Dorpen India vechten tegen Cola

Door Dana van Breukelen. Dit stuk verscheen eerder in het tijdschrift van de Landelijke India Werkgroep India Nu

‘I will take the voice of my villagers to wherever required. We are longing for the proper water, when other people are drinking coca-cola for fun. We cannot live on coca-cola. We want water to cook food and irrigate our fields’‘We strijden hier voor ons water, voor ons land, niet voor geld. Als je geen water hebt wat doe je dan met geld; sterven niet?’; zo sprak Jagrupa devi, een dorpsvrouw uit Mehediganj terwijl zij haar stukje land laat zien en vertelt over de strijd, het recht op water, protesten en arrestaties.

Vorig jaar raakte zij gewond bij een van de protesten. Zij laat haar hoofdwond zien, die ze opliep bij een geweldadig optreden van de politie. Sindsdien is zij actief in de beweging tegen de komst van Coca-cola in haar dorp. Een stuk verderop ligt de fabriek omheind door grote witte muren; ‘aan de rij bomen achter de fabriek zijn er al jaren geen mango’s verschenen’vertelde zij. ‘We zijn naar Lucknow en Mumbai geweest met onze protesten, maar de regering luistert niet naar ons. Deze buitenlandse bedrijven komen ons land binnen, nemen ons water en verdienen daar veel geld aan, maar wat is ons voordeel? Zeg Coca-cola dat ze hiervandaan vertrekken; ze zorgen voor verdriet en veroorzaken veel probemen’

Globalisering en cola in India
Globalisering heeft veel verandert in India, met name in de grote steden, daar is er inmiddels in veel handen een mobieltje; maar de Indiase dorpen stromen letterlijk leeg

Sinds 1991 is Coca-cola opnieuw in het land verkrijgbaar en tegenwoordig is het goedkoper dan een glas sap; want voor 6 rupees(10 euro cent) heb je al een flesje thanda(fris). Het wordt in reclames aangeprezen door de bekende Bollywood-filmsterren en cricket spelers, zo vertelt de grote filmheld uit Bollywood Amitabh Bacchan dat je beter Pepsi dan water kunt drinken, voor de grote dorst. Op de vele muren in de stad en langs de wegen verschijnt de leus ’thanda matlab coca cola’, koel betekent coca-cola, maar inmiddels betekent coca-cola, een grootverbruiker van het grondwater van de Indiase dorpen.

Mehediganj is een dorp vlakbij de stad Varanasi, aan de heilige rivier de Ganges in Noord-India. In tweederde van de huishoudens staat een weefgetouw, het is een dorp van de wevers van de wereldberoemde Benarasi sari’s. De laatste decennia nemen de inkomsten van het weven van deze sari’s echter drastisch af vanwege de conccurentie van goedkopere machinaal gefabriceerde sari’s. Velen van hen moeten op zoek naar werk in de stad. De komst van een fabriek werd in eerste instantie toegejuicht en men hoopte op werkgelegenheid die erg welkom zou zijn. De realiteit bleek echter anders; de arbeiders kwamen met name uit andere gebieden van India, de lonen waren laag en de beloofde bonussen voor het werk werden niet uitgereikt.

Prikkeldraad en protesten

De muren rond de fabriek worden na elk protest een stukje hoger, de omheiningen sterker beveiligd en na de laatste demonstratie is er extra prikkeldraad bevestigd op de muren.
De grond, die eerder gemeenschapsbezit was van het dorp, kwam in 1999 in handen van the Coca-cola company en deze startte er zijn productie. De fabriek maakt gebruik van grootschalige machine’s en generatoren om het grondwater te kunnen gebruiken voor het fabriceren van frisdranken en ‘mineraal’ water. In de warmste periode gaat het werk 24 uur door en s’nachts brandt er een groots licht dat tot in de verste verte te zien is; terwijl de omliggende dorpen vervuld zijn van duisternis, zonder stroom. De fabriek haalt 250 duizend liter water in een dag naar boven. Dit gebeurt al een aantal jaren en het waterniveau blijft dalen. Zo vertelt een van de boeren; dat het inmiddels twee maal zo lang duurt om met een machine(waarvoor hij huur betaalt) zijn land te kunnen irrigeren. In 2003 heeft de fabriek hun afvalwater in de omliggende velden geloosd, dit leidde er toe dat de lokale boeren twee jaar geen oogst hebben gehad; er gingen zelfs verhalen rond dat er honden stierven na het drinken van dat ‘vieze water in het veld’. Ook de mangobomen geven al jaren geen vruchten meer.
Via handpompen is er nog voldoende drinkwater, en water om te wassen en te koken, maar de putten in het dorp zijn inmiddels opgedroogd. Geen oogst, een regentijd die te lang op zich laat wachten en de fabriek die op volle capaciteit draait in de droge tijd, vroeg toen om actie…

In de voetsporen van Gandhi; hongerstakingen, voettochten en arrestaties
Zoals David tegen Goliath, begonnen enkele boeren en een lokale people’s movement met hun strijd tegen een van de grootste multinationals ter wereld. Boeren, activisten en jeugd ondernamen actie tegen deze fabriek. Bij het eerste protest waren er slechts een tiental deelnemers, maar nu zijn het twee duizend mannen,vrouwen en kinderen. Zo organiseerden zij een hongerstaking op Gandhiaanse wijze van enkele dagen tegenover de fabriek. Er werden voettochten georganiseerd van tien dagen vol met liederen en leuzen langs de markten van verschillende dorpen, 200 kilometer lang, langs scholen en universiteiten en langs de grootste snelweg van India (the Grand Trunk road). Er worden leuzen geroepen als “Geen Coca-cola in het land van melk en yoghurt” “Multinationals verlaat India”. “Red het land van de dieven.” “Boeren laat je stem horen, Pepsi-cola steelt water”. “Het is ons water, ons zweet en bloed” In elk klein stadje verzamelde er zich een menigte om te horen wat deze groep met tamboerijnen, borden en spandoeken te vertellen hadden. Deze tocht die afgelopen november plaatsvondt eindigde in een geweldadig optreden van de politie, en daarbij werd er op de massa ingeslagen met ‘lathi’s’ – de grote stokken van de Indiase politie. Velen zijn weggerend, maar een groep bleef op de weg zitten en liederen zingen tegenover de politie. De filosofie van geweldloosheid van Gandhi, die hen 50 jaar geleden bevrijdde van de Engelsen, wordt ook nu ingezet als middel; zo zingen zij; “de politie zijn onze broeders, met hen geen gevecht.” Een voor een werden de demonstraten als dode lichamen door de politie afgevoerd en in de busjes gezet. Bijna drie honderd mensen werden gearresteerd en in vrachtwagens gezet. Onderweg naar de gevangenis bleven de demonstranten schreeuwen vanuit de busje’s; “Coca-cola steelt water”. De leuzen en liederen werden de volgende drie dagen ook in de gevangenis ter gehore gebracht voor iedereen die het wilde horen.

De beweging die klein begon, kreeg steeds meer steun van de omliggende dorpen en NGO’s, ook sloten zij zich aan bij een nationale beweging. Er zijn inmiddels enkele voettochten georganiseerd en er hebben een aantal grote demonstraties plaatsgevonden, waar de politie, gefinancierd door Coca-Cola altijd in grote getalen aanweig is.

Het recht op water
Gandhi zei dat er genoeg is in de wereld om in ieders behoefte te voorzien, maar niet voor de hebzucht van de wereld. Zo is er ook genoeg water om in ieders behoefte te kunnen voorzien, en konden mensen in deze dorpen eeuwenlang in hun waterbehoefte voorzien voor het bevloeien van het land, wassen en eten koken. Echter wanneer er massaproductie in gang wordt gezet en wanneer bedrijven teveel water gebruiken om mineraal water en allerlei frisdanken te maken, gaat er zoveel water verloren wat tot grote problemen kan leiden. Watertekorten vormen een steeds groter probleem in India, en om de overbevolkte steden te kunnen voorzien in hun behoeften, betekent watervoorziening big business, deze valt daarom steeds vaker in de handen van bedrijven. Dergelijke ontwikkelingen brengen vragen naar boven, want van wie is het grondwater? Grond kan bezit zijn van bedrijven of mensen, maar het water onder de grond, dat is de basisbehoefte en het recht van ieder mens.

Globaal verzet
Deze strijd om water vindt in heel India plaats, in elke deelstaat is er bijna wel een lokale fabriek waartegen protesten zijn. In het zuiden(de deelstaat Kerala) liep de situatie zo uit de hand dat mensen 2 kilometer moesten lopen voor hun dagelijkse drinkwater. Na lange protesten zijn zij erin geslaagd dat de fabriek daar gedeeltelijk gesloten werd. Maar ook het verzet globaliseert; de lokale leider die het dorp Mehediganj in India vertegenwoordigt stond naast een vakbondsleider uit Colombia op het World Social Forum in Brazilie, die beide een strijd voeren tegen the Coca-cola company. Drie honderd mannen, vrouwen en kinderen, velen van hen die nog nooit een grote stad hadden gezien, vertrokken zonder kaartje met de trein naar het WSF 2004 in Mumbai(India) om hun protest te uiten. Een van de deelnemende vrouwen vertelde; ‘Toen ik naar het world social forum in Mumbai was geweest, zag ik dat mensen van over heel de wereld erbij betrokken waren, wij zijn niet de enigen die gek zijn, er zijn velen met ons.’ Zo vonden de protesten gelijktijdig in India alswel als in Atlanta tegenover het hoofdkantoor van Coca-Cola in Amerika plaats.

Het verhaal van Coca-Cola
Sinds het dorp in actie komt tegen het bedrijf deelt de Coca-cola company gratis servies, bestek en dekens uit aan de bewoners achter de fabriek. Zij schrijven in de kranten dat zij ‘de kameraad van ontwikkeling’ zijn en dat de waterniveau’s al jaren hetzelfde zijn gebleven. De dorpelingen vertellen echter ook dat de lokale politieke leiders in het dorp een mobiele telefoon en geld ‘cadeau’ hebben gekregen van het bedrijf. Tijdens de voettocht van vorig jaar reed er een busje van Coca Cola voor de tocht uit en werden er flyers uitgedeelde in de straten waar de tocht vervolgens doorheen zou trekken. Zij schreven dat deze bewegingen leugens vertellen en dat de waterniveau’s al jaren hetzelfde zijn gebleven. Na de protesten lijkt de berichtgeving in de lokale kranten erg gekleurd, wanneer in de koppen een frisdrank bedrijf verschijnt en nergens een merknaam te lezen valt. De lokale verkoper van frisdrank aan de weg, een paar honderd meter van de fabriek; vertelt dat hij ook achter de beweging staat en zegt dat het niet gezond is. Naast de waterproblemen is er het afgelopen jaar namelijk ook een groot schandaal geweest rond cola, want na onderzoek bleek er zich een te hoog gehalte aan pesticiden in de frisdranken te bevinden. Dit leidde tot het verbannen van de frisdranken uit de kantine’s van de regeringsgebouwen in de hoofdstad New-Delhi, het werd echter niet van de straten verbannen. De leus ‘ganda matlab Coca Cola- ‘Coca-Cola betekent vies’ is daarom nu ook wel populair.
De beweging roept op tot een boycott van frisdranken, en prijst de Indiase traditionele drankjes als kokoswater, lassi’s, suikerrietsap en melk, maar bovenal water. Zo was er een bruiloft in het dorp en een van de activisten vertelt: ‘we kregen bij aankomst een glas aangeboden, toen bleek dat het pepsi was, heeft geen van ons het opgedronken.’ Een groot gedeelte van de bewoners van Mehediganj zal dus geen cola meer drinken.

Meer achtergrondinformatie is op indiaresource.org te vinden.

(Dit artikel was oorspronkelijk op GlobalInfo gepubliceerd door Dana van Breukelen.)