kritiek

Politiek filosoof Ewald Engelen heeft als auteur het voordeel van de stelligheid. Strijdbaar wil hij de zaken op scherp stellen: de economische elites geraken met teveel weg (belastingparadijs, flexibilisering van de arbeid, …) en de Nederlandse burger is zich daar veel te weinig bewust van en stemt dan toch weer voor grote middenpartijen. Ontwaak! Maar in zijn betoog, dat hij schreef naar aanleiding van de aanstaande verkiezingen in Nederland, schiet hij als linkse kameraad wel meermaals in eigen voet. Drie voorbeelden.

Vorig jaar werd de revolte van Mei 1968 herdacht. En dan verschijnt in Frankrijk de leus ‘Zij herdenken, wij hervatten’. Niet verwonderlijk is dat die leus nu geknoopt wordt aan de beweging van de gele hesjes. Bij degene die er over schrijft in het februari-nummer van Le Monde libertaire (nr. 1803; 2019) spreekt hoop. Het zou goed zijn als de gele hesjes en de overweldigende meerderheid van het gewone volk dat zich in hun eisen herkent, zich niet laten beïnvloeden door de stuurlui aan wal van allerlei soort, de journalisten, de zogeheten experts, de bureaucratische syndicalisten, de gewetenloze politici.

De filosofen hebben de wereld slechts verschillend geïnterpreteerd; het gaat er echter om deze te veranderen.

De productie van kennis en het verspreiden hiervan is in elke maatschappij een belangrijk onderdeel van de handhaving van de heersende belangen. In een samenleving als Duitsland [of Nederland] wordt de kennisproductie en -overdracht sterk door staatsbelangen en de belangen van het kapitaal gestructureerd. Hierom is één van de doelen van het door de staat gecontroleerde onderwijssysteem om de heersende normen en waarden, denkwijzen en ideologieën uit te dragen en te verspreiden.

In de omgang met theorie zijn er onder linksradicalen grote verschillen. Er is een deel dat eerder praktijk-georiënteerd is: actiegerichte groepen en individuen die soms zelfs een zekere mate van vijandigheid hebben tegenover theorie – zij het als reactie op een theoretisch dogmatisme (vooral binnen voorgaande socialistische tendensen), als symptoom van een algemene depolitisering of als gevolg van verbreidende postmoderne “theorieën”. (...)

We menen dat er in de samenleving geen gebrek is aan ontevredenheid en ongenoegen over de heersende verhoudingen. Het geloof in de beloftes van het kapitalisme over welvaart en vooruitgang is bros geworden – de vernietigende kracht van dit systeem treedt meer en meer aan het daglicht, of dit nu is via de groeiende armoede en ellende van mensen, verslechterende arbeidsomstandigheden (precariteit, stijgende werkdruk et cetera), de enorme milieuvervuiling en -vernietiging of de voortschrijdende oorlogen. Toch verhinderen depolitisering en de verdeling van de maatschappij (door bijvoorbeeld racisme en nationalisme) dat mensen hun ontevredenheid in samenhang brengen met de manier waarop de maatschappij is georganiseerd. Als gevolg hiervan blijven in de maatschappij onzekerheid, angst en een gevoel van onmacht achter.

Hoewel we onszelf graag afsluiten van de waarden en omgangsvormen die in de meerderheidsmaatschappij heersen, is het zo dat binnen onze eigen structuren het er uiteindelijk niet veel anders aan toe gaat. Een revolutionaire cultuur die in zich draagt wat we politiek uitdragen en eisen, is in onze eigen structuren ook niet altijd aanwezig. Vaak zijn cool zijn, afstandelijkheid, afweer, uitsluiting, competitie en het onvermogen om met conflicten om te gaan de maat, en het elkaar meten aan de “radicaalste ideeën” en het “militantste optreden” zijn breed verspreid. Deze omgangsvormen binnen “de scene” weerspiegelen in grote mate de neoliberale waarden van de samenleving.

We hebben in de vorige thesen gesteld dat voor ons de sterking van maatschappelijke organisatieprocessen en de strijd van onderop binnen linksradicale politiek centraal moeten staan. De huidige afstand tussen de linksradicale beweging en de maatschappij is hiervoor een wezenlijk obstakel.

In een aantal eerder gepubliceerde teksten wordt als strategie voor maatschappijverandering de opbouw en verbinding van linksradicale, zelfgeorganiseerde collectieve structuren als van wezenlijk belang genoemd. Wij hebben enige twijfel bij deze strategie. We delen de (daarbij inbegrepen) kritiek dat veel linksradicale activisten onderscheid maken tussen hun politieke inspanningen aan de ene kant en werk en levensonderhoud aan de andere kant en zichzelf niet als politiek subject beschouwen.

De teloorgang van de linkse bewegingen in de jaren 90 en het toenemende openlijke nationalisme en racisme in de […] samenleving, hebben ertoe geleid dat grote delen van de radicale beweging het geloof in de mogelijkheid voor maatschappelijke verandering van onderop hebben opgegeven. Als gevolg daarvan hebben links-radicalen ook hun rol in het proces voor de versterking van maatschappelijke organisatie van onderop verwaarloosd. Dit nalaten weerspiegelt ook de manier waarop links-radicale organisatie over het algemeen vorm krijgt.

De derde van “11 Thesen over organiseren en revolutionaire praktijk voor een fundamentele heroriëntatie van links-radicale politiek”. Zie hier een uitgebreide inleiding op de serie.

De tweede van “11 Thesen over organiseren en revolutionaire praktijk voor een fundamentele heroriëntatie van links-radicale politiek”. Zie hier een uitgebreide inleiding op de serie.

De eerste van “11 Thesen over organiseren en revolutionaire praktijk voor een fundamentele heroriëntatie van links-radicale politiek”. Zie hier een uitgebreide inleiding op de serie.

Hieronder vind je de 11 Thesen van de groep kollektiv, een groep die zich in het voorjaar van 2016 in Bremen (Duitsland) gevormd heeft. Deze groep probeert met deze tekst (en het praktische project dat ze hieraan hebben gekoppeld) een actieve bijdrage te leveren aan de poging om de links-radicale beweging uit de impasse te trekken waar deze zich momenteel op veel plekken in Europa (en daarbuiten) in bevindt. Op Globalinfo zal de komende tijd twaalf weken lang elke week een these verschijnen. De complete tekst zal daarna gebundeld worden en ook in pamfletvorm verschijnen. In het najaar van 2018 zal hierover vervolgens een discussietour georganiseerd worden om de inhoud van deze tekst verder te bespreken.