mei68

"Wat de levensvreugde de nek om wringt, wordt een feest voor het kadaver" Uitzonderlijke ontmoeting met Raoul Vaneigem, Belgisch filosoof en metgezel van opstandelingen uit de vier windstreken. Deze revolutionair, inspiratiebron van Mei 68 en specialist van de ketterijen, draagt nog steeds de vlam van de hoop uit.

Mei 68 werd bezield door een libertaire geest, door zijn werkwijze in fabrieken, op universiteiten. Zijn aspiraties waren het anarchisme, zijn slogans nodigen ons altijd uit om vrij te zijn van elke macht, hiërarchie, vastliggend schema, programma, dictaat en conditionering. Aldus leest men in de opening van het redactioneel van het nieuwe nummer van het Franse maandblad Le Monde libertaire (nr. 1795, mei 2018).

Over mei 68 is veel te doen, het zal u niet zijn ontgaan. Inmiddels zijn er studies over deze Franse opstand uitgekomen. Zeven miljoen mensen waren er in staking gegaan; bijna had er zich een sociaal-politieke metamorfose voltrokken. We zijn nu vijftig jaar na dato. Mei 68 is geschiedenis. Die kan op heel verschillende manieren worden beschreven. Week- en maandbladen doen hun best er verslag van uit te brengen – ten behoeve van de jonge garde (valt er wat van te leren?) en de oude garde (nostalgie?).

“Het is maar een begin, wij gaan door met de clichés!” Zo zou je, parafraserend, de herdenkingen van ’50 jaar mei ’68’ kunnen omschrijven. Want ‘analyses’ vol gemeenplaatsen creëren een karikatuur – mei ’68 als speeltuin van bourgeois-revolutionairen en dromers – en de in nostalgische melancholie gedrenkte vieringen vegen de revolutionaire woede van weleer netjes onder de mat. Gelukkig wordt ook Jean-Luc Magnerons in ’68 gedraaide ‘Mai ’68, la belle ouvrage’ op dvd uitgebracht, een documentaire die met de repressie een vergeten aspect belicht.

Mei 68, oud-strijders, sociologen, psychologen, seksuologen, politologen en ontelbare waarnemers wedijveren in originaliteit om de term te belichten. Ze benaderen Mei 68 niet als een maand van gebeurtenissen, maar als een geest. Opvallend hoeveel uiteenlopende terugblikken er mogelijk zijn op Mei 68. En als men het over de gebeurtenissen zelf heeft, valt ook op hoe de aandacht zich concentreert op de campussen, zelden op de actieve deelname van miljoenen arbeiders. Met zoveel diverse blikken op Mei 68, komt men uiteraard tot duizenden interpretaties over wat het intussen allemaal teweegbracht.

De algemene staking in Frankrijk en de wereldwijde studentencontestatie van 1968 vielen niet uit de lucht. Ook al schreef Le Monde begin van dat jaar “La France s’ennuie” (Frankrijk verveelt zich), al jaren was het tij aan het keren. Voor mij was 1960 het kanteljaar, samengevat in: de rede van Lumumba op Congo’s onafhankelijksdag, de revolutie op Cuba, de grote staking 1960-61 in België. Het leek er meer en meer op dat een andere wereld van vrijheid en solidariteit mogelijk was. Mei 68 en al wat daarvoor doorgaat, kiemde op alle continenten..

De Situationistische Internationale, anders dan haar naam laat vermoeden, is nooit een omvangrijke organisatie geweest. Zij heeft – ‘en dat zeer bewust’ – nooit meer dan 25 tot 30 leden op hetzelfde moment gehad – ‘en dikwijls minder’. In mei ‘68 waren er in Parijs maar een tiental situationisten actief. ‘We hebben gezien dat dat genoeg was’, zo stelden de situationisten achteraf niet zonder enige voldoening vast.

Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat de revolte van mei '68 plaatsvond. Maar wat was 1968 precies, wat is de betekenis ervan en wat is er van overgebleven? In een reeks bijdragen probeert DeWereldMorgen.be antwoorden te geven op die vragen, die voorbij de slogans, clichés en platitudes gaan. In deze eerste bijdrage wordt dieper ingezoomd op de aanleidingen tot het Franse mei '68.