Chomsky: “De wereld ligt vol zaagsel van onvrede dat elk ogenblik kan ontvlammen”

In 1991 publiceerde Amerikaans journalist David Barsamian zijn allereerste interviewboek met Noam Chomsky. Zowat elke boekenuitgever zal je zeggen dat een boek met interviews niet verkoopt, interviews zijn voor radio, tv, websites, kranten, weekbladen, een momentopname niet geschikt voor een boek. What Uncle Sam Really Wants werd echter een succes, daarna volgden nog meerdere interviewboeken. Vier van die interviewboeken werden in 2014 gebundeld en vertaald door EPO in ‘De Essentiële Chomsky’.

De interviews die Barsamian in 1991 publiceerde waren niet de eerste die hij met Noam Chomsky had. Barsamian is al jaren actief als radiojournalist (op de kleine, regionale, niet-commerciële zenders in de VS die soms heel goed en progressief zijn). Hij werkt in de traditie van voorgangers als Studs Terkel. Hij is altijd zeer goed voorbereid, stelt net de vragen die je wil horen, weet waar het over gaat en brengt thema’s en voorbeelden aan, waar de geïnterviewde persoon dan op doorgaat. En vooral, hij doet niet aan dat verwerpelijke fenomeen van onderbreekjournalistiek. Als hij al eens onderbreekt is dat pertinent, het voegt iets toe aan het gesprek. Het maakt van het lezen/beluisteren van zijn interviews altijd een aangename, leerrijke ervaring.

Dat is ook weer het geval met deze bundel interviews. Barsamian sprak met Chomsky tussen 20 juni 2013 en 20 juni 2017. Een aantal van deze interviews verscheen al op meerdere websites. Dit zijn de herwerkte versies. Barsamian verbeterde spreektaal en verplaatste gedachtensprongen. Een vergelijking met de gesproken versies toont dat hij daarbij de uitspraken van Chomsky zeer accuraat blijft weergeven. Dit boek bundelt overigens niet alle interviews van Barsamian met Chomsky in die periode van vier jaar, er zijn er nog veel meer.

Chomsky weet telkens weer een aantal nieuwe inzichten toe te voegen aan de thema’s die hij al zoveel jaren behandelt. Dat ‘de staat’ met ‘veiligheid’ niet de veiligheid van zijn burgers bedoelt, dat die veiligheid van de burgers niet eens een prioriteit is, laat staan een vast onderdeel van het beleid, het is al geweten. Het is de manier waarop Chomsky uitlegt hoe dat in zijn werk gaat en waarom dat zo is, die het hem doet. Daarom lees je wat deze man te vertellen heeft.

De titels van de hoofdstukken zeggen waar dit boek over gaat. Enkele voorbeelden: ‘Staatsspionage en democratie’, ‘Machtssystemen geven geen cadeau’s’, ‘De wortels van conflicten’, ‘Naar een betere maatschappij’ en als afsluiter ‘The Trump Presidency’. Chomsky over dat laatste: “De media-aandacht voor zijn idiote tweets, de onsamenhangende uitspraken, de belachelijke lichaamstaal leidt de aandacht af van de echte beslissingen die door president Trump (of liever zijn entourage) worden genomen en de catastrofale gevolgen die die hebben voor de bevolking.”

Chomsky haalt historische feiten op en plaatst ze in een andere context dan die van de grote media. Zoals in al zijn boeken is Chomsky ook een ideale bron voor het vinden van andere auteurs, zoals Voices from the Other side: An oral History of Terrorism Against Cuba  van Keith Bolender, Voices from the Plain of Jars van Fred Branfmann, over de derde (en nog steeds grotendeels onbekende) oorlog van de VS in Indochina, in Laos, buurland van Vietnam en Cambodja, waar landmijnen tot vandaag slachtoffers maken. 

Tomorrow’s Battlefield: US Proxy Wars and Secret Ops in Africa van Nick Turse gaat over de sluipende militarisering van Afrika en het aanstoken van conflicten door het Amerikaanse leger. Recent werd Trump zwaar op de korrel genomen omdat hij respectloos was omgegaan met de weduwe van een Amerikaanse soldaat die in Niger was omgekomen. Nergens stelden de Amerikaanse media echter de vraag wat het Amerikaans leger dan wel in Niger deed, want dat was zo goed als ongeweten (en onvermeld). Dat is nog altijd zo.

Chomsky heeft altijd op zijn privacy gestaan. In dit boek licht hij heel even een tipje van de sluier op en vertelt hij over zijn ouders, zijn broer, zijn overleden vrouw en zijn huidig leven. Heel even.

Over de onvrede die zich wereldwijd op allerlei manieren uit: “Er ligt veel droog zagemeel en houtschilfers overal. Als iemand dat in brand steekt, kan dat een groot vuur veroorzaken. Je ziet het overal. Iedereen is bezorgd over het hele land (de VS), over de hele wereld, over repressie, geweld, overheersing, hiërarchie, illegitieme autoriteit. Neem bijvoorbeeld Bernie Sanders. De beleidskeuzes die hij voorstelt hebben al heel lang de voorkeur van de bevolking, dikwijls met overweldigende meerderheden. In ons disfunctionele systeem wordt de publieke opinie niet vertegenwoordigd op het politieke niveau maar zodra Sanders dat wel deed, had hij direct grote steun. Dat toont aan dat er heel wat droog zagemeel klaarligt.”

Zoals steeds: een aangename kennismaking met het ideeëngoed van Chomsky, een man die je aan het denken zet. De tijd voor radicale veranderingen is gekomen.

David Barsamian (interviewer) & Noam Chomsky. Global Discontents – Conversations On The Rising Threats to Democracy. Hamish Hamilton, Penguin Books, 2017. 193 pp. (zonder voetnoten en index) ISBN 978 0 241 31758 7