Een kritische beschouwing van de stand van zaken van de Nederlandse economie, prime time op de Nederlandse televisie. Wanneer zie je dat ooit? Scheefgroei in de Polder beoogt dat in twee afleveringen te doen. Met Jeroen Pauw als presentator. Het resultaat, te zien in de eerste aflevering, was nogal mager: goede cijfers en grafieken, maar vervolgens nauwelijks duiding en diepgang. En als oplossing werd alleen geopperd dat de lonen van de onderkant hoger zouden moeten worden.

‘Irene’ schreef een helder boekje over radicale strijd van vrouwen, dat dit jaar uitkwam bij de Franse uitgeverij Editions  Divergences en snel populair aan het worden is. De titel is La Terreur Feministe. Feministische Terreur dus, maar het is tegelijkertijd een aanklacht tegen structureel geweld tegen vrouwen en stelt de vraag waarom er juist zo weinig teruggeslagen wordt door vrouwen.

Politiek filosoof Ewald Engelen heeft als auteur het voordeel van de stelligheid. Strijdbaar wil hij de zaken op scherp stellen: de economische elites geraken met teveel weg (belastingparadijs, flexibilisering van de arbeid, …) en de Nederlandse burger is zich daar veel te weinig bewust van en stemt dan toch weer voor grote middenpartijen. Ontwaak! Maar in zijn betoog, dat hij schreef naar aanleiding van de aanstaande verkiezingen in Nederland, schiet hij als linkse kameraad wel meermaals in eigen voet. Drie voorbeelden.

De kleine verhalen die het kapitalisme rechtvaardigen

Om kwart voor tien gistermorgen (vrijdag 26 maart, vert.) sloot Hanneke Willemse haar ogen. Net geland in Amsterdam die zomer van 2012, ontmoetten we elkaar dankzij Octavio Alberola. We ontmoetten elkaar op een zonnige ochtend op het IISG en het was met haar, meen ik me te herinneren, dat ik de eerste keer een voet in het gebouw zette.

De Franse jurist, socioloog en christenanarchist, Jacques Ellul (1912-1994) heeft zijn bekendheid vooral te danken aan zijn fundamentele kritiek op Techniek (technologie), een kritiek die maakt, dat hij tegelijk wordt beschouwd als een voorloper van wat ‘politieke ecologie’ is gaan heten. Minder bekend is, dat hij een kritische beschouwing over hedendaagse kunst heeft geschreven. De eerste druk is van 1980 en neemt al onderhanden wat in Frankrijk een tiental jaren later berucht werd onder de naam ‘Art Contemporain’ (AC). Dit boek is nu in herdruk verschenen, waarin opgenomen is een inleiding van de Franse kunstcriticus Mikaël Faujour. De titel van het boek luidt L’empire du non-sens, L’art et la société technicienne (Het rijk van de onzin, De kunst en de technische maatschappij). Wat houdt Ellul bezig? [ThH]

De titel van een boek van Rudolf Rocker, van vijf jaar geleden, luidde ‘Het anarchistische geheugen’. Het ging over het werk van Max Nettlau (1865-1944), de Oostenrijkse taalwetenschapper en tegelijk libertair denker naast historicus van het ‘moderne’ anarchisme. Hij plaatste het anarchisme als deel van de arbeidersbeweging en volgde dat in allerlei sociale bewegingen die zich rond de anarchie ontwikkelden. Nettlau heeft bijna alle grote, bekende en minder bekende anarchisten die maar in zijn levensperiode te ontmoeten waren, gekend.

18 maart 1871. Het is 3 uur in de ochtend. Twee brigades van het Franse leger – 6.000 man sterk – vallen Parijs binnen. Hun opdracht? Korte metten maken met die rebelse hoofdstad! De 250 kanonnen die Parijs verdedigen (en die betaald waren door de inwoners) in beslag nemen én de nationale garde ontwapenen. Dat bevel kwam van Adolphe Thiers die hoofd was van de uitvoerende macht van de toenmalige machteloze Franse republiek.

 In 1909 publiceerde de Engelse schrijver E.M. Forster (1871-1970) een novelle met een dystopisch karakter. De novelle droeg de titel The Machine Stops: hoe de wereld eruit ziet, zoals we dat niet zouden willen. Het probleem is: onze wereld heeft er inmiddels heel wat trekken van. De Franse vertaling van het boek verscheen in 2020, met een voorwoord van de Franse journalist Pierre Thiesset. De titel luidt La Machine s’arrête. Onlangs verscheen er een Nederlandse vertaling van, getiteld De Machine staat stil. Johny Lenaerts vertaalde het boek van Forster evenals het voorwoord van Thiesset. Hieronder treft u dat voorwoord aan. [ThH]

Podcast (Nederlandstalig) naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de rebellie van Kronstadt tegen de dictatuur van de bolsjewieken. Hier op archive.org en hieronder ingebed.

Op 13 maart overleed op 85-jarige leeftijd oud-journalist en schrijver Igor Cornelissen. Voor de AS schreef hij tussen 2013 en 2021 drieëntwintig afleveringen van zijn rubriek Bijvangst. In het afscheidsnummer van de AS, nummer 208, verscheen zijn laatste bijdrage. Martin Smit liep langs het schrijvende leven van Igor en noteerde onderwijl een aantal hoogtepunten. Een teken van herinnering!

Donderdag 18 maart is het 150 jaar geleden dat de parijse Commune 'uitbrak'. De vertaling van het laatste hoofdstuk, getiteld Samenvatting en Perspectief van het boek van Detlef Hartmann en Christopher Wimmer: “Die Kommunen vor der Kommune 1871. Lyon-Le Creusot-Marseille- Paris”, vorige maand verschenen bij Assoziation A, pp. 132-139. De auteurs maken een vergelijking tussen de Commune van 1871 en haar voorlopers, en het fenomeen van de Franse gele hesjes. Het boek is ook een bijdrage om ons deze geschiedenis toe te eigenen en haar dus aan de orthodox marxisten te ontfutselen. De gebeurtenissen van 150 jaar geleden hebben relevantie voor ons nu, en de nabije toekomst.

“Luister naar een podcast. Je kunt iets nieuws leren of gewoon ervan genieten dat iemand een geweldig verhaal vertelt.” De schrijvers (selfcare.tech) van dit sociaal media berichtje hebben enorm gelijk. Het is gewoon leuk om podcasts te luisteren. Maar nog veel leuker is het om naar podcasts te luisteren die maatschappijkritisch en activistisch zijn.

Marie Meeusen is een Belgische die in Nederland woont en werkt. Ze mediteert graag en analyseerde in ‘De nieuwe samenzweving’ de opkomst van conspirituality in de Lage Landen. Nu de Nederlandse verkiezingen voor de deur staan en extreemrechtse partijen een nieuw kiespubliek weten aan te trekken, kijkt ze met argusogen naar hoe racistisch gedachtegoed ook in zogenaamd verlichte en liefdevolle werelden voet aan de grond krijgt.

Noam Chomsky en Marv Waterstone schreven hun lezingen aan de University of Arizona neer in 'Consequences of Capitalism - Manufacturing Discontent and Resistance'. Zij vatten het wereldsysteem samen en geven aan hoe het verzet ertegen vorm kan krijgen. Twee zaken zijn primordiaal: maatschappelijk verzet van derdewereldorganisaties over klimaatactivisten tot vakbonden (en alles daar tussenin) moet zich verenigen en dat verzet moet preventief inschatten hoe het systeem op hun verzet zal reageren.