theorie

Het is tijd voor een nieuwe visie. Het tweede decennium van de 21ste eeuw is voorbij. Het gaat de geschiedenis in met als kenmerk de nieuwe, sociale ongerechtigheid. De basis van deze ongelijkheid is gelegd door de Duitse sociaaldemocratische partij (SPD) onder leiding van Gerhard Schröder met Agenda 2010 (ook bekend als Hartz IV, de hervorming/verslechtering van de sociale zekerheid).

Zes jaar na zijn monsterhit 'Kapitaal in de Eenentwintigste Eeuw' komt Frans econoom Thomas Piketty met zijn tweede worp. 'Capital et Idéologie' (nog niet vertaald) combineert zorgvuldige analyse met visionair denkwerk om onweerlegbaar de bewijzen te leveren dat elk economisch systeem, van de Romeinse slavernij tot het huidige neoliberalisme, een ideologie uitvindt om zichzelf te rechtvaardigen. Jan Blommaert recenseert.

Het liberalisme was ooit een revolutionaire stroming. Voorzover het zichzelf wil kennen – wie is er nog echt liberaal heden? – zal het dit ontkennen. Dat een liberale stroming in Nederland zonder moeite of bezwaar is opgegaan in een partij die in het algemeen als democratisch-socialistisch wordt aangemerkt hoort tot de liefst niet beklemtoonde kleine lettertjes van een geschiedenis die toch als nutteloos wordt aangemerkt. Door de zich noemende liberalen van nu.

Stemmen, een plicht en heilig ritueel, dat in onze parlementaire systemen moeilijk is te bekritiseren. De Canadees Francis Dupuis-Déri, docent politieke wetenschappen en feministische studies (Universiteit Québec), kiest de kant van de onthouding van stemming. Hij opent een debat dat zelden en, indien al, dan immer gedeeltelijk plaatsvindt, waarbij hij de verschillende argumenten verwoordt en bestudeert en ze vervolgens confronteert met de geschiedenis en de actualiteit. Dupuis-Déri: ‘De vastberadenheid die wordt ingezet om onthouding van stemming tegen te gaan, suggereert dat de kiezers zich in de eerste plaats proberen te overtuigen van het belang van hun eigen stem en hun eigen morele en politieke waardigheid.’

Westerse maatschappijtypen waarin wij leven worden vrije maatschappijen genoemd. Ten opzichte van een maatschappij als die van Noord-Vietnam, zal het eerste staande kunnen worden gehouden. Vrij is echter een relatief begrip, vrij waarvan en waartoe? Het valt op dat vele zaken die ons in westerse maatschappijen omringen ‘geprogrammeerd’ zijn, buiten ons om en over ons heen (zowel door overheid als privaat ondernemen). Zelfs de gloeilamp die u koopt is geprogrammeerd, namelijk met ‘versnelde veroudering’. Er wordt in dat geval gesproken over ‘geprogrammeerde veroudering’. Daarmee worden we belazerd wat de levensduur van die lamp aangaat (en wie dat niet wil, moet op kaarsen terugvallen).

Dat was een vreemde avond in het IISG, toch een wereldwijd bolwerk van linkse theorieën en het wereldwijd grootste archief van de georganiseerde arbeidsstrijd. Maar op donderdagavond 21 november lieten de schrijvers (een econoom en een historicus) die hun boek daar kwamen presenteren, die hele bagage links - of is het rechts? - liggen. Het was een ouderwets avondje ‘er is geen alternatief’ en het ligt niet aan het kapitalisme.

De Amerikaan van Noorse afkomst, Thorstein Veblen, hield zich rond de vorige eeuwwisseling niet aflatend bezig met het leveren van ‘bijtende kritiek op pralerige pretenties’ (Den Hollander: 1976, p.155). Zijn wetenschappelijke jargon als econoom en socioloog was typerend. Hij sprak over ‘opzichtige verspilling’, ‘opzichtige consumptie’, over de fase van barbarisme, over de roofzuchtige cultuur, waarmee hij verwees naar het equivalent dat we nu van de zogeheten rijken der aarde en de financiële hyena’s kennen. De roofzuchtigen lieten, zo beschrijft hij, de culturele barbarij maatschappelijk ontstaan. Door de door hen gefinancierde lobbyisten en het financieel steunen van hen gezinde politieke partijen houdt vervolgens de politiek die barbarij in stand.

Lea Ypi schetst Immanuel Wallersteins analyse van het kapitalisme als mondiaal fenomeen en legt uit hoe die voeding biedt aan de zoektocht naar alternatieven om dat kapitalisme te boven te komen.

Steve Keen is een van de weinige economen die de financiële crisis van 2008 voorspeld heeft. Wat is zijn mening over ons huidige financiële systeem? Woensdagavond vertelt hij die in Pakhuis de Zwijger, Amsterdam

In het dagblad (!) van de Italiaanse anarchistische beweging, Umanità Nova, no 191, 7 oktober 1922, publiceerde de Italiaanse anarchist en revolutionaire syndicalist Errico Malatesta (1853-1932) een artikel getiteld ‘Revolutie in praktijk’. Malatesta is dan op gevorderde leeftijd en heeft inmiddels tientallen jaren van revolutionaire, anarchistische en syndicalistische acties, omzwervingen over de wereld (mede om aan justitiële klauwen te ontkomen) en velepublicaties (vooral artikelen en brochures) achter de rug. De revolutie laat hem niet los.

Op de website De Correspondent wordt uitgelegd dat neoliberalisme bestaat en wat het probleem ervan is. Maar Foppe de Haan is niet tevreden over de analyse en wijst erop dat de analyse tekort schiet.

Een van de elementen van een libertaire maatschappij wordt uitgemaakt door het municipalisme. Daarmee wordt nadrukkelijk verwezen naar de gemeente als sociale en politieke structuur voor basisdemocratie en waarvoor ook wel de term communalisme wordt gebruikt. De laatste jaren wordt voor het denken hierover regelmatig gewezen op de Amerikaanse anarchist Murray Bookchin (1921-2006). Hij is echter niet de enige die zich met dit instituut heeft ingelaten.

In september 1899 publiceerde Errico Malatesta (1853-1932) een ‘anarchistisch programma’ in La Questione Sociale(Paterson, New Jersey). Het programma had grote invloedrijk onder zowel Italiaans als Spaanssprekende anarchisten. Het werd later gewijzigd en aangenomen door de Italiaanse Anarchistische Unie (UAI) op haar congres in Bologna in 1920. De Amerikaanse anarchist Robert Graham verwerkte het onlangs op zijn weblog Anarchism.

Ballast stelde Raoul Vaneigem tien vragen waarop hij schriftelijk antwoordde. De vertaling daarvan:

Ik was van plan om, zoals veel collega’s, hier nog eens een ronkend betoog te plaatsen over het maatschappelijk belang van sociale- en geesteswetenschappen. Over hoe saai en kleurloos de wetenschap – en de samenleving als geheel – wordt zonder onze disciplines. Ik doe het niet.

De Russische anarchist Peter Kropotkin (1842-1921) heeft veel geschreven dat thuis hoort binnen het kader van de sociale filosofie en de politieke theorie. Bij het eerste kan men denken aan zijn ‘wederzijdse hulp’ en bij het tweede aan zijn ‘municipalisme’. Zijn politieke theorie behandelt de vrijwillige samenwerking en controle van onderaf in basisorganisaties (commune, gemeente, associaties).

“June 18, You’ll wish you where there” was de uitsmijter van een toen befaamde trailer die opriep om op 18 juni (1999) de binnenstad van Londen op een creatieve en toch militante manier om te toveren tot een ‘carnival against capitalism’. Hetgeen geschiedde: de aandelenbeurs werd onder andere bestormd. Op diezelfde dag demonstreerden zo’n 50.000 mensen in Keulen bij en tegen de daar gehouden G8-top. En op veel andere plekken op de aardbol waren acties en demonstraties.

Kom allemaal naar de Dolle Dwaze Domela Dagen in Appelscha van 5-7 juli!! In het eerste weekend van juli 2019 (van vrijdag 05 juli tot en met zondag 07 juli) zal er op het kampeerterrein in Appelscha een 2e politiek zomer bijeenkomst plaats vinden. De Dolle Dwaze Domela Dagen (DDDD).

Waarom verkiezingen niet alles zijn in een democratie. En wat een tekst van Sartre uit 1973 ons daarover kan leren. (Deze bijdrage reflecteert vooral op de Vlaamse situatie, globalinfo)

“Het idee voor ‘een discussie over de actualiteit van het anarchisme’ als thema ontstond alweer even geleden. Aanleiding vormde een boekbespreking door een van de redactieleden van Buiten de Orde van Thom Holtermans boek Anarchisme in de Lage Landen. Er ontstond vervolgens een correspondentie tussen Thom en de redactie over de actualiteit van het anarchisme. Op zijn website Libertaire Orde houdt Thom zich al langer bezig met de vraag of er sprake is van (theoretische) vernieuwing of van actualisering van het anarchisme aan de huidige, eenentwintigste-eeuwse omstandigheden.