische records brak. | 3 | Elke dag worden  € 125.000 van de pensioenen  in beslag genomen | 4 |. 1,9 miljoen mensen leven onder de armoedegrens (ongeveer 18% van de bevolking).

De traditionele agrarische productie, waar zelfvoorziening op voedselgebied op is gebaseerd, wordt geleidelijk vervangen door monoculturen voor de export. De papierindustrie in Portugal creëerde het grootste areaal van eucalyptus in Europa; | 5 | nieuwe wetten staan nu de uitbreiding van eucalyptus plantages toe tot het hele land; andere monoculturen zijn gekoppeld aan chemicaliën en Monsanto. In uitgestrekte gebieden waar vroeger boeren en herders woonden, vinden we nu alleen eucalyptus, vakantieparken en golfbanen.

De focus op het toerisme is subtieler, maar nog steeds zichtbaar in het feit dat bijna alle historische gebouwen en openbare gebouwen (waaronder scholen en ziekenhuizen) worden afgestaan aan nationale en internationale consortia die ze omvormen in hotels en recreatiecentra. In Lissabon ontstonden binnen een jaar 80 nieuwe hotels; traditionele openbare ruimtes verdwijnen om plaats te maken voor de toeristische consumptie.

De just-in-time productiewijze zet de transportsector in het hart van het productie-systeem, dit hart, echter, kan wel eens de zwakke schakel van het systeem worden. Hiermee kunnen we de ingrijpende veranderingen te begrijpen in het wettelijk kader en de structuur van neuralgische sectoren zoals stuwage (stroom van grondstoffen, onderdelen en exporten) en vervoer (goederen-en werknemers). Werknemers in deze sectoren behoren tot de meest dappere strijders / militanten, maar ze zijn sinds 2011 door  overheid en werkgevers aangevallen geweest.

De drastische krimp van de binnenlandse markt

Apotheken bieden een typisch voorbeeld: terwijl Portugal een exporteur is van geneesmiddelen, is het nu moeilijk om medicijnen te vinden in de apotheek – de industrie koos om te exporteren.
Deze inkrimping is het gevolg van de bezuinigingen op de beloning van arbeid, die in 2013 daalde naar niveaus die in sommige gebieden op slavernij lijken; in sommige gevallen moet de werknemers een borg te betalen om kans te maken op een baan.

Terwijl de middelen, industrieën en strategische gebieden voor het collectieve belang worden geprivatiseerd, worden voeding, communicatie en andere essentiële goederen en diensten duurder en van mindere kwaliteit. Aan het eind van 2013 bracht men op veel plekken kerst in het donker door omdat de storingen in de elektriciteitsvoorziening niet langer meteen hersteld worden, zelfs niet in gevallen waarin het probleem simpel opgelost zou kunnen worden door het indrukken van een knop in de centrale energiecentrale; mensen op het platteland gewend zijn geraakt aan het leven zonder communicatie (telefoon en internet) gedurende vele dagen per jaar.

De plundering van de middelen die behoren tot de werknemers

De bijdragen van de werknemers, die vooral gedeponeerd worden in de sociale zekerheid en de pensioenfondsen, worden beheerd door werkgevers of door de staat. Sommige werkgevers (zoals banken), hebben na pensioenfondsen in hun voordeel verspild te hebben, aan de staat “aangeboden” om het beheer van die mislukte fondsen over te nemen – nu, zullen de werknemers goed moeten maken wat de banken gestolen hebben. Al het gepraat over de onhoudbaarheid van de sociale zekerheid en het pensioenstelsel, wat bovenop is gebaseerd op valse wetenschappelijke en boekhoudkundige argumenten, is gericht op het verbergen van de plundering van de middelen van de arbeiders.

Medio 2013 heeft de minister van Financiën het aandeel verhoogd dat de sociale pensioenfondsen belegd hebben in de schulden obligaties. Een ander deel wordt belegd in bedrijfsobligaties. Als gevolg daarvan zien de werknemers een deel van hun inkomen geïnvesteerd worden in bedrijven die, na te zijn geherkapitaliseerd, banen heeft geschrapt en arbeidsplaatsen met rechten ingewisseld hebben voor flexwerkers. Kortom: een deel van het sociale salaris wordt gebruikt om bedrijven die werkloosheid creëren te herkapitaliseren, een ander deel wordt gebruikt om werklozen te subsidiëren, en een ander deel wordt gebruikt om bedrijven rechtstreeks te subsidiëren. De paniek die veroorzaakt werd door de dreiging van uitputting van fondsen voor sociale zekerheid en pensioenen, heeft nog een ander effect: het drukken van gebruikers naar particuliere gezondheidszorg en pensioen-systemen – een zeer winstgevend bedrijf (direct na wapens en drugs, volgens verklaringen voor televisiecamera’s door sommige managers van de gezondheids-en verzekeringssector), en een sector die tot voor kort in Portugal onbetekenend was.

Industrieën die grote initiële investeringen vereisen (distributie van energie, water-infrastructuur, hightech communicatie, scheepsbouw en metaalindustrie, snelwegen, banken, enz.) en waarvan sommige de laatste 38 jaar gefinancierd en gemoderniseerd werden met behulp van geld van de arbeiders, zijn nu overgedragen aan particuliere consortia voor symbolische bedragen, of zelfs met onmiddellijke financieel verlies.

De verandering in het fiscaal beleid

In 2011-2012 werd het fiscale beleid minder progressief, waardoor de belastingdruk van de werknemers verhoogd werd via de btw en de IRS | 6 |. De overheid nam 1 tot 2 maanden salaris (of pensioen) in beslag in bepaalde sectoren. Tegelijkertijd verminderde ze de belasting op kapitaal en financieel inkomen, vooral ten gunste van de banken, die in het volgende fiscale jaar honderden miljoenen euro’s aan belasting kunnen besparen.

Zoals werd opgemerkt door de Europese commissaris voor de mensenrechten | 7 |, hebben internationale crediteuren en nationale overheden in het hele proces van de interventie en bailout programma’s zich niets gelegen laten liggen om de rechten van de bevolking te waarborgen; bezuinigingsmaatregelen kunnen niet langer worden gezien als economische kwesties , maar als een systeem ontworpen om de politieke, economische en culturele rechten van de bevolking te verpletteren.

Rui Viana Pereira, lid van CADPP – Comite voor de Afschaffing van de Portugese staatsschuld.

voetnoten
| 1 | Memoranda of Understanding: «Letter of Intent (FMI)» (eng); «Portugal – memorandum voor het economisch en financieel beleid» (eng); «Portugal – Technisch Memorandum of Understanding (TMU)» (eng); «Brief van Instemming (UE) »(eng);« Portugal – memorandum van overeenstemming over specifieke economische beleidsvoorwaarden »(eng). Hier vinden we uitdrukkingen als: «een bijzondere bijdrage geheven op pensioenen boven de € 1500 zal in 2012 worden ingevoerd», «5 procent verlaging van de nominale lonen in de publieke sector en de bevriezing van de pensioenen in 2011», «kosten op gebied van onderwijs verminderen», etc.
| 2 | Zelfs delen van Justitie zullen naar verwachting worden geprivatiseerd, maar dit deel van het MoU is nog niet geïmplementeerd.
| 3 | De regering kondigde in de zomer van 2013 een daling van de werkloosheid aan, maar dit geeft alleen het feit weer dat wanneer werklozen emigreren, ze verwijderd worden uit de werkloosheidsstatistieken.
| 4 | Veel senioren zetten hun salarissen en pensioenen in als onderpand voor het kopen appartementen voor hun kinderen en kleinkinderen’s, en nu dat de jongeren werkloos zijn, wordt het salaris van de ouders in beslag genomen door vonnis van de rechtbank.
| 5 | Zie Offxore, «Portugal, campeão Europeu do eucalipto», 18-05-2013. Zie Wet 96/2013 (pdf). Zie artikel van João Camargo, «A Lei do Eucalipto Livre», 27-11-2013.
| 6 | Belastingen op inkomens van werknemers en gezinnen .
| 7 | «Behoud van de rechten van de mens in tijden van economische crisis», november 2013, zie de samenvatting  of de volledige pdf.