Ga naar de inhoud

“Bom onder de sociale zekerheid”

Tijdens de gisteren gehouden nieuwjaarsbijeenkomst van de Amsterdamse Bijstandsbond, een belangenorganisatie voor mensen met een minimuminkomen, noemde advocaat Marc van Hoof de door het kabinet Bruin I ingevoerde veranderingen in de bijstandsregels “een bom onder de sociale zekerheid”. Bijstandsbondmedewerker Piet van der Lende presenteerde de plannen van de Bijstandsbond voor 2012.

4 min leestijd
Kruimels

(Origineel bij Doorbgraak)

Per 1 januari 2013 wordt de nieuwe Wet Werken Naar Vermogen (WWNV) ingevoerd, waarmee Bruin I de bestaanszekerheid afbreekt en het schofterige uithongeringsprincipe “wie niet werkt, zal niet eten” wettelijk vastlegt. Om de onderkant van de samenleving alvast voor te bereiden op de gruwelen van deze wet, is dit jaar de Wet Werk en Bijstand al vergaand aangepast en krijgt het schrikbewind van de WWNV al vorm nog voordat die wet van kracht is. Uit het verhaal van Van Hoof kwam naar voren dat het nog flink onduidelijk is hoe de nieuwe bijstandsregels in de praktijk zullen uitvallen en zullen worden toegepast. Zeker is wel dat de regels het leven van werklozen in het algemeen nog zuurder zullen maken.

Huishoudtoets

De ingrijpendste verandering is waarschijnlijk de huishoudtoets, die inhoudt dat elk gezin maximaal nog maar één gezamenlijke bijstandsuitkering krijgt, in plaats van één uitkering per persoon. Met deze maatregel wil Bruin niet alleen bezuinigen op de armsten in de samenleving, maar hen ook inpeperen dat de staat niet langer meer een vangnet ter beschikking heeft en zij op zichzelf en hun familieleden zijn aangewezen, onder het bikkelharde motto “eigen verantwoordelijkheid, eigen schuld, en zie maar dat je je redt”. Daarmee stort het stelsel van sociale zekerheid ineen en dreigen we terug te keren naar de paternalistische armenzorg van vroegere tijden, die toen voornamelijk een particulier initiatief was in handen van kerken en weldoeners.

Om na te gaan of een gezin in aanmerking komt voor een uitkering, moeten de inkomens van alle inwonende gezinsleden worden meeberekend, dus niet meer alleen het inkomen van de eventuele partner. Dat heeft dramatische gevolgen. Van Hoof noemde het voorbeeld van een betaald werkende alleenstaande ouder die samenwoont met haar meerderjarige kind die bijstandsgerechtigd is. Volgens de nieuwe bijstandsregels gaan ze er samen maar liefst 30 procent op achteruit. Een ouder en twee inwonende meerderjarige kinderen in de bijstand gaan er zelfs 47 procent op achteruit. Dat blijkt uit de toelichting van het kabinet op de nieuwe wet. Ook uit andere voorbeelden blijkt dat Bruin I het in feite voor een heleboel gezinnen onmogelijk maakt om samen te leven.

Het valt te verwachten dat voor velen de financiële nood zo hoog zal worden dat ze niet langer meer zullen kunnen samenwonen met hun ouders of hun kinderen. De Bijstandsbond wees er al op dat hulpverleners in Amsterdam als gevolg van de veranderingen in de bijstand een explosie van zwerfjongeren verwachten. Landelijk dreigen naar schatting tienduizenden gezinnen getroffen te worden door de huishoudtoets. Bijzonder geniepig daarbij is dat alle gezinsleden voortaan vallen onder het bijstandsregime, met alle bijbehorende plichten en repressie, ook al hebben ze een baan en voorzien ze dus in hun eigen levensonderhoud. De gezinsleden die betaald werken, worden geacht om op te draaien voor het levensonderhoud van de werkloze gezinsleden. Bruin I ketent alle gezinsleden aan elkaar door de zorgplicht van de staat zoveel mogelijk naar hen door te schuiven en hen gezamenlijk te belasten met meer verantwoordelijkheid voor het levensonderhoud, en speelt daarmee de gezinsleden juist uit elkaar. Want die extra druk op arme gezinnen wegens meer zorgplicht en minder inkomen gaat ongetwijfeld veel spanningen opleveren en leiden tot gedwongen verhuizingen en dakloosheid.

De nieuwe regels maken het ook normaler voor gemeenten om van de bijstandsgerechtigden een “tegenprestatie” te eisen. Steeds meer gemeenten verplichten werklozen tot die dwangarbeid, op straffe van korting op of weigering van de uitkering. De regels beperken ook het aantal weken dat bijstandsgerechtigden op vakantie mogen.

Strijd

Wie tot zich laat doordringen hoezeer Bruin I werklozen behandelt als een minderwaardige mensensoort, moet de noodzaak voelen om in verzet te komen. De Bijstandsbond wil ook in 2012 vormen van concrete strijd ontwikkelen tegen het slopen van de sociale zekerheid. De bond doet dat bijvoorbeeld door het opzetten van een pool van vrijwilligers die bijstandsgerechtigden persoonlijk begeleiden naar gesprekken met gemeente-ambtenaren, in de hoop samen weerbaar te zijn en sterker te staan. Verder streeft de bond ernaar om in de mainstream-media een tegenwicht te bieden aan de overheersende toonzetting dat werklozen frauderen en lui zijn. Bovendien is men van plan om op buurtniveau culturele activiteiten op te zetten, met volop gelegenheid om elkaar te ontmoeten en te leren kennen. Bruin I heeft de sociale kaalslag en sloop hoog in het vaandel staan. Tienduizenden mensen worden door het bijstandsbeleid verder de armoede en het isolement ingeduwd. Niet alleen in Amsterdam, maar ook elders moet daarom het verzet tegen dat beleid door zelforganisatie van onderop broodnodig worden opgebouwd.