theorie

Westerse maatschappijtypen waarin wij leven worden vrije maatschappijen genoemd. Ten opzichte van een maatschappij als die van Noord-Vietnam, zal het eerste staande kunnen worden gehouden. Vrij is echter een relatief begrip, vrij waarvan en waartoe? Het valt op dat vele zaken die ons in westerse maatschappijen omringen ‘geprogrammeerd’ zijn, buiten ons om en over ons heen (zowel door overheid als privaat ondernemen). Zelfs de gloeilamp die u koopt is geprogrammeerd, namelijk met ‘versnelde veroudering’. Er wordt in dat geval gesproken over ‘geprogrammeerde veroudering’. Daarmee worden we belazerd wat de levensduur van die lamp aangaat (en wie dat niet wil, moet op kaarsen terugvallen).

Dat was een vreemde avond in het IISG, toch een wereldwijd bolwerk van linkse theorieën en het wereldwijd grootste archief van de georganiseerde arbeidsstrijd. Maar op donderdagavond 21 november lieten de schrijvers (een econoom en een historicus) die hun boek daar kwamen presenteren, die hele bagage links - of is het rechts? - liggen. Het was een ouderwets avondje ‘er is geen alternatief’ en het ligt niet aan het kapitalisme.

De Amerikaan van Noorse afkomst, Thorstein Veblen, hield zich rond de vorige eeuwwisseling niet aflatend bezig met het leveren van ‘bijtende kritiek op pralerige pretenties’ (Den Hollander: 1976, p.155). Zijn wetenschappelijke jargon als econoom en socioloog was typerend. Hij sprak over ‘opzichtige verspilling’, ‘opzichtige consumptie’, over de fase van barbarisme, over de roofzuchtige cultuur, waarmee hij verwees naar het equivalent dat we nu van de zogeheten rijken der aarde en de financiële hyena’s kennen. De roofzuchtigen lieten, zo beschrijft hij, de culturele barbarij maatschappelijk ontstaan. Door de door hen gefinancierde lobbyisten en het financieel steunen van hen gezinde politieke partijen houdt vervolgens de politiek die barbarij in stand.

Lea Ypi schetst Immanuel Wallersteins analyse van het kapitalisme als mondiaal fenomeen en legt uit hoe die voeding biedt aan de zoektocht naar alternatieven om dat kapitalisme te boven te komen.

Steve Keen is een van de weinige economen die de financiële crisis van 2008 voorspeld heeft. Wat is zijn mening over ons huidige financiële systeem? Woensdagavond vertelt hij die in Pakhuis de Zwijger, Amsterdam

In het dagblad (!) van de Italiaanse anarchistische beweging, Umanità Nova, no 191, 7 oktober 1922, publiceerde de Italiaanse anarchist en revolutionaire syndicalist Errico Malatesta (1853-1932) een artikel getiteld ‘Revolutie in praktijk’. Malatesta is dan op gevorderde leeftijd en heeft inmiddels tientallen jaren van revolutionaire, anarchistische en syndicalistische acties, omzwervingen over de wereld (mede om aan justitiële klauwen te ontkomen) en velepublicaties (vooral artikelen en brochures) achter de rug. De revolutie laat hem niet los.

Op de website De Correspondent wordt uitgelegd dat neoliberalisme bestaat en wat het probleem ervan is. Maar Foppe de Haan is niet tevreden over de analyse en wijst erop dat de analyse tekort schiet.

Een van de elementen van een libertaire maatschappij wordt uitgemaakt door het municipalisme. Daarmee wordt nadrukkelijk verwezen naar de gemeente als sociale en politieke structuur voor basisdemocratie en waarvoor ook wel de term communalisme wordt gebruikt. De laatste jaren wordt voor het denken hierover regelmatig gewezen op de Amerikaanse anarchist Murray Bookchin (1921-2006). Hij is echter niet de enige die zich met dit instituut heeft ingelaten.

In september 1899 publiceerde Errico Malatesta (1853-1932) een ‘anarchistisch programma’ in La Questione Sociale(Paterson, New Jersey). Het programma had grote invloedrijk onder zowel Italiaans als Spaanssprekende anarchisten. Het werd later gewijzigd en aangenomen door de Italiaanse Anarchistische Unie (UAI) op haar congres in Bologna in 1920. De Amerikaanse anarchist Robert Graham verwerkte het onlangs op zijn weblog Anarchism.

Ballast stelde Raoul Vaneigem tien vragen waarop hij schriftelijk antwoordde. De vertaling daarvan:

Ik was van plan om, zoals veel collega’s, hier nog eens een ronkend betoog te plaatsen over het maatschappelijk belang van sociale- en geesteswetenschappen. Over hoe saai en kleurloos de wetenschap – en de samenleving als geheel – wordt zonder onze disciplines. Ik doe het niet.

De Russische anarchist Peter Kropotkin (1842-1921) heeft veel geschreven dat thuis hoort binnen het kader van de sociale filosofie en de politieke theorie. Bij het eerste kan men denken aan zijn ‘wederzijdse hulp’ en bij het tweede aan zijn ‘municipalisme’. Zijn politieke theorie behandelt de vrijwillige samenwerking en controle van onderaf in basisorganisaties (commune, gemeente, associaties).

“June 18, You’ll wish you where there” was de uitsmijter van een toen befaamde trailer die opriep om op 18 juni (1999) de binnenstad van Londen op een creatieve en toch militante manier om te toveren tot een ‘carnival against capitalism’. Hetgeen geschiedde: de aandelenbeurs werd onder andere bestormd. Op diezelfde dag demonstreerden zo’n 50.000 mensen in Keulen bij en tegen de daar gehouden G8-top. En op veel andere plekken op de aardbol waren acties en demonstraties.

Kom allemaal naar de Dolle Dwaze Domela Dagen in Appelscha van 5-7 juli!! In het eerste weekend van juli 2019 (van vrijdag 05 juli tot en met zondag 07 juli) zal er op het kampeerterrein in Appelscha een 2e politiek zomer bijeenkomst plaats vinden. De Dolle Dwaze Domela Dagen (DDDD).

Waarom verkiezingen niet alles zijn in een democratie. En wat een tekst van Sartre uit 1973 ons daarover kan leren. (Deze bijdrage reflecteert vooral op de Vlaamse situatie, globalinfo)

“Het idee voor ‘een discussie over de actualiteit van het anarchisme’ als thema ontstond alweer even geleden. Aanleiding vormde een boekbespreking door een van de redactieleden van Buiten de Orde van Thom Holtermans boek Anarchisme in de Lage Landen. Er ontstond vervolgens een correspondentie tussen Thom en de redactie over de actualiteit van het anarchisme. Op zijn website Libertaire Orde houdt Thom zich al langer bezig met de vraag of er sprake is van (theoretische) vernieuwing of van actualisering van het anarchisme aan de huidige, eenentwintigste-eeuwse omstandigheden.

Voor van de aanvaarding van de staat zijn er in de loop van vele eeuwen allerlei legitimerende verhalen ontwikkeld en opgediend. Ooit zouden ‘we’ (ja, wie?) bijvoorbeeld hebben afgesproken dat we ‘ons’ zouden onderwerpen aan de wil van een soeverein (sociale contractstheorie, Hobbes). Wel, van dat verhaal blijft geen spaan heel. Dat werd honderd jaar geleden al duidelijk gemaakt door een Duitse geleerde, Franz Oppenheimer (1864-1943) in zijn boek Der Staat (1907).

Het werk van klassieke anarchisten kan men op verschillende manieren bestuderen. Soms leent het zich voor actualisering. In menig geval is het zinvol om na te gaan hoe zo’n iemand dacht en waarom er aandacht werd geschonken aan een bepaalde maatschappelijke constellatie. Wat daarvan wordt opgestoken kan in het heden methodisch worden gebruikt. Het werk van Peter Kropotkin is geëigend om alle drie manieren toe te passen.

Politiek organiseren is zwaar werk, maar politieke vorming hoeft dat niet te zijn. Maak kennis met Lava’s eerste boek: Kapitalisme voor beginners.

‘Wie niet in beweging komt, merkt zijn eigen ketenen niet op’. Het is een uitspraak van Rosa Luxemburg (1871-1919), die door de Nederlandse filosofe en auteure Joke J. Hermsen wordt aangehaald. Dit doet zij in haar recente, goed leesbare essay getiteld Het tij keren met Rosa Luxemburg en Hannah Arendt. Hermsen is door Hannah Arendt (1906-1975) op het spoor van Rosa Luxemburg gekomen. In de zomer van 2018 in Frankrijk boog zij zich voor het eerst over het werk van Luxemburg.