theorie

‘Wie niet in beweging komt, merkt zijn eigen ketenen niet op’. Het is een uitspraak van Rosa Luxemburg (1871-1919), die door de Nederlandse filosofe en auteure Joke J. Hermsen wordt aangehaald. Dit doet zij in haar recente, goed leesbare essay getiteld Het tij keren met Rosa Luxemburg en Hannah Arendt. Hermsen is door Hannah Arendt (1906-1975) op het spoor van Rosa Luxemburg gekomen. In de zomer van 2018 in Frankrijk boog zij zich voor het eerst over het werk van Luxemburg.

Zowel in het Koerdische Rojava als bij de Zapatisten in het Mexicaanse Chiapas als in het municipalisme van de Spaans rebelse steden zijn invloeden die teruggaan op het denken van Peter Kropotkin aanwezig. ‘Kleine revoluties’ beginnen niet morgen, maar vandaag: in het 'hic et nunc'. Dat gebeurt nu met vallen en opstaan in Chiapas, in Koerdistan, in Barcelona, Madrid en andere rebelse steden. Kropotkin zou zich zeker tevreden in zijn weelderige baard krabben, mocht hij dat nog kunnen meemaken.

Poging tot duiding van Frankrijks grootste naoorlogse sociale verzet

‘Misdaad bestaat niet. Het is een juridische constructie waarmee de wil van de wetgever tot uitdrukking komt om een handeling strafbaar te stellen’. Met deze twee zinnen opent de Franse socioloog Jean-Marie Renouard zijn boek over criminologie. In feite drukken die zinnen de kern uit waaromheen het hele betoog van hem draait. Deze concentratie rond wetgeving komt mij als rechtenstudent in de eerste helft van de jaren 1970 bekend voor.

Het nummer van het studieuze Franse anarchistische tijdschrift Réfractions (nr. 41, herfst 2018) heeft enkele verschijnselen onderzocht die iedereen kunnen aangaan. Het betreft de verschijnselen discretie, clandestiniteit en geheim. In allerlei situaties kan het nuttig zijn om discretie te betrachten; het komt voor dat je wordt gevraagd of je een geheim kan bewaren. Je hoeft er geen anarchist voor te zijn. Dat kan ook het geval zijn met clandestiniteit.

Vorig jaar werd de revolte van Mei 1968 herdacht. En dan verschijnt in Frankrijk de leus ‘Zij herdenken, wij hervatten’. Niet verwonderlijk is dat die leus nu geknoopt wordt aan de beweging van de gele hesjes. Bij degene die er over schrijft in het februari-nummer van Le Monde libertaire (nr. 1803; 2019) spreekt hoop. Het zou goed zijn als de gele hesjes en de overweldigende meerderheid van het gewone volk dat zich in hun eisen herkent, zich niet laten beïnvloeden door de stuurlui aan wal van allerlei soort, de journalisten, de zogeheten experts, de bureaucratische syndicalisten, de gewetenloze politici.

Bevrijding Van Maffiose Zakenlui En Hun Politieke Handlangers. Op Naar Zelfbeheer Van Het Dagelijkse Leven

Een keur aan interessante workshops en ook nog feest en lekker eten dit weekend, over de toekomst van de linkse strijd en hoe we weer kunnen gaan winnen. Wat wil je nog meer?

Vorig jaar verscheen het boek “Wereldgeschiedenis van Nederland”, onder redactie van Karwan Fatah-Black en anderen. De financiering van dat onderzoeksproject vond plaats door het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. Naar eigen zeggen is de missie van dat instituut: “terug naar de bron: de geschiedenis ontrafeld met nieuwe technologie”. Meer dan honderd Nederlandse historici werkten mee aan het project. Zij behandelen in een dikke pil van 731 bladzijden (exclusief voetnoten) in 117 hoofdstukken van enkele bladzijden de “wereldgeschiedenis van Nederland”.

De Italiaanse regeringscoalitie van Lega en de Vijfsterrenbeweging draagt kenmerken van wat Umberto Eco “het eeuwige fascisme” noemde.

De opkomst van Bolsanaro in Brazilië, Trump in de VS en extreemrechts in heel Europa brengt het woord ‘fascisme’ op ieders lippen. Maar dat opkomende rechts onderscheidt zich in belangrijke opzichten van het twintigste-eeuwse fascisme. Nicolas Allen en Martín Cortés intervieuwde Enzo Traverso hierover voor Jacobin.

De redactie van Buiten de Orde (BdO) moet hebben gedacht: we nemen in het laatste nummer van 2018 een flinke dosis theorie op, dan heeft de lezer tijdens het kerstreces wat om over na te denken. Tijd voor stichtelijkheid dus, maar wel van de revolutionaire soort! Overigens zijn de diverse lopende acties niet vergeten. Het thema in dit nummer is ‘Duitsland’.

“Fascisme is als ik ’s morgens om vijf uur opsta en naar mijn werk moet.” Deze ironische uitspraak uit de jaren zeventig vat treffend samen hoe los er toen werd omgegaan met het begrip fascisme door radicaal-links en degenen die meenden dat ze dat waren. Even voor de duidelijkheid: niet alles dat er mis is in de wereld is fascisme. Het is geen synoniem voor alle aan het kapitalisme inherente dwang, en verwijst ook niet naar alle nare politieke figuren op deze planeet. En ook een militaire dictatuur is meestal geen fascisme, want in het algemeen ontbreekt dan het draagvlak van de massa, wat het fascisme juist kenmerkt.

Eerder vertaalden we al voor u de inleiding van het boek The Value of Radical Theory: An Anarchist Introduction to Marx' s Critique of Political Economy uit. In dat boek probeert Wayne Price uit te leggen waarom de theorie van Marx nuttig is om de wereld en diens economie te begrijpen, ook voor anarchisten die vaak een hekel aan Marxisten hebben. In de inleiding legt Price ook uit waarom theorie sowieso onmisbaar is als je de wereld wilt bijstellen. Nu ook een vertaling van het slothoofdstuk, over de ideeën over economie van Errico Malatesta, een van de meest toonaangevende anarchistische denkers (en doeners!).

Op initiatief van en in samenwerking met Thom Holterman zal er in het volgende nummer van Buiten de Orde (BdO#1 2019) een discussie plaatsvinden over de actualiteit van het anarchisme. Is het anarchisme vandaag de dag nog actueel? Zo ja, waarom is dat dan zo? Is de anarchistische beweging vastgelopen? Zo nee, wat zijn dan de oorzaken van het feit dat er na meer dan honderd jaar strijd voor een samenleving zonder onderdrukking zo weinig lijkt te zijn bereikt?

Guillaume Goutte is corrector van beroep en tevens is hij activist in de Franse vakbond CGT en de revolutionair-syndicalistische comités (CSR). Hij is ook publicist over kwesties die de vakorganisatie aangaan. Onlangs kwam een kort essay van hem uit onder de titel Vive la syndicale!, waarin hij een actuele kijk op het vakverenigingswezen levert, zonder verwijzingen naar de beginperiode – rond 1900 – van de van strijdbare arbeidersorganisatie te schuwen. Niet voor niets, want hij wil opgemerkt hebben, dat het ook heden nog gaat om klassenstrijd en dat de vakvereniging een geheel van bewuste arbeiders is voor een strijd ten behoeve van de verdwijning van loonarbeid en werkgevers. Hieronder een bespreking van zijn essay.

Onnozel', zo noemt Volkskrant-columnist Erdal Balci de gedachte dat de wereld andermaal op weg zou zijn naar het fascisme. 'Het hele fascisme-debat is tijdverlies. Het populisme van de 21e eeuw is ons ding en is uniek.' (1) En hij stelt populisme en fascisme tegenover elkaar.

De tegenstelling tussen klasse en identiteit is volgens Didier Eribon een valse tegenstelling.

Marx is dood, leve Marx kopt Spanning, het wetenschappelijke blad van de Socialistische Partij, september 2018. De associatie met het ‘reëel bestaande socialisme’ in de Sovjet-Unie stond, volgens de redactie van Spanning, lange tijd een onbevooroordeelde blik op het werk van Marx in de weg. De 200-ste geboortedag is echter ook voor de SP een aanleiding om de vraag te stellen naar de huidige betekenis van Marx. Heeft de partij een antwoord gevonden?

In 2013 kwam bij de Amerikaanse uitgeverij AK Press het boek The Value of Radical Theory: An Anarchist Introduction to Marx' s Critique of Political Economy uit. In dat boek probeert Wayne Price uit te leggen wat het denkwerk van Marx – en co – behelst. Dat levert een handig leesbaar overzicht op van de belangrijkste ontdekkingen van Marx over economie en de bijbehorende vaktermen. Het origineel is immers dermate hermetisch geschreven dat het voor velen niet te doen is. Maar daarnaast is Price anarchist, en geeft hij ook commentaar en duiding vanuit die invalshoek. De belangrijkste reden om het boek te schrijven, blijft echter volgens Wayne Price dat Marx baanbrekend theoretisch werk heeft verricht om de wetmatigheden van de kapitalistische economie te begrijpen. Daar kunnen ook anarchisten hun voordeel mee doen en die zouden zich niet moeten laten misleiden door de politieke vete die is ontstaan tussen communisten en anarchisten.