politieke partijen

In deze reeks “In de aanloop naar …”  brengen we een beknopt overzicht van wat in de voorbije 4 à 5 jaar gebeurde in de Europese Unie op een aantal belangrijke gebieden. Het relaas is in de eerste plaats beschrijvend, bedoeld om ons geheugen wat op te frissen. Het moet ons beter toelaten de standpunten te beoordelen die partijen innemen tijdens de Europese verkiezingen. In deel 4 gaat het over extreemrechts, vanuit het vrij enge perspectief van verkiezingsresultaten bij de Europese verkiezingen, zetels in het Europees Parlement, samenwerking in Europese fracties.

In Deel 1 brachten we de belangrijkste instellingen van de Europese Unie in herinnering. In een tweede aflevering werden vraagtekens geplaatst bij een argument dat we tijdens de komende verkiezingscampagne nog wel vaker zullen horen: de EU als vredestichter. In dit derde deel bekijken  we een aantal gebeurtenissen en ontwikkelingen van de voorbije vijf jaar die ons ook voor de toekomst belangrijk lijken, in het bijzonder vanuit het perspectief van links verzet tegen het neoliberaal Europa.

Binnen een goed half jaar zijn er Europese verkiezingen en wordt een nieuw Europees Parlement verkozen. Het belang van verkiezingen in het burgerlijk-democratisch kader wordt door maatschappijkritisch links terecht gerelativeerd; dat is des te meer het geval voor het Europese pseudo-Parlement, dat niet eens wetgevend initiatiefrecht heeft, en alleen voorstellen van een onverkozen Commissie kan goed- of afkeuren. Ook de soms uiterst lage opkomst bij deze verkiezingen is er getuige van dat weinig mensen geloven dat het hier om fundamentele keuzes gaat.

Ze krijgen gelijk, zij die altijd al zeiden dat Brazilië een ‘grote toekomst’ te wachten staat. Het wordt dus weer wachten. Dit keer weliswaar met veel angst voor wat gebeuren kan.

In 1943 pleitte de Franse libertaire filosofe Simone Weil (1909-1943) voor de afschaffing van politieke partijen. Dit thema werd een aantal jaren later overgenomen door de Franse schrijver en surrealist André Breton (1896-1966). Over de schadelijkheid van politieke partijen vond een discussie plaatst en Breton publiceerde erover. De Belgische libertaire auteur Johny Lenaerts vertaalde daarvan een fragment dat hieronder wordt weergegeven.

Marx is dood, leve Marx kopt Spanning, het wetenschappelijke blad van de Socialistische Partij, september 2018. De associatie met het ‘reëel bestaande socialisme’ in de Sovjet-Unie stond, volgens de redactie van Spanning, lange tijd een onbevooroordeelde blik op het werk van Marx in de weg. De 200-ste geboortedag is echter ook voor de SP een aanleiding om de vraag te stellen naar de huidige betekenis van Marx. Heeft de partij een antwoord gevonden?

Italië, een nieuwe parel aan de kroon van uiterst-rechts in Europa. Rome krijgt een regeringscoalitie van internetrechts en uiterst-rechts, van de Vijfsterrenbeweging M5S en  de Lega van Matteo Salvini, zusterpartij van het Vlaams Belang. Een van de grote lidstaten van de Europese Unie (EU) sluit daarmee aan bij de rij lidstaten waar rechtse radicalen de toon aangeven. Opvallend is wel dat die rechtse partijen succes boeken op punten die links vaak terzijde laat liggen, zoals sociale uitkeringen, pensioen, strijd tegen neoliberale besparingen.

De naoorlogse link tussen sociale klasse en partijpolitiek is verdwenen, maar waarom? Evans en Tilley tonen in hun recent boek ‘The New Politics of Class’ dat in Groot-Brittannië sociale klasse verre van dood is, maar weggemoffeld via partijpolitiek die zich richt op de middenklasse. Resultaat is een blinde vlek voor sociaaleconomische breuklijnen in het politiek proces, iets wat goed te zien is in de desinteresse in electorale tijden voor de zitpenningen, aandelentransacties en opbrengstappartementen van onze Vlaamse politici.

De film [G20 Doku] Aussage gegen Aussage is een documentaire van een klein half uur over het politie-optreden tegen de anti-G20-demonstranten in Hamburg, vorig jaar juli. Omdat de film niet ondertiteld is, hierbij een korte samenvatting van wat er te zien en horen is.

Op zoek naar de wortels van het municipalisme – de beweging die tot maatschappelijke hervormingen wil komen via gemeentelijke politiek – stootten we op een boek uit 1969 dat op de goedkeuring van Hannah  Arendt kon rekenen. Dit boek draagt de titel Neighborhood Government en is van de hand van de Amerikaanse politicoloog en ‘neighborhood organizer’ Milton Kotler.

Soms voel ik me alsof ik in een soort time-warp terecht gekomen ben, en tussen allerlei debatten uit de jaren zeventig geland ben. Dan gaat het om debatten waarin verschillende emancipatiebewegingen, samengevat onder de noemer ‘identiteitspolitiek’, tegenover de strijd voor sociaal-economische rechtvaardigheid geplaatst worden.