supermarkten

(30 juli 2018) Afgelopen week was er grote ophef over een lading te kleine pruimen die dreigde te worden gedumpt. Het werd een verhaal met mooie afloop dankzij verontwaardigde consumenten en solidaire afnemers. Tegelijkertijd gaat het ook over de zwakke positie van telers (en boeren) in de voedselvoorziening. Hier wat achtergrond over hun kwetsbaarheid in deze droogteperiode, het gebrek aan een vangnet en over politieke maatregelen tegen oneerlijke handelspraktijken.

Het is onbegonnen werk, natuurlijk, om actueel te berichten over economische ontwikkelingen, in een tijdschrift dat eens in het kwartaal uitkomt en een productietijd van nog eens twee maanden heeft. Je loop dan altijd zo’n half jaar achter. Je komt dan al snel in de verleiding een beetje te gaan voorspellen wat er in die tijd zou kunnen gebeuren, zoals in de vorige aflevering, over de chaos die Trump teweeg aan het brengen is. We vroegen ons daar af in hoeverre dat ook beleid was.

(12 mei 2018) Een staking in zo´n 150 Belgische Lidl-filialen en de gelijktijdige blokkade van vijf bevoorradingscentra voor Lidl leverde na 8 dagen een ´deal´ op met maatregelen tegen de te zware werkdruk. Het stokje lijkt nu overgenomen door werknemers bij Carrefour. In vijf hypermarkten en een 20-tal andere winkels is het werk neergelegd als protest tegen een aangekondigd massa-ontslag en mogelijke loonkortingen. Al in januari en maart werd bij Carrefour België gestaakt nadat bekend werd dat een wereldwijde reorganisatie bij deze retailer België hard zal raken.

Uitgerekend op de Dag van de Arbeid wreef Jumbo het er bij de vakbonden FNV en CNV in: de meerderheid van het distributiepersoneel zou kiezen voor de Arbeids Voorwaarden Regeling (avr) van het supermarktconcern en niet voor de Collectieve Arbeids Overeenkomst (cao).

(12 april 2018) Op 6 april werd kort gestaakt in een Lidl-winkel nabij het Belgische Brugge. Nu dreigt een algehele staking bij Lidl in Vlaanderen en Wallonië. Reden: de directie van Lidl doet geen concrete toezeggingen om de te hoge werkdruk te verlagen. Als verder overleg met Lidl niets oplevert, wordt er eind van deze maand in alle Lidl- vestigingen gestaakt.

De Franse gemeente Dolus-Oléron verzet zich al drie jaar tegen de inplanting van een McDonald's op het eiland Ile d'Oléron. Het bestuur wil lokale zelfstandigen steunen en verwerpt het fastfoodconcept en de erbij horende laagbetaalde arbeidsplaatsen. Het bestuur weigert een bevelschrift van het gerecht uit te voeren en verkiest boetes te betalen in afwachting van een proces in beroep.

Als reactie op het aangekondigde grote banenverlies bij Carrefour België, riep de vakbond SETCa op tot boycot van de zelfscanners in de winkels. In verschillende plaatsen vond de oproep navolging en een deel van de klanten steunt de actie in de winkel en op de sociale media.

Vlak voor de kerst waren er kortdurende stakingsacties van de Franse vakbond CGT bij een twaalftal distributiecentra, hypermarkten en andere winkels van retailer Carrefour. Op de werkvloer heerst veel onrust over de mogelijke gevolgen van een aangekondigde grote reorganisatie en bezuinigingsoperatie. Volgens de CGT zijn de aangekondigde maatregelen onnodig en schadelijk voor het personeel en spekken ze alleen maar de aandeelhouders. De directie wil Carrefour weer concurrerend maken en vooral de aandeelhouders te vriend houden. Want Amazon wil zich inkopen op de Europese retailmarkt.

De hypermarche bij uitstek, in het land van de Grandes Surfaces heeft aangekondigd te gaan reorganiseren. Er zullen zo’n 5000 mensen op straat geschopt worden. Wie wat en hoe vertellen ze er niet bij. Dat pikken de werknemers natuurlijk niet.

Persburo Bloomberg schetste deze week een rampscenario voor de Amerikaanse grootwinkelsector, een scenario met verstrekkende gevolgen. Ondanks het hoge consumentenvertrouwen, een historisch lage werkloosheid en een blijvende economische groei dreigt de retailsector te bezwijken door overmatige en risicodragende leningen. De retail-bubble staat op barsten. Een voorbode voor een nieuwe wereldwijde financiële crisis?

De Europese Commissie wil nieuw beleid ontwikkelen om het functioneren van de voedselketen te verbeteren. Ondanks bestaand beleid is er nog steeds sprake van gebrek aan marktevenwicht en scheve winstverdeling die vooral de primaire producenten hard raakt. Commissaris Hogan wijst in dit verband naar de grote inkoopmacht van supermarkten. Hij wil nieuw beleid dat oneerlijke handelpraktijken effectief aanpakt, markttransparantie stimuleert en een zekere samenwerking tussen boeren en telers toestaat. Daarom vraagt hij om ervaringen met machtsmisbruik in de keten. Het Fair Trade Advocacy Office in Brussel steunt dit initiatief en biedt aan om (geanonimiseerde) klachten te verzamelen en door te sturen.

Een undercover onderzoek van Cash Investigation over misstanden op de werkvloer in distributiecentra en winkels van Lidl Frankrijk maakte veel los. Ruim 3,5 miljoen mensen bekeken de tv-reportage hierover; met algemene verontwaardiging, vele afwijzende commentaren op social media en een staking in het dc van Rousset (nabij Marseille) als gevolg. Dit stookte het debat over slechte arbeidsomstandigheden en de zwakke positie van werknemers flink op tegen de achtergrond van ingrijpende hervormingen van de Franse arbeidswet door de regering Macron.

Op 19 augustus voerde de grote Duitse retailer Edeka actie tegen xenofobie met bijna lege schappen in een Hamburgs filiaal. Deze actie vond plaats aan de vooravond van zowel de herdenking van het ´Wir schaffen das´ van Merkel als van de parlementsverkiezingen van eind september. Vele media (ook Nederlandse) en klanten gingen ervan uit dat het ging om een welgemeend anti-racistisch statement door de retailer. Maar was dat wel zo?

(7 augustus 2017) Supermacht vroeg Wakker Dier naar een reactie op de kritiek van een aantal supermarktbedrijven op campagnes voor dierenwelzijn. Een aantal retailers blijkt veel moeite te hebben met aantijgingen als ´kiloknallerkampioen´ of ´verkoper van onrechtmatig geproduceerd vlees´ door Wakker Dier en Varkens in Nood. Ze vinden dat ze hun leven gebeterd hebben en de actiegroepen zouden niet met hun tijd meegaan maar juist de ontwikkeling bij de supers afremmen. Campagne- en beleidsmedewerker Anne Hilhorst van Wakker Dier beantwoordde de interviewvragen.

Afgelopen week peilde het vakblad Distrifood de mening van een aantal supermarktbedrijven over de campagnes voor dierenwelzijn van Wakker Dier en Varkens in Nood. Een paar supers blijken veel moeite te hebben met aantijgingen als ´kiloknallerkampioen´ of ´verkoper van onrechtmatig geproduceerd vlees´. Ze vinden dat ze hun leven gebeterd hebben maar dat de actiegroepen niet met hun tijd meegaan en de ontwikkeling bij de supers afremmen. In een interview met Supermacht reageert Frederieke Schouten hierop namens Varkens in Nood.

Half maart gingen zo´n 18 Delhaizewinkels in België dicht door een staking. Een protest tegen onderbezetting, te veel flexibiliteit en het niet nakomen van gemaakte afspraken. Door een ad-hoc deal tussen bonden en retailer stopten de stakers hun actie. Voor eind april moet Delhaize de situatie op de werkvloer verbeteren anders wordt er weer gestaakt. Ondertussen zijn er in Nederland stiptheidsacties uitgebroken bij distributiecentra van Jumbo. Ook dreigen AH distributiewerkers met actie. Ze zijn kwaad over de sabotage door de retailers van de cao-onderhandelingen. Maar met Pasen in zicht , zullen de bazen toch met concessies moeten komen.

Meer Milieukeur en EKO in het schap, wat levert dat de telers op? Tegen de achtergrond van veranderende Europese wetgeving over ´gewasbescherming´ en voedselveiligheid, lanceerde Greenpeace eind 2015 een publiekscampagne. De milieuorganisatie wilde daarmee de discussie over gifgebruik beïnvloeden en feiten stellen. De campagne resulteerde in een afspraak tussen Greenpeace en Jumbo, en tussen St. Natuur&Milieu en Albert Heijn. De supers zeiden toe na 2019 alleen nog aardappelen, groente en fruit van Milieukeur en EKO keurmerk te verkopen. De telers(organisaties) voelden zich echter te kijk gezet als gifspuiters. Ze willen ook garanties op voldoende compensatie bij omschakeling. Sommigen stellen voor om in te zetten op het GlobalGAP-certificering. Hierbij een (beperkte) reconstructie en de stand van zaken nu.

Het gedrag van de nieuwbakken retailreus Ahold Delhaize wordt vanuit de sector sterk bekritiseerd. Merkfabrikanten in België en Nederland klagen over oneerlijke handelspraktijken. Boeren in beide landen vrezen de klos te worden van prijsdruk op de fabrikanten. De Belgen dreigen met een consumentenboycot, iets dat een Gelderse gedeputeerde nu al doet. Om andere redenen betitelde de topman van een grote fruitimporteur Albert Heijn (en andere supers) als ´crimineel´ en sleepten Nederlandse franchisers AH voor de rechter.

Aanstaande vrijdag 6 augustus staat in de VS Ahold centraal in de tour van de 'tomatenplukkers' van de Coalition of Imokalee Workers. Ze doen dan met hun rijdend "museum van de moderne slavernij" Quincy, Massachusetts, de zetel van Aholds hoofdkantoor in de VS aan. Uit solidariteit en om hun eisen kracht bij te zetten, doen wij hetzelfde in Amsterdam, waarbij we begeleid zullen worden door Reverend Billy en Savitri D van de Church of Stop Shopping.