geschiedenis

Groei, groei, groei dat is wat het kapitalisme als politiek economisch systeem beoogt. De mensen wordt voorgehouden dat zij mee profiteren van die groei. Dat is slechts ten dele waar. De verdeling van het aangegroeide vermogen en kapitaal is asociaal. Op wereldschaal, het niveau waarop het kapitalistisch systeem werkt, is te zien dat de armoede volstrekt niet is verdwenen. Neem bijvoorbeeld de arbeidsmigranten en de economische vluchtelingen. Ze komen niet voor de lol naar het rijke westen: het oude centrum van productie, groei en meerwaarde. De vraag is echter: wordt die meerwaarde nog wel in het traditionele centrum geproduceerd?

 ‘Wie het woord ‘anarchisme’ gebruikt en in een adem verder praat over het nut van revolutie, kan rekenen op gefronste wenkbrauwen. Gaat het hier om extreme linksigheid van het type dat al vaak is uitgemond in bomaanslagen en andere narigheid? Nee, daarover gaat het allemaal niet als het boek Revolutie van Gustav Landauer (1870-1919) op tafel ligt, in een overigens mooie nieuwe uitgave van Kelderuitgeverij te Utrecht.’ Dit schrijft Tjerk de Reus als inleiding bij zijn korte bespreking van Landauer’s boek Revolutie. Zie hieronder zijn oordeel over de tekst.

Gustav Landauer is een van de belangrijkste stemmen van het Duitse libertaire socialisme. Zijn Oproep tot socialisme (1911) is in vele talen uitgegeven. Tegenover de vernielingen die de industrialisering heeft aangericht, prees hij de gefedereerde gemeenschappen die geworteld zijn in het plattelands- en dorpsleven; tegen de achtergrond van de wereldoorlog riep hij geweldloos op tot een algemene staking; tegen de achtergrond van het parlementarisme prees hij de directe democratie en de zelfbestuurde arbeidersraden.

Over de standbeelden van Christoffel Columbus en degenen die die beelden opgericht hebben. En een pleidooi om ook de sokkels weg te halen. Het is beter dat er niemand boven en onder ons staat. Laten we niet alleen de monumenten omverwerpen, maar ook de sokkels weghalen. Een grote nivellering, sociaal en materieel.

Raoul Vaneigem heeft zich in een openbare brief (van 31 januari 2020) gericht aan de opstandelingen in Chili. Het is een antwoord op een vraag om verduidelijking van het begrip ‘openbaar goed’. Die brief is in verschillende talen verspreid. Onlangs heeft onze Belgische kameraad Geert Carpels daarvan een Nederlandse vertaling gemaakt. Hieronder treft u de tekst aan. [ThH]

Onder die titel heeft de Belgische maatschappijcriticus, activist en oud-situationist Raoul Vaneigem een betoog opgezet naar aanleiding van het over de hele wereld rondzweven van het coronavirus. Het betoog verscheen voor het eerst op de Franse site La voie du jaguar, op 10 april 2020. Onze Belgische kameraad Geert Carpels heeft een Nederlandse vertaling bezorgd. Hieronder de overdenking van Vaneigem. Hij vraagt niemand akkoord te gaan met hem, en nog minder om hem te volgen. Hij gaat zijn weg. Daaraan voegt hij toe: ‘Het staat iedereen vrij hetzelfde te doen. Immers, de begeerte om te leven kent geen limieten. Ons echte land is overal waar de vrijheid om te leven wordt bedreigd. Onze aarde is een land zonder grenzen’.

Het woord populisme wordt al jaren in ons tijdperk misbruikt. Een politicus die zich van demagogie of van racistische opmerkingen bedient, wordt populist genoemd, niet demagoog of racist. Wat is dat voor een onzin. En dan te weten dat het woord populisme al als scheldwoord werd gebruikt voor midden negentiende eeuwse Russische socialisten, de narodniki.

Een diepe duik dit jaar en volgend jaar snel weer groeien. Dat is de optimistische voorspelling van economen. Maar er zijn nogal wat vervelende 'details' waar ze geen rekening mee houden.

De uitbraak van de pandemie van het corona virus, officieel zo aangeduid sinds 11 maart 2020. roept grote vragen op. Waar is dat virus vandaan gekomen? Waarom is het op verschillende plaatsen uitgebroken? Hoe werkt die verspreiding? Dat zijn er maar een paar. Als niet viroloog zal ik me niet met de biologische en medische kant bezighouden. Met mijn achtergrond als historicus kijk ik hoe politiek en bestuurlijk op de uitbraken is gereageerd. Nederland tussen eind januari en half maart staat daarbij centraal.

Het ziet er weinig vrolijk uit in deze wereld. Dat ligt niet aan het coronavirus. Wij hebben dat gemaakt. Want leven wij (de mensheid) niet sinds de laatste eeuwwisseling in het antropoceen, de aanduiding dat de actuele situatie van klimaat en atmosfeer het gevolg is van menselijke activiteit; de mensheid is de machtigste positie geworden? Wetenschappers hebben dat voor ons geconstateerd: de toestand van de wereld is ons product. In dat geval is het coronavirus ook ons product.

De 91-jarige linguïst en filosoof Noam Chomsky zit in zelf-isolatie te midden van de corona-pandemie. Hij gaf een interview aan collega-filosoof  Srecko Horvat (van DIEM 25). Al Jazeera maakte daar op zijn beurt en verslag van, dat hier wordt samengevat. Chomsky laat geen spaan heen van het beleid van de VS en waarschuwt dat als de pandemie eindelijk voorbij is, we nog steeds zitten met het grote gevaar van nucleaire oorlog en klimaatverandering.

Samenwerking en wederzijdse hulp tussen dieren en tussen mensen hebben meer nog dan de strijd om het bestaan, de wereld gevormd. Het is volgens Peter Kropotkin het cruciale principe om iedereen en elkaar de grootste zekerheid, de beste garantie van het bestaan en van de vooruitgang te verlenen.

De Franse krant Le Monde vroeg in haar uitgave van 20 maart aan een aantal schrijvers en filosofen welk boek ze in deze crisisperiode de lezers zouden aanraden. De filosofe Corine Pelluchon (auteur van o.m. ‘Pour comprende Levinas’, raadde de lezers de lectuur aan van (in Nederlandse vertaling) ‘Wij Eichmannetjes’ van de Duitse filosoof (en eerste echtgenoot van Hannah Arendt) Günther Anders.

Staatsrecht is in de hier gepresenteerde optiek het recht aangaande de staat. Het gaat over zijn organisatie en zijn functie als heerser over burgers. In die functie uit hij zich regelmatig onaangenaam, oorlogszuchtig, onheilspellend. Die uitingen worden met het oog op het literaire subgenre uit de sciencefiction ‘dystopische verschijnselen’ genoemd.

In 1996 opende Volkswagen (VW) een nieuwe vestiging in de Braziliaanse stad Resende die ook wel de fabriek van de toekomst werd genoemd. Er werken 4.500 mensen. Dagelijks laten twee ploegen 240 vrachtwagens en bussen van de band rollen. Het bijzondere van Volkswagen Caminhões e Ônibus is dat VW zelf eigenlijk bijna niets uitvoert. Het concern bezit de gebouwen (waarde: 250 miljoen dollar) en controleert de kwaliteit van de eindproducten. Maar al het overige werk verricht het personeel van zes onderaannemers die samen een zogenaamd Modulair Consortium vormen.

Op 27 januari 1945 werd Auschwitz bevrijd door het Rode Leger. Naar schatting 1,1 miljoen mensen werden er in een periode van enkele jaren op industriële wijze afgeslacht. De ijzeren ingangspoort van Auschwitz I met daarboven de ziekelijk cynische leuze ‘Arbeid maakt vrij’ en de wachttoren waaronder de trein binnenreed in Auschwitz II (of Birkenau) zijn symbolen van dood en vernietiging geworden. Auschwitz fungeert vandaag als de naam voor de grootst mogelijke zonde en de ultieme boosaardigheid.

De veertiende editie van het ‘festival voor wereldversleutelaars’ 2.Dh5 zal in het weekend van 1/2 februari in Utrecht plaatsvinden. Het programma is veelbelovend en tamelijk verscheiden. Zaterdag en zondag zijn er overdag presentaties en workshops in het BAK. Zaterdagavond is er muziek/feest in ACU.

Ineen verscheen vorig jaar het boek Auf der Spur (Op het (goede) Spoor), een autobiografisch relaas van de politieke activiste Anne Reiche (1946). Ze heeft een tamelijk unieke en spectaculaire levensloop gehad. Zij heeft de begintijd van de radicale actiegroepen in Berlijn en het gewapend verzet van groepen als de RAF meegemaakt, de kraakbeweging in Hamburg en eindigt - in haar boek - met de demonstraties tegen de G20-top in 2017. En ze beschrijft dit alles in ontroerend simpele bewoordingen.

Het nieuwe kapitalisme dat sinds 1980 in opmars is en na de bankencrisis van  2007 domineert wordt vooral gedirigeerd door Amerikaanse kapitaalgroepen als BlackRock, Vanguard, State Street, Fidelity (FMR), enz. die tientallen biljoenen dollar beheren. BlackRock&Co (*1) duiken overal in ondernemingen op en beheren dikwijls samen 70 tot 80 % van de aandelen. Ze zijn verstrengeld in een vaak onzichtbare kluwen van belangen, oefenen overal invloed uit en vormen een hiërarchisch netwerk met BlackRock&Co aan de top.

Welkom thuis stond er met grote handgeschreven letters op een grauw kartonnen bord. Boven de deur en onder een boog van bloemen. M'n ome Jan was in 1949 terug uit Indonesië, maar de uitgelopen buurt sprak van Indië, overigens niet als enige. Drees vergiste zich zelfs vijf jaar na de in augustus 1945 uitgeroepen onafhankelijkheid. En wie, zoals ik, in die jaren op de lagere school elk dag keek naar een landkaart met als kop Land van Insulinde, wist ook niet beter. Nog vandaag rolt het rijtje blindelings uit mijn hoofd Bali, Lomkok, Soembawa, Soemba, Floris, Timor half Portugees. De reprimande van meester Knoester, toen ik de rood witte sjaal van mijn voetbalclub droeg, staat me nog helder voor de geest: doe af die kleuren van de nationalisten. Hij was als dienstplichtig sergeant met zijn bataljon in Zuid-Celebes geweest.