Europese wetgeving nodig voor verantwoorde voedselhandel en marketing

(Door Rob Bleijerveld, oorspronkelijk verschenen op supermacht.nl)

Op 5 juli jl. lanceerde de Europese Commissie de Gedragscode voor verantwoorde voedselhandel en marketingpraktijken [1]. De Code, die onderdeel is van de Europese Green Deal en de ‘Farm to Fork’-strategie, moet leiden tot een klimaatneutrale voedselketen tegen 2050. De ondertekenaars zijn 65 voedselproducenten, supermarktketens en brancheorganisaties [2], waaronder AB InBev, Ahold Delhaize, Carrefour, Colruyt Group, Danone, Mondelez, Nestlé, PepsiCo, Tesco en Unilever. De 65 riepen hun sectorgenoten op om zich aan te sluiten.

De deelnemers zijn van plan onderlinge verbintenissen aan te gaan op het gebied van milieu, economie en sociale omstandigheden. De bedoeling is om duurzame en gezonde voedingskeuzes toegankelijker te maken voor iedereen. Voorbeelden van wat kan worden verwacht: bevordering van de consumptie van groenten, fruit en peulvruchten, aandacht voor dierenwelzijn, verbetering van de voedingswaarde van levensmiddelen, het verschaffen van inzichtelijke informatie aan consumenten en het aanpakken van voedselverlies en voedselverspilling.

De Code formuleert de volgende zeven ambities (´aspirational goals´) [3]:
1. Gezonde, evenwichtige en duurzame diëten voor alle Europese consumenten. Het verminderen van slechte voeding, dieetgerelateerde niet-overdraagbare ziekten en milieuvoetprint van voedselconsumptie in 2030;
2. Voorkomen en verminderen van voedselverspilling en afval door consumenten, bedrijven en waardeketens;
3. Een klimaatneutrale voedselketen in Europa per 2050;
4. Een optimaal circulaire en bronefficiënte voedselketen in Europa;
5. Blijvende inclusieve en duuurzame economische groei, werkgelegenheid en fatsoenlijk werk vooor iedereen;
6. Duurzame waardecreatie in de Europese voedseldistributieketen door middel van partnerschap;
7. Duurzame inkooprelaties in de voedseldistributieketen.

Lovende woorden

Tijdens het lanceringsevenement op 5 juli betitelde de Europese Commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid Kyriakides de Code als een ¨game changing solution¨. De opzet van de Commissie is om de spelers op alle niveaus binnen het voedselsysteem samen te brengen achter een ¨gezamenlijk ambitiepad¨. En vicevoorzitter van de Europese Commissie Timmermans vulde aan ¨dat het Europese voedselsysteem snel duurzaam moet worden gemaakt en dat samenwerking in de hele voedselketen nodig is om de milieu-, gezondheids- en sociale uitdagingen in ons voedselsysteem aan te pakken [4].¨ Verschillende CEO´s (Ahold Delhaize, FoodDrinkEurope en Sodexo) spraken lovende woorden over dit initiatief van de Commissie.

Belangentegenstellingen

Katy Askew van webzine Food Navigator [5] ging na welke knelpunten er nog zijn en of de aangegane compromissen uiteindelijk de ¨game changing¨ ambities van de samenstellers van de Code zullen ondergaven. De beoogde samenwerking tussen ondernemingen en sectoren zal te kampen krijgen met de bestaande belangenverschillen en concurentieverhoudingen, zo bleek ook uit enkele kritische opmerkingen tijdens het lanceringsevenement.

Definitie van duurzaamheid

Een van de belangrijkste compromissen heeft te maken met de drie duurzaamheidspilaren waarop de Code is gebouwd: ecologische, sociale en economische gevolgen.
Volgens voorzitter Pekke Personen van de agrarische koepel Copa Cogeca moet de stabiliteit en gelijkwaadigheid (´equity´) tussen de drie duurzaamheidspilaren worden gegarandeerd om voortdurende verbeteringen te kunnen veiligstellen. De definitie van ´duurzaamheid van voedselsystemen´ zoals neergelegd in het Code-document [1] zou er volgens hem anders moeten uitzien: vanuit de belangen van Europese boeren en hun coöperatieven is een indeling nodig met meerdere graden van duurzaamheid. De inzet van de Europese primaire producenten om hooggekwalificeerd voedsel op een duurzame wijze te produceren zou nu onvoldoende tot uitdrukking komen in het document.

Ethiek

Ook stelde hij voor om het aspect van ethische ondernemerspraktijken en centrale plek te geven in de Code. De realiteit van de Oneerlijke Handels Praktijken Richtlijn van 2019 [6] waarin dat aspect niet is opgenomen, toont het belang daarvan aan, aldus Personen.

Nutri-Score

De vraag hoe ¨gezonde voedselkeuzes¨ (richting kinderen) kunnen worden gepromoot en gecommercialiseerd, leidde tot een discussie over de mate van bruikbaarheid van het Nutri-Score mechanisme voor het meten van de voedingswaarde van levensmiddelen.
Volgens Personen is Nutri-Score geen effectief middel voor communicatie met de consument, want het verwijst niet naar de verscheidenheid in karakter en culturele erfenis van de Europese keten van landbouwproducten en voedsel.
Ahold Delhaize voorzitter Muller was het daarmee oneens. Volgens hem maakt ¨Nutri-Score deel uit van het antwoord op de uitdaging om de voedselomgeving om te buigen richting gezondere keuzes. Nutri-Score is een pragmatische en werkbaar systeem dat de consument helpt gezondere keuzes te maken.¨

Optimistisme

CEO Vermeulen van Coca-Cola benoemde een aantal verschillende punten van spanning binnen de voedselketen. Hij vertelde Food Navigator ervan overtuigd te zijn dat bedrijven en sectoren via deze Code en onder leiding van de Commissie in staat zullen zijn enerzijds vast te stellen waar kansen en gezamenlijke voordelen liggen en anderzijds om onderlinge conflicten te beheersen via compromissen en uitruil. ¨Het echte werk start nu.¨

¨Wettelijke regels nodig!¨

Voorzitter van de European Health Alliance Sokolović sprak namens de groep van maatschappelijke organsaties [2] die deelnamen aan het totstandkomingsproces. De organisaties steunen weliswaar een ambitieuze agenda met betrekking tot de inkoop door bedrijven, maar op een aantal gebieden blijven zorgen bestaan. Ze beschouwen deze gedragscode als een code voor een door de industrie. Vrijwillige gdragscodes kunnen ´behulpzaam´ zijn, maar ze zijn geen alternatief voor wettelijke maatregelen. Sokolović : ¨Om een effective en gelijkwaardige omvorming richting duurzame en gezonde voedselsystemen mogelijk te maken, is wetgeving noodzakelijk als het belangrijkste fundament voor de gestelde gezamelijke doelen.¨
Meer concreet verlangen de NGO´s van de deelnemende bedrijven dat ze meer en snellere voortgang gaan boeken. Zoals het bespoedigen van de overgang naar plantaardige diëten met minder dierlijke ingrediënten en het goedkoper maken van gezond en duurzaam geproduceerd voedsel.

Op 17 juni liet Europarlementariër Dorfmann (EPP) zich al in vergelijkbare termen uit tijdens een zitting van het European Food Forum [7]. Hij gaf aan dat de verschillende vrijwillige gedragscodes die over de jaren zijn uitgeprobeerd in essentie geen resultaat hebben opgeleverd. In het geval van het Europese Supply Chain Initiative, die niet succesvol was om Oneerlijke Handels Praktijken tegen te gaan, moest uiteindelijk het Europese Parlement komen met een voorstel voor passende wetgeving [6]. Dorfmann: ¨We zouden moeten leren van onze fouten uit het verleden …¨

Meer lezen:
– ¨2021 UN Food Systems Summit¨ (waarschijnlijk in september of oktober 2021), juli 2021.
– ¨Food labelling proposal will be data-led, Commission says,¨ Euractiv, 13 juli 2021.
– ¨How can consumers be empowered to eat healthy and sustainable foods?,¨ Food Navigator, 12 juli 2021.
– ¨Consumer empowerment in the focus of F2F: nutritional behavior and nutrition education for healthy and sustainable diets,¨ European Food Forum, 9 juli 2021.
– ¨’Tienpuntenplan voor een duurzaam, gezond en eerlijk voedselsysteem’,¨ Smart Food Alliance, 6 juli 2021.
– ¨Zal de EU bedrijven verantwoordelijk stellen voor hun (wan-)daden?,¨ Globalinfo/ Ander Europa, 2 juli 2021.
– ¨Navigating the development of a Code of Conduct, flagship for the EU Farm to Fork Strategy,¨ European Food Forum, 17 juni 2021.
– ¨Germany’s pre-UN food summit talks criticised for ignoring ‘most marginalised’,¨ Euractiv, 11 juni 2021.
– ¨Consumer groups in Pro-Nutri-Score countries call for science-based label review,¨ BEUC, 4 mei 2021.
– ¨Farm to Fork Strategy for a fair, healthy and environmentally-friendly food system,¨ Directorate-General for Health and Food Safety.
– Artikelen van Supermacht over (keten)verantwoordelijkheid.

Noten:
[1] ¨EU Code of conduct on responsible food business and marketing practices¨ (document), Directorate-General for Health and Food Safety, 5 juli 2021.
[2] De lijst met bedrijven, sectororganisaties en NGO´s die deelnamen aan het totstandkomingsproces, is hier te vinden:
[3] Zelfde bron als [1], zie: ¨7II. GUIDING PRINCIPLES, 1. Legal compliance¨.
[4] ¨Farm to Fork: EU launches a ‘Code of Conduct’ for healthier and more sustainable food industry,¨ Euronews, 9 juli 2021.
[5] ¨Food industry unites behind Code of Conduct, but fault lines remain for food system transformation,¨ Food Navigator, 5 juli 2021.
[6] ¨Richtlijn 2019/633 inzake oneerlijke handelspraktijken in de relaties tussen ondernemingen in de landbouw- en voed­selvoorzieningsketen,¨ EP, EU Raad, 17 april 2019. Zie ook Supermacht-artikelen over deze Richtlijn en de vrijwillige gedragscode die daaraan vooraf ging.
[7] ¨Agrifood Brief: Foodmakers of all (EU) countries, behave!,¨ Euractiv, 9 juli 2021. Het evenement waarop wordt geduid is: ¨Navigating the development of a Code of Conduct, flagship for the EU Farm to Fork Strategy,¨ European Food Forum, 17 juni 2021. Op het European Food Forum discussiëren zowel EP-leden als niet-leden over belangrijke onderwerpen en trends op gebied van Europese levenmiddelendistributie en landbouw.

Bronnen:
– ¨Agrifood Brief: Foodmakers of all (EU) countries, behave!,¨ Euractiv, column 9 juli 2021.
– ¨Retailers en fabrikanten tekenen Europese gedragscode voor duurzame voedselketen,¨ Retail Detail (be), 6 juli 2021.
– ¨Food industry unites behind Code of Conduct, but fault lines remain for food system transformation,¨ Food Navigator, 5 juli 2021.
– ¨EU Code of Conduct on Responsible Food Business and Marketing Practices¨ (pagina), Directoraat-generaal Gezondheid en Voedselveiligheid, 5 juli 2021.

(verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=10791)