Verwevenheid tussen multinationals en regeringen
Bespreking “How Global Corporations Are Seizing Power” van Susan George: In deze tijd van protesten tegen TTIP en schandalen in de auto-industrie, raden Naomi Klein en Noam Chomsky het nieuwe boek van Susan George aan. En terecht. Deze bekende activiste en wetenschapper – voorzitter van het wereldwijde netwerk Transnational Institute en betrokken bij Attac – richt zich deze keer op de toenemende verwevenheid van grote bedrijven (George spreekt van ’transnationals’ of TNC’s), regeringen en allerhande internationale instellingen.
(Oorpsronkelijk verschenen bij solidariteit.nl)
Een ondoorzichtige, illegale verwevenheid die de laatste restjes democratie nog verder dreigen uit te hollen. Het gaat hierbij om één van de belangrijke kenmerken van het agressieve neoliberalisme, of zoals George het noemt “the Great Neoliberal Regression”.
Persoonlijke unies
Susan George geeft vele voorbeelden van hoe werelds grootste kapitalistische bedrijven op vele terreinen en in vele sectoren met elkaar overleggen en hoe zij – als bedrijf of als sector – proberen om wet- en regelgeving overal te beïnvloeden en naar hun hand te zetten. Dat gebeurt achter gesloten deuren op het World Economic Forum in Davos (George spreekt over de ‘Davos klasse’ die daar sinds 1971 bijeenkomt), in Washington en in Brussel bij de Europese Unie en ook steeds meer in het kader van de Verenigde Naties. Davos is nu bezig met een “Global Redesign Initiative” om de economische, sociale en politieke machtsverhoudingen in de wereld nog meer te verschuiven in het belang van het kapitaal. Het helpt dat er tal van persoonlijke unies bestaan van mensen die tegelijkertijd of afwisselend in de politiek werken en bij een multinational.
Het zeer bedreigende TTIP komt echt niet uit de lucht vallen, maar is een logische nieuwe stap naar een wereldmarkt zonder belemmeringen voor een ongelimiteerde macht van het grote kapitaal. In 1947 werd de General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) getekend en in 1995 ging de World Trade Organization (WTO) van start, waar in 2014 inmiddels 160 landen waren aangesloten. Direct gingen de voorbereidingen voor TTIP van start en eind jaren negentig hebben we al actie gevoerd tegen het Multilateral Agreement on Investment (MAI).
Vrijhandelsverdragen
Susan George benadrukt het ondoorzichtige, volstrekt oncontroleerbare en ondemocratische gehalte van de machtsconcentraties in tal van politieke en economische structuren en instellingen, waardoor wij omsingeld zijn. Iedereen kan weten dat het niet alleen gaat om een door de grote bedrijven gewenste ‘deregulering’, maar ook om de minimalisering van de belasting die zij moeten betalen. Multinationals zijn zelfs bezig om Amerikaanse wetgeving, nog uit de tijd van de New Deal van Roosevelt, ongedaan te maken. George geeft vaak aan dat het hele offensief van de multinationals veel werk oplevert voor de grote advocatenkantoren.
Zij bespreekt ook duidelijk hoe gevaarlijk deze ontwikkeling is op het gebied van de volksgezondheid en de voedselproductie. Terecht legt zij veel nadruk op de toenemende gevaren van klimaatverandering en ecologische rampen over de hele wereld. Uiteraard gaat het ook over superwinsten en toenemende armoede, werkloosheid en sociale ongelijkheid. Zo vermeldt George dat 95 procent van de economische groei sinds de grote crisis van 2007-2008 in de Verenigde Staten bij de rijkste 1 procent terecht is gekomen. Algemeen bekend is al langer de praktijk van bedrijven als Monsanto op het gebied van genetisch gemanipuleerde gewassen, landbouwgif en zaden. Iedereen kent de kracht van de propaganda van de tabaks- en de olie-industrie. En de Griekse bevolking heeft dit jaar weer eens ervaren hoe hard de Europese Unie, het Internationaal Monetair Fonds, de Europese Centrale Bank en de ‘financiële markten’ het willen spelen. Dit alles gebeurt niet alleen via de zogenaamde vrijhandelsverdragen, maar ook door middel van schijnbaar technische instellingen als bijvoorbeeld het Europese International Accounting Standards Board dat gaat over de belastingwetgeving van landen.
Ondemocratisch
Susan George geeft in haar boek geen aanzet tot een effectieve socialistische strategie om de macht van het internationale grootkapitaal en ‘zijn’ regeringen en instellingen te breken. Daar moeten wij zelf aan werken. Maar een ieder die nog enige illusie heeft over de werkelijke machtsverhoudingen in de wereld zou dit boek van Susan George zeker moeten lezen.
Overigens, in de NRC van 29 september 2015 staat onder de kop “Auto-industrie heeft in Brussel de facto vetorecht” een informatief stuk over de autolobby in Brussel en de dreigementen, chantage en politieke invloed van deze industrie. Het lobbykantoor van Volkswagen staat pal naast de Europese Commissie, de ondemocratische niet-gekozen ‘regering’ van Europa. De VVD Europarlementariër Van Baalen staat op de loonlijst van Mercedes. Eurocommissaris Timmermans – spin in het web van het ondemocratische Europa – “maakt zich zorgen over het groeiende democratische gat tussen EU-lobbyisten en burgers” (de Volkskrant 2 oktober 2015).
Susan George, Shadow Sovereigns, How Global Corporations Are Seizing Power; Polity, 18 euro 95.