Zonder de bloedige slavernij van de Afrikanen zouden de VS en Europa zich niet op dezelfde wijze hebben kunnen ontwikkelen.

Is de anarchistische beweging vastgelopen? Erkend moet worden dat meer dan een eeuw van intense strijd om een maatschappij zonder overheersing en onderdrukking op te bouwen, zonder resultaat is gebleven. Dit inzicht vormt het uitgangspunt voor overdenkingen omtrent het anarchisme in een actuele context. In nummer 40 van het Franse libertaire tijdschrift Réfractions (voorjaar 2018) treft men die overdenkingen in een aantal bijdragen aan, verzameld onder het thema ‘Anarchisme als veelvormig verzet’.

Sinds april 2018 zijn er tenminste 132 arbeiders van de cosmeticafabriek Flormar in Gebze, Turkije ontslagen wegens vakbondsactiviteiten. Flormar, die voor 51% in handen is van Yves Rocher uit Frankrijk, betaalt zijn werknemers het minimumloon onder slechte veiligheidsomstandigheden en heeft de officieel erkende vakbond Petrol-İş genegeerd.

De Amerikaanse uitgeverij en schrijverscollectief CrimethInc komt donderdag 13 september in de Amsterdamse boekwinkel het Fort van Sjakoo uitleg geven over activisme in de VS in tijden dat Trump en zijn bende hele en halve fascisten aan de macht is. Ook op zondag 16 september (15-18 u) in ACU, Utrecht. Het geschiedt in het Engels

Subculturalisme, een reactie op de stukken van Tommy Ryan. Tommy Ryan uit het bezwaar, dat de moderne radicaal-linkse beweging, verzandt in een scene. Als het goed is, heeft ook Bookchin zich hiermee bezig gehouden. Het fenomeen van het lifestyle anarchisme, zo beschrijft Bookchin het. De hipster anarchist, een eerste wereldfenomeen.

“With friends like these, who needs enemies?” Die uitdrukking schoot me de laatste week regelmatig te binnen, nu het debat rond Vrij Links opnieuw is opgelaaid. Directe aanleiding was het verschijnen van een interview met Vrij Links-oprichters Keklik Yücel en Eddy Terstall. Net zoals eerder dit voorjaar in hun manifest, betoogden de twee dat links moet terugkeren naar haar “seculiere, vrijzinnige wortels”. Wat daar precies mee bedoeld wordt, blijft nog altijd wat vaag. Maar in ieder geval betekent het dat men pleit voor een “herwaardering van individuele vrijheid”, en voor een kritischer houding tegenover de rol van religie in onze samenleving.

Is het mogelijk een eigen politiek te voeren buiten de staat om? Ja. In dat verband heb ik wel de term ‘enclave’ gebruikt, die ik nu vervang door een term met een doelomschrijving: functionele anarchistische zone (FAZ). In anarchistische kring is de term ‘zone’ ingeburgerd geraakt. Daarbij kan men denken aan Hakim Bey’s ‘TAZ’ (Temporary Autonomous Zone) en de uit Frankrijk afkomstige ‘ZAD’ (Zone à défendre; zone om te verdedigen). De FAZ is een aanduiding voor een vrije, niet afgegrensde ruimte voor wat er buiten de staat om autonoom, op basis van libertaire beginselen, aan activiteiten wordt ontwikkeld.

Nadat Fréderike Geerdink in 2015 vanwege haar werk als Nederlandse correspondente Turkije werd uitgezet, trok ze in 2016 naar Irak en Syrië. Ze begaf zich een jaar lang tussen strijders van de Koerdische PKK.

De Europese Centrale Bank (ECB) lanceerde begin augustus de blijde boodschap dat haar beleid van de afgelopen jaren de ongelijkheid in de eurozone verminderd heeft (How the ECB’s policy has reduced inequality). Wie enigszins vertrouwd is met de publicaties van onze Centrale Bank denkt waarschijnlijk aan een ellenlang Engelstalig document vol wiskundige formules en verwijzingen naar nog meer documenten vol formules. Mis! Het gaat om een videofilmpje van nog geen twee minuten, dat via Youtube verspreid wordt, met ondertiteling gaande van Bulgaars over Nederlands tot Zweeds.

 Terwijl we bijna letterlijk omkomen van de hitte omdat deze aardbol door een op alle fronten falend kapitalistysch systeem in een snelkookpan is veranderd (ik dacht ik begin deze column luchtig) is de special van het Franse ecologische tijdschrift La Décroissance toepasselijk gewijd aan het einde der tijden. Dat doen ze op de hun typerende manier: veel grappen en grollen en uithalen naar andere partijen, maar ondertussen bloedserieus.

Wereldwijd wordt nog steeds gestreefd naar groei van de economie, gemeten met het Bruto Binnenlands Product. Zo is doel 8 van de Sustainable Development Goals ‘Decent work and economic growth’. Die groei mag in de visie van de SDG’s het milieu niet schaden. Maar Giorgos Kallis, hoogleraar aan de Universitat Autònoma de Barcelona, gelooft niet in ‘groene groei’. Daarbij heeft hij het niet zozeer over BBP-groei (want het BBP is niet zo belangrijk), maar over de groei in de productie van goederen en diensten. In zijn nieuwe boek ‘Degrowth’ beargumenteert Kallis dat je wel bijvoorbeeld fossiele energie kunt vervangen door hernieuwbare energie, maar dat voor de productie daarvan toch ook weer grondstoffen, land en energie nodig zijn, en dat de benodigde hoeveelheden daarvan uiteindelijk ondanks efficiencywinsten onvermijdelijk weer mee gaan toenemen. Kallis erkent dat de logica niet uitsluit dat bij een groeiende economie het gebruik van hulpbronnen en de vervuiling, inclusief die door CO2, kunnen dalen, en dat er dus sprake kan zijn van relatieve én absolute ontkoppeling. Maar hij maakt aannemelijk dat zo’n scenario onwaarschijnlijk is.

Nepnieuws is een term die voor desinformatie wordt gebruikt. Het kan compleet onwaar nieuws zijn (leugen) of ook ‘opgeklopt schuim’, zoals Han van der Horst het noemt in zijn  boek getiteld Nepnieuws, Een wereld van desinformatie. Het opgeklopte schuim moet dan een werkelijke historische gebeurtenis verhullen. En Van der Horst werkt uit: Leugen en bedrog zijn zo oud als de wereld. In Franrijk is in juni dit jaar wetgeving in parlementaire behandeling genomen, die als doel heeft nepnieuws te blokkeren ten tijde van presidentsverkiezingen.

Anarchisme, Een introductie, luidt de titel van het onlangs verschenen boekje, uitgegeven door de Vrije Bond. De ondertitel verduidelijkt de inhoud ervan: ‘Analyse van heden en verleden, Strategieën voor de toekomst’. De hoofdtitel klinkt lichtvoetiger dan de gewaagde ondertitel. Er zit immers een aanmerkelijk verschil in of het om een introductie gaat of om een (a) analyse van heden en verledenen (b) strategieën voor de toekomst. Mijn bespreking van de tekst is dan ook in tweeën gedeeld. Eerst geef ik een beeld van de opzet van de introductie, daarna weeg ik de pretenties (analyse en strategieën).

Guy Debord (1931-1994) staat bekend als de Franse auteur, filmer,  maatschappijcriticus en oprichter van het tijdschrift Internationale situationniste(IS). Hij maakte naam met zijn spektakeltheorie. Maar de situationistische theorievorming zou niets zijn zonder diens analyse van het dagelijks leven. Onder invloed van het boek Critique de la vie quotidienne (1947, nadien verder uitgewerkt en waarin de opkomst van de consumptiemaatschappij onder handen wordt genomen) van de Franse socioloog en filosoof Henri Lefebvre (1901-1991), ontwikkelde Guy Debord, samen met zijn vrienden, een radicale kritiek op het alledaagse leven en wat dat met zich meebrengt aan vervreemding.

Vijfhonderd jaar na het verschijnen van ‘Utopia’ treedt een aantal Nederlandstalige commentatoren in het voetspoor van Thomas More. Waarheen die sporen precies leiden blijft ook voor deze heren een twistpunt omdat het ‘Utopia’ een zeer multi-interpretabel boek blijft. Toch is ‘Andersland’ een reader die in zijn geheel aanzet tot het aanscherpen van reflecties over utopisch denken.