basisinkomen

Nederland kent een rijke traditie van activiteiten, die in een of meerdere opzichten het tegenbeeld zijn van het kapitalisme, waarbij (groepen) mensen concrete alternatieven proberen te ontwikkelen door de productie van goederen en diensten zelf ter hand nemen op basis van idealen als solidariteit, gelijkwaardigheid in de beslissingen, kleinschaligheid, milieuvriendelijkheid, afschaffing van loonarbeid, doorbreking van de scheiding tussen hoofd- en handarbeid, etc. Velen zien hierin een manier om van binnenuit het kapitalisme te hervormen. Is dat een reele optie?

Over de Participatiewet is al veel gezegd en geschreven. De teneur van veel commentaren is dat de wet op zijn minst gedeeltelijk mislukt is. De oorspronkelijke doelstellingen: mensen in de bijstand en gehandicapten massaal aan betaald werk krijgen, zijn niet of nauwelijks bereikt.

Lange tijd heb ik getwijfeld over het streven een basisinkomen in te voeren. Ik heb altijd gedacht dat een basisinkomen verschillende nadelen heeft en eigenlijk een elitaire eis is. Maar ik begin steeds meer de voordelen ervan te zien.

De WRR kwam onlangs met een plan om langdurig werklozen aan een basisbaan te helpen. Een origineel idee, behalve dan dat het wel erg veel lijkt op de Melkertbanen van vroeger. Ik geef hieronder een aantal redenen waarom dit plan niet gaat werken.

In vijf plaatsen waaronder mijn woonplaats Hoogeveen is een pilot gestart waarbij banken klanten die rood staan oproepen iets aan hun financiën te doen en verwijzen naar schuldhulpverleners. Hieronder mijn reactie op deze idiote kampanje.

Leuk gevonden. De titel van het boek is ‘Win for life’, de naam van een bekende loterij. En de titels van de hoofdstukken en subhoofdstukken zijn in ‘goud’ gedrukt. Het geeft meteen een idee van wat er wordt bedoeld. Met een basisinkomen gaat iedereen een rijke toekomst tegemoet, materieel zowel als immaterieel.

Heel vreemd is het. Veel voorstanders van het basisinkomen – een uitkering boven de armoedegrens voor alle burgers, ongeacht hun status of inkomen – stellen dat hun voorstel boven de links-rechts tegenstelling staat. Hoe je dat moet begrijpen is niet altijd duidelijk. Er zijn heel wat linkse voorstellen vandaag de dag – denk maar aan die van het Spaanse Podemos – die zich niet graag op de links-rechts as positioneren, maar ondertussen wel duidelijk linkse standpunten innemen.

Bewegingen in Duitsland (en Zwitserland en Oostenrijk) zijn er als in geen ander in geslaagd om een radicaal voorstel voor een algemeen basisinkomen op de agenda te zetten. Opvallend is dat er daarbij niet ingezet wordt op een basisinkomen vol mitsen en maren, zoals elders vaak gebeurt, maar nadrukkelijk een omvangrijk "bedingungsloses Grundeinkommen" geëist wordt, een 'onvoorwaardelijk basisinkomen'. De campagne loopt nu in volle vaart en er worden inventieve middelen bij gebruikt.