theorie

Een van de politiek filosofen en maatschappijcritici bij wie je altijd wel iets tegenkomt, dat tot denken dwingt, is Cornelius Castoriadis. Daarvoor hoef je het niet altijd met hem eens te zijn. Hij heeft een enigszins wonderlijke levensloop. In Turkije geboren, maar opgegroeid in Griekenland, waarna hij zich vestigde in Frankrijk. Hij vormde zich als marxist, tendens trotskisme. Daaraan ontgroeide hij en richtte samen met de Franse filosoof Claude Lefort het sociaal-politico en anti-totalitaire tijdschrift Socialisme of barbarij op (en een politieke groep onder dezelfde naam). In zijn verdere ontwikkeling naderde hij het anarchisme. Er zijn dan ook tot op deze dag anarchisten die hem weten te waarderen. En terecht.

De teams van GRAIN en bilaterals.org zijn zeer bedroefd om het nieuws te delen dat we een groot kameraad en vriend, Aziz Choudry, hebben verloren. Hij overleed vrij plotseling in Johannesburg, Zuid-Afrika, op 26 mei 2021, slechts een maand voor zijn 55ste verjaardag.

We zijn over de helft van onze reeks over liberalisme. Deze maand zitten Sanne, Mark, Henk en Alex samen om te ranten over allerlei soorten alledaagse liberalen.

Alex, Henk, Sanne en Mark praten in hun podcast over de geschiedenis van liberalisme in het bijzonder staatsvorming en kolonialisme.

Politiek filosoof Ewald Engelen heeft als auteur het voordeel van de stelligheid. Strijdbaar wil hij de zaken op scherp stellen: de economische elites geraken met teveel weg (belastingparadijs, flexibilisering van de arbeid, …) en de Nederlandse burger is zich daar veel te weinig bewust van en stemt dan toch weer voor grote middenpartijen. Ontwaak! Maar in zijn betoog, dat hij schreef naar aanleiding van de aanstaande verkiezingen in Nederland, schiet hij als linkse kameraad wel meermaals in eigen voet. Drie voorbeelden.

De titel van een boek van Rudolf Rocker, van vijf jaar geleden, luidde ‘Het anarchistische geheugen’. Het ging over het werk van Max Nettlau (1865-1944), de Oostenrijkse taalwetenschapper en tegelijk libertair denker naast historicus van het ‘moderne’ anarchisme. Hij plaatste het anarchisme als deel van de arbeidersbeweging en volgde dat in allerlei sociale bewegingen die zich rond de anarchie ontwikkelden. Nettlau heeft bijna alle grote, bekende en minder bekende anarchisten die maar in zijn levensperiode te ontmoeten waren, gekend.

Dit essay heeft een bijzondere achtergrond. Het behandelt een in 2004 geschreven artikel van Andrej Grubacic en David Graeber: ‘Anarchisme, de revolutionaire beweging van de eenentwintigste eeuw.’ Ik wilde het aanvankelijk schrijven in de zomer van 2020. In september van dat jaar, stierf David Graeber. Dat nieuws kwam voor mij en vele anderen als een schok. Dit essay veranderde van een poging om een artikel van twee belangrijke anarchistische auteurs te behandelen, in een eerbetoon aan een van hen. Ik weet hoe fijn David Graeber het vond om kwesties die hem dierbaar waren te bespreken. We kwamen voor het eerst met elkaar in contact toen ik zijn veelgelezen essay ‘The New Anarchists’ in het Duits vertaalde.

Komend weekend, zaterdag 20 en zondag 21 maart, wordt er een uitgebreide conferentie georganiseerd ter herdenking van (het neerslaan van) de Commune van Kronstadt van 1921.

Media en politici hebben het zelden of nooit over anarchisme, een sociale strijd met een lange en bloemrijke geschiedenis. Behalve als er woeste burgers op straat te vinden zijn, en met name als ze die de politie te lijf gaan en/of vernielingen aanrichten, dan is het etiket al snel van stal gehaald. Hier twee recente bijdragen (van krapuul en doorbraak) die stellen dat de vergelijking nergens op slaat. Met veel literatuurverwijzingen over wat anarchisme dan wel is.

In de aankondiging op Libertaire Orde van de publicatie van het tweede nummer van de Duitse tijdschrift espero, beloofde ik een apart item te maken van het artikel van Jochen Schmück getiteld ‘Verschijnt na de pandemie de Anarchie?’. Hieronder treft u dit aan in de vorm van een samenvatting van zijn bijdrage. Het levert een opzet voor een discussie over anarchisme. Jochen Schmück is een Duitse socioloog die zich al lange tijd met het anarchisme bezighoudt. Hij is een van de oprichters van de Duitstalige Anarchisme databank (DadA). Met hem wordt door die site een vraaggesprek gehouden na het tienjarige bestaan daarvan, getiteld ‘Alles bleibt Anders’.

Een lieve Facebook vriendin van me was nogal ontdaan over mijn kwartetspel-blog. Ze vroeg me in een PB: Zou het voor jou mogelijk zijn om te overwegen dat er niet één realiteit is? Daar had ze meteen de kernvraag te pakken. Mijn korte antwoord: er zijn talloos veel realiteiten, want ieder wezen met zelfbewustzijn creëert zijn eigen realiteit, maar er is maar één objectieve realiteit. Met objectieve werkelijkheid bedoel ik datgene om ons heen dat niet verandert ook als we er niet in geloven, de dingen die zijn zoals ze zijn onafhankelijk van hoe wij er over denken.

Zoönosen zijn niet nieuw. Ze veroorzaakten al in de Oudheid de pest en richtten in de Middeleeuwen grote ravages aan. Nieuw is dat een toenemend aantal besmettelijke ziekten vandaag zoönosen zijn: ziekten die van dieren zijn overgegaan op mensen. Hun aantal steeg in dertig jaar van 50% naar 70%. Drie op vier nieuwe ziekteverwekkers bij de mens zijn afkomstig van dieren. Aids, zika, chikungunya, ebola, h1n1, sars, mers, de ziekte van Creutzfeldt-Jakob en covid19 het gaat steeds om zoönosen.

Gelukkig nieuwjaar! Deze maand zijn Alex en Henk weer samen. Ze presenteren deel 1 van een dubbelaflevering over wat uiteindelijk natuurlijk iedereens goede voornemen is: Politiek actief worden voor een betere wereld (jeweetwel, vrijheid, gelijkwaardigheid, zelfbeschikking, het inperken van verdere klimaatcatastrofe en alles voor iedereen).

Zal de coronacrisis de doodsklok luiden voor het kapitalisme? Zal dit het einde betekenen van de industriële en consumptieve samenleving? Sommigen vrezen het, anderen hopen het. Met de coronapandemie is een onverwachte economische crisisfactor ontstaan. Onverwacht? We zullen zien. Het essay dat vier Franse ketterse, marxistische auteurs, Anselm Jappe, Sandrine Aumercier, Clément Homs et Gabriel Zacarias, schreven gaat in op die kwestie.

Walter Benjamin leefde jarenlang in ballingschap, hij stond bekend als een dissidente marxist en principiële antifascist. Hij stierf 80 jaar geleden in Port-Bou in september 1940 na een poging om uit het Frankrijk van Vichy naar Spanje te vluchten. Net als duizenden andere Duitse joodse en/of antifascistische vluchtelingen werd hij als ‘onderdaan van een vijandelijke natie’ in de zomer van 1939 aan het begin van de Tweede Wereldoorlog geïnterneerd.

De Amerikaanse filmmaker Kirby Ferguson heeft zich geworpen op het fenomeen complottheorieën. Want, het zal niemand ontgaan zijn, ineens geloven een hele hoop mensen de meest onwaarschijnlijke onzinverhalen over complotten waar de machthebbers van deze aarde zich aan zouden bezondigen, aan de complotten dan. De meest waanzinnige, waar ook in Europa/Nederland duizenden mensen in zijn gaan geloven, is wel die van QAnon.

In deze donkere dagen voor een opgesloten Kerst is veel onzeker. Is dit nu een derde golf van het virus of de tweede die nog doorgaat? Hoe lang gaat het nog duren voor we alleen nog maar in een economische, stikstof-, klimaat- en brexitcrisis zitten?

Vrije militanten en revolutionaire leiding, een voorproefje uit “Die Überwindung der kapitalistische Moderne” (Het overwinnen van de kapitalistische moderniteit)

Er is weer een fijne aflevering van Onderstroom. Dit keer over cultuurmarxisme en hoe dit als stroman is opgericht door extreemrechts, maar dit noodgedwongen wel moesten baseren op flarden van linkse fenomenen die wel echt bestaan.

Kapitaal accumuleert, dus groeit, en moet een bestemming vinden in de productie van goederen, want daar en nergens anders kan het verder groeien. Dat betekent dat er meer en meer goederen ('waren') komen die hun weg naar de markt moeten vinden. Dat is nodig om de in de waren opgesloten (meer)waarde te ontsluiten, te gelde te maken. Door de verkoop van goederen wordt hun (meer)waarde omgezet in geld: financieel kapitaal. Dit is wel aan grenzen gebonden, immers er komt een moment dat de markt verzadigd is. Wanneer iedereen een mobieltje heeft dat lang genoeg meegaat, dan lukt het niet om nog meer te produceren mobieltjes af te zetten.