literatuur

‘Irene’ schreef een helder boekje over radicale strijd van vrouwen, dat dit jaar uitkwam bij de Franse uitgeverij Editions  Divergences en snel populair aan het worden is. De titel is La Terreur Feministe. Feministische Terreur dus, maar het is tegelijkertijd een aanklacht tegen structureel geweld tegen vrouwen en stelt de vraag waarom er juist zo weinig teruggeslagen wordt door vrouwen.

Politiek filosoof Ewald Engelen heeft als auteur het voordeel van de stelligheid. Strijdbaar wil hij de zaken op scherp stellen: de economische elites geraken met teveel weg (belastingparadijs, flexibilisering van de arbeid, …) en de Nederlandse burger is zich daar veel te weinig bewust van en stemt dan toch weer voor grote middenpartijen. Ontwaak! Maar in zijn betoog, dat hij schreef naar aanleiding van de aanstaande verkiezingen in Nederland, schiet hij als linkse kameraad wel meermaals in eigen voet. Drie voorbeelden.

De titel van een boek van Rudolf Rocker, van vijf jaar geleden, luidde ‘Het anarchistische geheugen’. Het ging over het werk van Max Nettlau (1865-1944), de Oostenrijkse taalwetenschapper en tegelijk libertair denker naast historicus van het ‘moderne’ anarchisme. Hij plaatste het anarchisme als deel van de arbeidersbeweging en volgde dat in allerlei sociale bewegingen die zich rond de anarchie ontwikkelden. Nettlau heeft bijna alle grote, bekende en minder bekende anarchisten die maar in zijn levensperiode te ontmoeten waren, gekend.

Noam Chomsky en Marv Waterstone schreven hun lezingen aan de University of Arizona neer in 'Consequences of Capitalism - Manufacturing Discontent and Resistance'. Zij vatten het wereldsysteem samen en geven aan hoe het verzet ertegen vorm kan krijgen. Twee zaken zijn primordiaal: maatschappelijk verzet van derdewereldorganisaties over klimaatactivisten tot vakbonden (en alles daar tussenin) moet zich verenigen en dat verzet moet preventief inschatten hoe het systeem op hun verzet zal reageren.

Media en politici hebben het zelden of nooit over anarchisme, een sociale strijd met een lange en bloemrijke geschiedenis. Behalve als er woeste burgers op straat te vinden zijn, en met name als ze die de politie te lijf gaan en/of vernielingen aanrichten, dan is het etiket al snel van stal gehaald. Hier twee recente bijdragen (van krapuul en doorbraak) die stellen dat de vergelijking nergens op slaat. Met veel literatuurverwijzingen over wat anarchisme dan wel is.

Raoul Vaneigem is een onophoudelijke stroom diepe gedachtes en provocerende ideeën over leven en verzet. Er is nu een nieuwe tekst van hem vertaal in het Nederlands en online beschikbaar.

Zal de coronacrisis de doodsklok luiden voor het kapitalisme? Zal dit het einde betekenen van de industriële en consumptieve samenleving? Sommigen vrezen het, anderen hopen het. Met de coronapandemie is een onverwachte economische crisisfactor ontstaan. Onverwacht? We zullen zien. Het essay dat vier Franse ketterse, marxistische auteurs, Anselm Jappe, Sandrine Aumercier, Clément Homs et Gabriel Zacarias, schreven gaat in op die kwestie.

Ergens las ik dat het boek  Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer zou gaan over massatoerisme. Maar volgens mij gaat het boek over Europa. Het is een melancholisch boek over een continent dat enkel nog zijn verleden lijkt te hebben. De enige uitweg lijkt dan dit verleden te commercialiseren, Europa wordt een soort cultureel pretpark voor de rest van de wereld. Als het moet wordt het Europees erfgoed aangepast aan de verwachting van de Chinese toerist. Pfeiffer loopt er in zijn nieuwe thuisstad Venetië wat verloren bij, in zijn nette pak tussen toeristen in shorts en vooral druk met selfies.

Schience fiction schrijver Kim Stanley Robinson (KSR, van de Mars-trilogie, en vele anderen) heeft een nieuw boek uitgebracht dat meteen spraakmakend is. Het gaat over de klimaatramp en de maatschappij die deze in de nabije toekomst gaat produceren. Dat is geen erg optimistisch verhaal. Het gaat vervolgens ook over beleid/maatregelen om de ramp weer te boven te komen.

Ondanks corona, gaat het 'live' door. met een interessant programma aan workshops, dat alleen beperkt toegankelijk zal zijn en waarvoor je een plek moet reserveren. Komend weekend in Plantage Doklaan 12, Amsterdam.

Bespreking van het boek van Abhijit V. Banerjee en Esther Duflo: Een dollar per dag – Hoe economie de wereld kan redden.

De Amerikaanse dichter Diane di Prima is afgelopen zondag 25 oktober op 86 jarige leeftijd overleden. Ze laat een groots, even ontroerend als explosief oeuvre na.

In mijn jonge jaren trof ik regelmatig een oude troskist en sprak met hem vaak over zijn politieke ervaring in vervlogen tijd. In zijn jonge jaren, het tijdperk van de Russische revolutie, had hij zich met anderen voorbereid op de komende revolutie in Nederland. Ze begrepen dat dit niet zonder gebruik van geweld zou gaan en oefenden zich in jujitsu (judo). Toen ik las over de verschijning van een stripboek over het verhaal van de amazones van Londen, de jujitsu-suffragettes, was mijn nieuwsgierigheid gewekt. Hieronder het korte bericht dat Fahrenheit 451 maakte over het stripboek Jujitsuffragettes, Les amazones de Londres.

Serie accumulatie en groei - deel 5. Op 2 september 2020 overleed David Graeber. Een zwaar verlies voor de kritische, linkse beweging op zoek naar alternatieven voor het kapitalisme. David was een antropoloog en filosoof op zoek naar meer menselijkheid. Hij presenteerde zich als anarchist. Dat was meer een uitdrukking van zijn niet aflatende kritische houding dan dat het anarchisme echt richting gaf aan zijn denken. In dit vijfde deel van deze serie over 'accumulatie en groei' alle reden voor de al aangekondigde bijdrage van David aan de problematische, niet aflatende groei van het politieke economische systeem van het kapitalisme.

Yanis Varoufakis heeft recentelijk een utopie geschreven: Another Now (nog niet in het Nederlands vertaald). De medeoprichter van DiEM25 en ex-minister van Financiën van Griekenland verklaart zijn motivatie er mede voor met een verwijzing naar zijn vrouw Danae Stratou. Zij had hem vanaf het begin van hun samenzijn voorgehouden dat zijn kritiek op het huidige kapitalisme niets voorstelt tenzij hij antwoord gaf op de vraag: “Wat is het alternatief?”

Onlangs verscheen het boek “Fantoomgroei”, met als ondertitel “Waarom we steeds harder werken voor steeds minder”. Het boek is geschreven door Sander Heijne en Hendrik Noten, en wordt begeleid door een discussiesite. “Fantoomgroei” kreeg de nodige publiciteit, hoewel er naar mijn mening niet echt iets nieuws in staat. Het boek is dan ook vooral een samenvatting van de kritiek op ons huidige doorgeschoten economische systeem die al door andere historici en economen is geformuleerd. En het geeft een oplossingsrichting in de vorm van oprichting van coöperaties om de economie te veranderen met concrete initiatieven die ook al door anderen naar voren zijn gebracht. Als samenvatting biedt het boek een mooi overzicht.

De activist en antropoloog David Graeber is woensdag 2 september in Venetië overleden. Hij werd 59 jaar en het verlies is groot.

Kleine ramen bieden een blik naar binnen. Om de drukkerij zelf staan statige bomen die het pand waar Kaboem al jaren gevestigd is een prettig belegen uiterlijk geven. Zonder de platanen, kastanjes, japanse sierkers en valse acacia en zonder de schaduw die ze bieden valt niet te leven, niet te overleven. Zeker een drukker is van bomen afhankelijk, ook al is het papier FSC-gecertificeerd. Over bomen gaat ook deze bespreking.

Toen corona begon toe te slaan, in Nederland dan, was er even een moment van ongekende verwarring waarin alles pas op de pas leek te maken. Alles ging dicht, je mocht niet eens meer naar kantoor (of kroeg, kerk, noem maar op, maar het kantoor was toch voor de meesten de grootste schok). Er werd al snel gesuggereerd dat we, gedwongen thuis, eindelijk tijd zouden hebben voor allerlei zaken waar we in de dolgedraaide dagelijkse sleur niet meer aan toekwamen. Zoals eindeloos boeken lezen.

 ‘Wie het woord ‘anarchisme’ gebruikt en in een adem verder praat over het nut van revolutie, kan rekenen op gefronste wenkbrauwen. Gaat het hier om extreme linksigheid van het type dat al vaak is uitgemond in bomaanslagen en andere narigheid? Nee, daarover gaat het allemaal niet als het boek Revolutie van Gustav Landauer (1870-1919) op tafel ligt, in een overigens mooie nieuwe uitgave van Kelderuitgeverij te Utrecht.’ Dit schrijft Tjerk de Reus als inleiding bij zijn korte bespreking van Landauer’s boek Revolutie. Zie hieronder zijn oordeel over de tekst.