Ga naar de inhoud

Gutmenschen aller landen: scheuren maar!

Juist, een Gutmensch is een ‘deugmensch, een linksgekkie, een vluchtelingenknuffelaar, een deugpuntenspaarder, een linkse landverrader’. Dat – en nog zoveel ander fraaie scheldsynoniemen – komen vaak uit de verbitterde mond van (extreem)rechtse landgenoten die de term gebruiken voor personen die volgens hen een niet aflatende wens hebben om goed te zijn en zich hierin graag bevestigd zien. Het is een ironische, sarcastische of neerbuigende term die vergelijkbaar is met ‘weldoener’, maar dan in negatieve zin. Zo gebruikt ook Bart De Wever, burgemeester van Antwerpen, dat woord.

3 min leestijd

(Door Walter Lotens, oorspronkelijk verschenen bij DeWereldMorgen)

Het antwoord daarop kwam vorig jaar in de vorm van een fel opgemerkte Scheurkalender, waarin Gutmensch een totaal andere inhoud kreeg: het werd opgetild tot een geuzennaam. Met De Gutmensch scheurkalender 2021 wilden de makers het maatschappelijke debat over asiel, migratie, vluchtelingen en extreemrechts een beetje bijsturen. De fatsoenlijke kant op. Ik heb er als gebruiker ook van genoten. Elke dag bij een eerste kopje koffie. Dat doet deugd. De Gutmensch Scheurkalender editie 2021 werd door de Nederlandse krant NRC Handelsblad zelfs uitgeroepen tot een van de drie ‘leukste scheurkalenders van het jaar’.

Linda Polman

Linda Polman is de samensteller ervan. Deze Nederlandse journalist en schrijver is niet de eerste de beste. Zij is met de Gutmensch Scheurkalender niet aan haar proefstuk toe. Zij schreef en schrijft niet alleen indringende reportages voor de Volkskrant, NRC Handelsblad, The Guardian en The Times, maar op geregelde tijdstippen verschijnen er ook boeken van haar die beklijven en die vrijwel allemaal met de problematiek van vluchtelingen te maken hebben. De varende stad (1991), Bot Pippel (1993), De crisiskaravaan, achter de schermen van de noodhulpindustrie (2008) en ‘k Zag twee beren (1997) dat in het Engels als We did Nothing vertaald werd, zijn maar enkele titels van boeken van haar hand.

Vooral dat laatste boek dat over de achterkant van de VN-Vredesmissies gaat, is een fameuze ribbenplakker. Ik herinner me dat ik nu en dan niet verder kon lezen door haar beschrijving van onvoorstelbare situaties. Dat deed ze in 2019 nog eens breed over met ‘Niemand wil ze hebben’, andermaal een diepgravend, schrijnend boek over de vluchtelingenproblematiek. 

Als freelancer verbleef Polman lange tijd in het Zuiden van deze planeet – voornamelijk Afrika – waar zij vaak getuige was van het optreden van internationale instellingen en ngo’s, niet als embedded journaliste om op de fraaie dingen te wijzen, maar ook om op de ‘achterkant’ van vele interventies te wijzen. Dat deed ze ook weer in ‘Niemand wil ze hebben’ waarin zij de vluchtelingenpolitiek van Europa ongenadig fileert. Het is andermaal een felle én goed onderbouwde aanklacht van een furieuze verslaggever geworden.

Scheuren maar!

En nu is er dan de Gutmensch scheurkalender 2022. Ruimschoots op tijd en volgens hetzelfde recept van 2021: hij biedt weer advies, houvast, argumenten, achtergronden en grappen van journalisten, schrijvers, cabaretiers, cartoonisten en fotografen, zodat gebruikers het debat over asiel, migratie en verrechtsing elke dag weer fris aankunnen. Met die 763 bladzijden – aan beide zijden bedrukt! – in de dagelijks scheurende hand, word je weer op diezelfde lichtvoetige manier overrompeld met informatie van historische, actuele en mondiale aard met toch wel een licht accent op Nederland, want de bijdragen van de meeste medewerkers is van onze noorderburen.

Een greep uit het deelnemersveld levert de volgende vaak ronkende namen op: Adriaan van Dis, Paulien Cornelisse, Geert Mak, Sheila Sitalsing, Gie Goris, Bram Vermeulen, Kristien Hemmerechts, Koen Fillet, Lieve Joris, Sinan Can, Erik van Muiswinkel, Justus van Oel, Elvis Peeters, Tsead Bruinja, Bahram Sadeghi, Jan Banning, Ghayath Almadhoun, Dolf Jansen, Nelleke Noordervliet en Vincent Bijlo. Meer dan zeventig schrijvers, dichters, kunstenaars, cabaretiers, onderzoeksjournalisten, wetenschappers, cartoonisten en fotografen uit binnen- en buitenland namen één of meer blaadjes voor hun rekening. De lichtvoetige cartoons zijn van Saskia Pfaeltzer, de eigenzinnige vormgeving is van Saskia Kunst en de eindredactie was in de handen van Linda Polman. Jurgen Maas, die dekselse uitgever van heel speciale boeken, zorgde voor een verzorgd eindproduct.

Gutmenschen aller landen: scheuren maar!

Linda Polman (red.) Gutmensch scheurkalender 2022, 15 Euro https://www.uitgeverijjurgenmaas.nl/