WTO-zip, Cancun Wekelijks nr. 28

WTO . ZIP (wekelijks CancÃºn) NUMMER 28
03 september 2003

INHOUD:

A) verslag: WTO-ministers op het Binnenhof

Een verslag van de bespreking van de WTO-instructie voor de Nederlandse delegatie in de Tweede Kamer. De presentatie door de bewindslieden was wollig en vaag en de hoofdlijnen van het Nederlandse beleid kwamen niet aan bod. Ondanks kritiek blijft de regering van mening dat haar beleid kansen biedt aan arme staten.

B) media-analyse: Commotie in GenÃ¨ve

Een beschrijving van de poging van de WTO om de vastgelopen CancÃºn-voorbereidingen uit het slop te trekken. Veel verwarring onder journalisten over wat daar gebeurde en elkaar tegensprekende analyses in kranten.

C) beschouwing: ‘Akkoord’ voor toegang tot medicijnen in WTO:
beter geen oplossing dan een valse oplossing!

Op de valreep werd in Geneve een akkoord gesloten over de slepende ‘TRIPs en medicijnen’-kwestie. Een uitvoerig overzicht van de jarenlange onderhandelingen die daaraan vooraf gingen en van de belangen die meespelen. Het huidige akkoord werpt mogelijk nieuwe obstakels op voor de productie en export van generische geneesmiddelen.

D) media-analyse: Twee olifanten in een porseleinwinkel (Telegraaf, Trouw en Volkskrant)

Een uitvoerige beschouwing van de berichtgeving van de afgelopen weken door een aantal Nederlandse kranten over de WTO. Er is sprake van mythevorming: Arme landen hebben westerse hulp nodig en de vrijhandelsakkoorden van de WTO kunnen daarin voorzien. De kranten doen geen poging uit te leggen welke rol het multinationale bedrijfsleven speelt en geven evenmin inzicht in de werking van de WTO-afspraken.

E) kort: oproepen
* Kom ook op de “veiligheidslijst” van de Mexicaanse Autoriteiten!
* Adopteer een anti-WTO-activist!
* Actie 9 september
* Steun Indymedia-CancÃºn: computers in beslag genomen
* Twee petities tegen GATS

F) kort: En niet te vergeten…
* Spoeddtop in voorjaar 2004?
* Verbod voor BovÃ© om naar CancÃºn te reizen
* Kantoor Zwitserse minister bezet
* Noborder Anti-WTO grensacties San Diego-Tijuana
* Website EZ
* EU-Chat
* CEO pakt uit
* ICTSD Website over CancÃºn-top
* Speciale WTO-pagina op website Noticias
* Website-presentatie en verloting boek “Casino Mexico”
* Rapport Oxfam

A) WTO-ministers op het Binnenhof
(door Kees Stad)

Op woensdagmiddag 27 augustus vond in de Groen van Prinstererzaal van de Tweede Kamer het Algemeen Overleg plaats tussen de verantwoordelijke bewindslieden die de Nederlandse delegatie in CancÃºn leiden, en de kamercommissie voor EZ (en Landbouw). Hoewel er publiek bij aanwezig mocht zijn, en linkse volksvertegenwoordigers zich aan wat kritische opmerkingen waagden, was het bepaald geen spannende voorstelling. De antwoorden van de drie regeringsvertegenwoordigers (minister van EZ Brinkhorst, zijn staatssecretaris van Gennip en minister van Ontwikkelingssamenwerking van Ardenne) blonken vooral uit in wolligheid en vaagheid. Opvallend was ook dat er geheel geen discussie ontstond over de grote lijnen van het Nederlandse beleid maar alleen over details. Aanleiding voor dat eerste was er echter genoeg; de hardnekkige mantra over de doelstelling bij de onderhandelingen (minister Brinkhorst verwoordde dat meermaals) was dat Nederland het beste voorheeft met de armsten der aarde, maar tegelijkertijd het belang van de Nederlandse economie en het Nederlandse bedrijfleven hoog in het vaandel heeft staan. Hoe deze dubbelslag in de praktijk uit zou moeten werken, blijft echter onduidelijk.

In plaats daarvan wel veel kwinkslagen en uitweidingen over – met alle respect – details als het feit dat ze zich sterk zullen maken om dierenwelzijn op te nemen in het landbouwakkoord. Verder werd wel duidelijk dat Nederland een medicijnenakkoord dat toegang tot bepaalde generieke medicijnen voor ontwikkelingslanden garandeert belangrijk vindt. Maar ook op vragen waar op dat gebied de grens ligt voor de Nederlandse delegatie, weigerden de drie duidelijk antwoord te geven.
Daarnaast werd nog eens herhaald dat Nederland in CancÃºn gaat beloven samen met de VS de bescherming van de eigen landbouw terug te schroeven. Maar dat was eigenlijk oud nieuws en iedereen weet ook dat ontwikkelingslanden collectief weg zouden lopen als er op dat gebied niet eindelijk concrete stappen genomen zouden worden.

Als basis voor het overleg diende een beleidsinstructie over de onderhandelingsdoelstellingen, die eerder aan de Tweede Kamer gestuurd was. (Zie website EZ en zoek daar naar de instructie als pdf-file). De drie parlementsleden van de grote partijen Douma van de PvdA, Hamming van de VVD en De Haan (CDA) toonden zich tevreden over die instructie en feliciteerden de bewindvoerders er mee. Kenmerkend was het introducerende praatje van mevrouw Hamming van de VVD, die verklaarde dat een ‘goed resultaat’ in CancÃºn vooral belangrijk was omdat de Nederlandse economie zich in een dip zou bevinden. Kees Vendrik van GroenLinks en Christa van Velzen van de SP probeerden nog wel wat kritische kanttekeningen te plaatsen, maar wisten daarbij geen minister of staatssecretaris van het stuk te brengen.

Investeringen

Terwijl de discussie in de kamercommissie plaatsvond, hadden bergbeklimmers van Milieudefensie zich met een gigantisch spandoek tegen een investeringsakkoord aan de gevel van het gebouw van de Tweede Kamer bevestigd. Binnen werden geen woorden vuilgemaakt over de kwestie dat staatssecretaris van Gennip de kamer eerder verkeerd geÃ¯nfomeerd had als het ging over de positie van ontwikkelingslanden ten aanzien van uitbreiding van de WTO met een akkoord over investeringen. (De kwestie is voorafgaand aan het overleg uitgebreid door ons uit de doeken gedaan, zie persbericht). Sterker, ze bleef bij haar standpunt dat die weerstand eigenlijk niet bestond.
Daarmee veegt ze feitelijk duidelijke verklaringen van landen als Bangladesh en India van tafel. Bovendien verklaarde ze dat zelfs Ã¡ls dat zo was, Nederland toch van mening is dat een investeringsakkoord in de WTO alleen maar voordelig zal zijn voor armere landen. Het blijft de vraag waarom de EU en Japan zich zo sterk blijven maken voor dit investeringsakkoord dat verder erg impopulair is. Niet alleen tal van ontwikkelingslanden verzetten zich ertegen, zelfs veertig grote multinationals hebben verklaard dat het onverstandig is om dit punt door te zetten. Hun motivatie is waarschijnlijk dat zij bang zijn dat het hardnekkig doorzetten van deze agenda wel eens de hele WTO-conferentie in gevaar zou kunnen brengen.
Er zijn verschillende theorieÃ«n over de beweegredenen van de EU in deze. De ene is dat Japan tamelijk drastisch zal inboeten met een landbouwakkoord dat haar rijstsector te gronde zal richten en hiermee gecompenseerd moet worden. Een andere theorie luidt dat de EU het punt tactisch inzet en van plan is om het op het juiste moment terug te trekken als zogenaamde geste naar de armere landen die dan de rest van de afspraken wel goed moeten keuren.

Seattle

Helemaal surrealistisch werd het gebeuren toen er een discussie ontstond over de vraag of de WTO niet onevenwichtig de belangen van het bedrijfsleven behartigt. Minister Brinkhorst verklaarde daarop dat dat vroeger misschien het geval was, maar tegenwoordig niet meer. “Seattle was het omslagpunt,” beweerde hij zonder te blozen. Hij zei het niet hardop, maar suggereerde dat de demonstranten die in 1999 de WTO-top blokkeerden en daar keihard door de politie bestookt werden, er voor gezorgd hebben dat de WTO in het gareel gebracht werd. Ook minster van Ontwikkelingssamenwerking van Ardenne verklaarde iets dergelijks. Volgens haar was het vroeger misschien niet best gesteld, maar met de Doha-akkoorden zouden we in een ‘ontwikkelingsronde’ beland zijn die wel degelijk de belangen van armere landen zou behartigen.

Minister van Ardenne toonde zich een gedreven voorstander van de liberaliseringsagenda. Zij gelooft heilig dat verdere vrijmaking van de wereldhandel overal economische groei en dus voorspoed zal brengen, en heeft geen oog voor eventuele negatieve effecten. Volgens haar mankeert er niets aan de afspraken die er binnen de WTO gemaakt worden, maar is het probleem hoogstens dat armere landen er niet effectief genoeg gebruik van weten te maken. De strategie van haar ministerie is er daarom voornamelijk op gericht om technische assistentie te verlenen aan armere landen, zodat dat euvel verholpen wordt. (Zie ook een uitgebreid interview met haar in het septembernummer van onze Wereld).

Naschrift:
Het Financieel Dagblad heeft op vrijdag 29 augustus een artikel over het overleg met de kamercommissie gepubliceerd onder de titel: “Nederland zet zich in voor juiste chemie Cancun.”

B) Commotie in GenÃ¨ve
(door Kees Stad)

Eind augustus werd in het hoofdkwartier van de WTO naarstig gewerkt aan het uit het slop trekken van de voorbereidingen voor de WTO-top in CancÃºn. Veel verwarring onder journalisten over wat daar gebeurde zorgde voor vermakelijke taferen in de kranten. Was er nu wel of geen akkoord over medicijnen? En wat moest er nu gevonden worden van de concept-verklaring die er in elkaar gesleuteld werd? Journalistieke analyses daarover spraken elkaar – soms in een en hetzelfde medium – regelrecht tegen.

De kwestie van de patenten op medicijnen die het voor arme landen nog moeilijker zou maken om de bevolking van gezondheidszorg te voorzien, hing als een zwaard van damocles boven de hele WTO-agenda. Om uit de impasse te komen vonden er in GenÃ¨ve onderhandelingen plaats tussen vijf grote zuidelijke landen en de VS. Al vÃ³Ã³rdat er overeenstemming bereikt werd, verklaarde WTO-directeur-generaal Panitchpakdi dat de kwestie opgelost was. Vervolgens bleek er dagen later een moeizaam akkoord bereikt te zijn, waarin veel voorbehoud ingebouwd was voor arme landen die generieke medicijnen zouden willen maken of kopen. Dus was er volgens de WTO een akkoord. Maar vervolgens bleken tenminste vijfentwintig andere landen – waaronder relatieve reuzen als de Filippijnen en ArgentiniÃ«- de overeenkomst niet te willen accepteren. Het verdrag was weer van de baan. Na nieuwe onderhandelingen werd er zaterdagochtend toch een verdragstekst opgesteld waar het voltallige ledenbestand van de WTO zich achter stelde. Maar veel waarnemers zijn het er over eens dat dit verdrag nauwelijks een vooruitgang te noemens is. In de Volkskrant kwamen critici van Artsen zonder Grenzen en Oxfam aan het woord die uitlegden dat het verdrag dermate veel regels oplegt dat het in de praktijk enorme barriÃ¨res opwerpt voor veel landen en zowiezo zal betekenen dat de prijs van veel medicijnen stijgt.
Woordvoerders van de farmalobby verklaren echter dat er niet teveel over de prijs van medicijnen gezeurd moet worden omdat er nog allerlei andere factoren zijn die goede gezondheidszorg belemmeren, zoals de distributie.

De krantenkoppen:
NRC 20 augustus: WTO dicht bij akkoord medicijnen
Financieel Dagblad 28 augustus: Akkoord over medicijnen voor Derde Wereld
NRC 28 augustus: VS staan medicijnpatenten af aan derde wereld
NRC 29 augustus: WTO: Geen akkoord over medicijnen (bezwaren arme landen)
Volkskrant 29 augustus: Medicijnen onbereikbaar voor armsten
FD 30 augustus: WTO wijst akkoord over medicijnen af (prognose ‘CancÃºn’ verslechterd)
Volkskrant 30 augustus: Toch geen WTO-akkoord
NRC 1 september: Alsnog WTO-akkoord over medicijnen
VK 1 september: Alsnog akkoord medicijnen WTO

Minder hevig, maar vergelijkbaar, was het gebakkelei over de ontwerptekst voor CancÃºn die in GenÃ¨ve opgesteld werd onder leiding van WTO-voorzitter Carlos Perez del Castillo. De twintig pagina’s tekst zouden een compromis moeten inhouden van wensen van de verschillende blokken landen en werden als een doorbraak gepresenteerd door de WTO-leiding. Maar zowel van de kant van organisaties van bevolkingsgroepen uit het Zuiden als door de EU werd er weinig juichend op gereageerd. De EU trok zelfs, volgens het Financieel Dagblad (27/08: “EU noemt Concepttekst CancÃºn ‘ongebalanceerd'”) “fel van leer tegen de tekst”. Volgens EU-hoofdonderhandelaar Peter Carl zou de tekst van de EU eisen dat ze haar markt openstelt voor landbouwproducten uit de derde wereld, terwijl andere landen hun eigen markten wel zouden mogen blijven afschermen. Commentaren uit derde wereldlanden benadrukken juist dat de tekst voornamelijk toegeschreven is naar de wensen van de rijke landen, terwijl de eisen van armere landen veel te weinig aan bod zouden komen…
Meer over de standpunten van de lidstaten in “North-South divide on Cancun draft at General Council” van Martin Khor (TWN Report 27 August 2003)

C)’Akkoord’ voor toegang tot medicijnen in WTO: beter geen oplossing dan een valse oplossing! (door Stijn Oosterlynck; IMC-Vlaanderen, www.pingpong.piexie.net)

In de WTO wordt al jarenlang zonder veel resultaat gebakkeleid rond de toegang tot medicijnen voor ontwikkelingslanden. Eind vorige week bleek er echter plots een akkoord te zijn, niet toevallig twee weken voordat in het Mexicaanse CancÃºn de tweejaarlijkse MinistriÃ«le WTO-conferentie van start gaat (10 tot 14 september 2003). Vele onderhandelingen zitten muurvast en de onenigheid tussen de VS en de ontwikkelingslanden over de toegang tot medicijnen dreigde de CancÃºn-top te torpederen. De vraag is echter of dit akkoord meer is dan een voor de fel geplaagde WTO broodnodige P.R.-stunt.

Intellectuele eigendomsrechten en economische groeistrategie van de VS

De VS is altijd al dwars gaan liggen als er voorstellen gedaan werden om de intellectuele eigendomsrechten zoals die omschreven staan in het TRIPS-akkoord te verzwakken. Dat hoeft niet te verbazen. Toen de Amerikaanse economie het in de jaren ’80 steeds meer moest afleggen tegen de zogenaamde Aziatische tijgers liet de toenmalige regering onderzoeken waar het precies verkeerd ging met de vitaliteit van de Amerikaanse economie.

Onderzoekers kwamen tot de conclusie dat de VS aan alle voorwaarden voldeed om de meest competitieve economie ter wereld te zijn, maar dat ze er niet in slaagde de producten die ze ontwikkelde te commercialiseren. Een onaangepast intellectueel eigendomsregime was de boosdoener.

Sindsdien is de VS een kruistocht begonnen voor strengere intellectuele eigendomsrechten. Ze wordt daarbij onder andere gesteund door de Amerikaanse culturele industrieÃ«n zoals Hollywood (1) en recenter ook de muziekmultinationals in hun strijd tegen de file-sharing (2) via het internet, de ICT-multinationals (zie bv. strijd rond software-patenten in de EU) en uiteraard de farmaceutische industrie. Het was deze coalitie van multinationals en de Amerikaanse regering die er tijdens de Uruguay-ronde, die zou leiden tot de vorming van de WTO in 1995, in slaagde het TRIPS-akkoord op te dringen aan de rest van de wereld.

13.000 doden per dag

De AIDS-crisis die vooral in de ontwikkelingslanden onnoemelijk veel slachtoffers eist heeft echter het verzet tegen het TRIPS-akkoord stevig aangezwengeld. Doordat het TRIPS-akkoord de patentbescherming van medicijnen internationaliseert en de import van goedkopere generische geneesmiddelen verhindert, rezen de prijzen voor antiretrovirale medicijnen (ARVs) en waren deze medicijnen algauw niet te betalen door de modale bewoner van ontwikkelingslanden. Dat is ook het geval voor medicijnen tegen malaria en tuberculose. Dagelijks sterven 13.000 mensen aan AIDS, malaria en tuberculose (3).

De farma-industrie is door haar halsstarrige houding in de TRIPS-onderhandelingen tenminste gedeeltelijk medeplichtig aan de dood van 13.000 doden per dag. En het wordt alleen maar erger als blijkt dat het een van de meest winstgevende sectoren in de economie is. De farma-industrie realiseert grofweg 80% van haar winsten in de ontwikkelde landen, maar wil kost wat kost vermijden dat de kleinere markten in de ontwikkelingslanden (lokale elites en middenklassen) haar ontglippen, zelfs al heeft dat tot resultaat dat het overgrote deel van de bevolking in ontwikkelingslanden geen toegang heeft tot levensnoodzakelijke medicijnen.

TRIPS en ‘verplichte licenties’

Het TRIPS-akkoord laat toe dat zogenaamde verplichte licenties toegekend worden om goedkope, generische medicijnen te produceren in een aantal specifieke gevallen zoals een nationale gezondheidscrisis (paragraaf 6 van TRIPS-verklaring). Adder onder het gras is echter dat deze licenties enkel geldig zijn voor de productie van generische geneesmiddelen voor de lokale markt. Voor een groot deel van de ontwikkelingslanden vormde dit dan ook helemaal geen oplossing aangezien die ofwel geen eigen farmaceutische industrie hebben of hun binnenlandse markt niet groot genoeg is om deze geneesmiddelen efficiÃ«nt te gaan produceren.

Het is deze laatste kwestie die sindsdien de inzet geworden is van bitse onderhandelingen tussen de VS en de ontwikkelingslanden binnen de WTO en talloze protestacties. De EU probeerde zich in deze kwestie op te werpen als brug tussen de VS en de ontwikkelingslanden, maar ondanks haar meer toegeeflijke attitude probeert ook zij achter de schermen de belangen van haar farma-multinationals te beschermen (bv. het Britse Glaxo SmithKline).

Of dit alles nog niet schandalig genoeg is, bleef de VS voortdurend lobbyen voor een verstrenging van de patentwetgeving voor medicijnen. Ze misbruikte de nood van ontwikkelingslanden om patentwetgeving te introduceren om nog strengere versies van TRIPS te laten implementeren (TRIPS-plus).

Doha: een doorbraak die er geen bleek te zijn

Op de vorige WTO-top in Doha (november 2001) was TRIPS en publieke gezondheid een sleutelthema (4). Op de tafel lagen twee opties. De eerste optie, gesteund door de meeste ontwikkelingslanden, liet voor landen een grotere flexibiliteit toe om een patentwetgeving te ontwikkelen die een bredere en goedkopere toegang tot medicijnen mogelijk maakte. De tweede optie was veel beperkter en werd vooral gesteund door de VS en de farma-industrie.

Na verwoede pogingen van de VS om de ontwikkelingslanden tegen elkaar op te zetten en onder druk zetten, zwichtte ze voor de tweede optie. De ontwikkelingslanden waren er dan wel niet in geslaagd legale wijzingen aan te brengen in het originele TRIPS-akkoord, de finale tekst was wel opgesteld in de politieke taal die zij verkozen. De behoefte van de ontwikkelingslanden om patentwetgeving over het hoofd te zien om de publieke gezondheid te beschermen werd openlijk erkend. Het was het enige positieve nieuws uit Doha en de VS maakte er uitgebreid misbruik van om zich, tot frustratie van de EU, voor te stellen als de beste vriend van de ontwikkelingslanden.

Maar het duurde niet lang of de VS, de EU en Japan ondernamen pogingen om de doorbraak ongedaan te maken. Ze voerden zoveel legale, politieke en economische voorwaarden in dat het akkoord betekenisloos dreigde te worden. Er werd ook gepoogd om het aantal ziekten waarop het akkoord van toepassing is te beperken. De ontwikkelingslanden verzetten zich heftig, zelfs wanneer ze bilateraal onder druk gezet werden. Eind 2002, de datum die in Doha als deadline voor een akkoord naar voren geschoven werd, naderde met rasse schreden.

Motta-tekst

Op 16 december 2002 werd bijna een akkoord bereikt rond de zogenaamde Motta-tekst. Maar dat werd geblokkeerd door de VS omdat de farmaceutische industrie de tekst te toegeeflijk vond. Ze vreesde dat niet-besmettelijke geneesmiddelen zoals astma en diabetes ook met goedkope, generische geneesmiddelen behandeld zouden kunnen worden. Nog los van deze laatste kwestie waren activisten in de Derde Wereld en het Westen het volmondig eens dat de Motta-tekst geen goede zaak was. Landen en producenten van generische geneesmiddelen moeten volgens deze tekst aan zoveel voorwaarden voldoen om gebruik te kunnen maken van ‘verplichte licenties’ dat het akkoord in de praktijk onwerkbaar is.

Recentelijk – gedurende de voorbereidingen voor CancÃºn – liet de VS weten op welke voorwaarden het de consensus over het ’16 december’-akkoord zou vervoegen. In een aantal consultaties tussen zorgvuldig geselecteerde ontwikkelingslanden en de VS werden die condities uitgewerkt in een nota die aan het oorspronkelijke akkoord toegevoegd zou moeten worden. Het is het resultaat van deze consultaties die tot het zogenaamde nieuwe akkoord over TRIPS en publieke gezondheid leidden.

Akkoord of P.R.-stunt in de aanloop naar Cancun?

Het akkoord dat nu uit de bus komt wordt officieel voorgesteld als een oplossing voor het conflict rond de toegang tot levensnoodzakelijke geneesmiddelen, maar in de praktijk werpt het nieuwe legale, economische en politieke obstakels op voor de productie en export van generische geneesmiddelen (5). De VS gaat hiermee verder op de ingeslagen weg, namelijk het volledige uithollen van het systeem waarlangs ontwikkelingslanden die zelf geen generische geneesmiddelen kunnen produceren, deze kunnen invoeren uit andere landen.

Zo staat er in het nieuwe akkoord dat het mechanisme om generische geneesmiddelen in- en uit te voeren enkel gebruikt mag worden om de publieke gezondheid te beschermen en geen instrument mag zijn om industriÃ«le of commerciÃ«le beleidsdoelstellingen na te streven. Het is absoluut niet duidelijk wat met industriÃ«le of commerciÃ«le beleidsdoelstellingen bedoeld wordt. Het is best mogelijk dat maatregelen om de toegang tot medicijnen te stimuleren en de publieke gezondheid te beschermen indirect positieve gevolgen kunnen hebben voor de binnenlandse farmaceutische industrie. Zal dit een voldoende basis blijken voor de Westerse farma-multinationals om de verplichte licentie aan te vechten? Het maakt er de situatie alleszins niet duidelijker op, terwijl net dat de bedoeling is van het akkoord.

Om de verspreiding van generische geneesmiddelen naar de rijkere landen te vermijden, moeten de generische geneesmiddelen die onder verplichte licentie geproduceerd worden speciale verpakkingen, kleuren en vormen hebben. In de Motta-tekst stond nog dat dit enkel moest indien dit mogelijk is en het de prijs niet al te veel verhoogt. In het nieuwe akkoord valt deze ‘indien’ weg en wordt deze vereiste ook van toepassing op de actieve ingrediÃ«nten van het geneesmiddel. Daarnaast wordt het ook makkelijker voor farmaceutische multinationals en westerse lidstaten om verplichte licenties aan te vechten.

Het gevolg is overduidelijk: het akkoord dat ervoor moest zorgen dat het grote aantal ontwikkelingslanden dat met een zware crisis van de publieke gezondheid worstelt en zelf geen generische geneesmiddelen kan produceren deze kunnen gaan importeren wordt volledige onwerkbaar gemaakt. Toch wordt dit akkoord aan het publieke gepresenteerd als een oplossing, terwijl het in wezen niets meer is dan een broodnodige maar dodelijke (althans voor de ontwikkelingslanden) P.R.-stunt in de aanloop naar de WTO-top in Cancun. Hoog tijd dus om deze organisatie die volgens voorstanders enkel welvaart, vrijheid en voorspoed brengt maar in realiteit vooral zorgt voor dood, verderf en miserie de wereld uit te helpen.

(noten)
(1) Dit vertaalt zich onder andere in hun pogingen om via de GATS de audiovisuele sector te liberaliseren.
(2) File-sharing is het delen van muziek of andere bestanden via het internet met behulp van programma’s zoals Grokster en Kazaa. File-sharing is waarschijnlijk de grootste en succesvolste niet-kapitalistische economie die er op dit moment bestaat.
(3) Zie Brook K. Baker ‘Pharma’s relentless drive for profits explains US trade negotiations’, Sand in the Wheels, no.157, 18 december 2002.
(4) Zie Fatoumata Jawara en Aileen Kwa (2003) ‘Behind the scenes at the WTO: the real world of international trade negotiations’, London: Zedbooks.
(5) TWN ‘TRIPS and public health: TWN’s comments on chair’s statement of understanding of December 16 text’, 27 augustus 2003.

D) Twee olifanten in een porseleinwinkel (Telegraaf, Trouw en Volkskrant)
(door Martin Hulsing)

Waar gaat het over bij de WTO-top in CancÃºn? Het wordt nu wel erkend dat het in het verleden eigenlijk vooral om de rijke landen draaide, maar dat is met de top in Doha allemaal vreselijk veranderd. Dit komt door de druk van de globaliseringsbeweging. De Doha-ronde gaat over de ontwikkelingslanden: nu gaan we de arme landen te helpen. Brinkhorst doet zijn verhaal in De Telegraaf (18/3/03) en menigeen pinkt een traantje weg: “Voorheen kwam het neer op het gedrag van de twee olifanten, de Europese Unie en de Verenigde Staten. Nu kan worden gesteld dat er in Cancun geen succes komt als er geen positieve resultaten zijn voor ontwikkelingslanden.” En aan Minister van Ardenne wordt ontlokt dat “een pleidooi voor een betere positie van de armste landen een voorname rol speelt in het Nederlandse beleid.” Ze meent zelfs dat “de geloofwaardigheid van de westerse wereld” op het spel staat. Toe maar. De toegankelijkheid van “belangrijke producten” van ontwikkelingslanden moet verbeterd worden evenals “de beschikbaarheid van goedkope medicijnen.” In de twee weken daarna geeft De Telegraaf in het geheel geen achtergrondinformatie meer, behalve de standaard persconferentieberichtjes.

Commercieel uitbuiten

Op 30 augustus juichen ze, net als alle andere kranten, mee met de “historische overeenkomst”: de befaamde goedkope medicijnen voor de arme landen, die nu in de vorm van licenties beschikbaar zullen zijn. Er worden enkele achtergronden gegeven. Bijvoorbeeld dat het de Verenigde Staten zijn geweest die de import van goedkope medicijnen door arme landen lang hebben tegengehouden en dat de oorzaak daarvan was dat “Amerikaanse farmacieconcerns vreesden dat op grote schaal patenten zouden worden geschonden.” Er wordt uitgelegd dat de WTO al sinds 1995 de patenten van die farmaciebedrijven beschermt en waarschuwt dat de licenties, eerder dus nog een “historische overeenkomst” genoemd, “[nu] dreigen dit hardbevochten verdrag uit te hollen.” De Telegraaf legt uit: “Om de zorgen van de VS, en de farmacielobby, weg te nemen, beloven industrielanden en de rijkere ontwikkelingslanden om de WTO-concessies niet commercieel uit te buiten. De Amerikaanse weerstand dreigde een wig te drijven tussen de westerse wereld en ontwikkelinglanden in de onderhandelingen over verdere liberalisering van de wereldhandel.” (WTO-akkoord over goedkope medicijnen, 30/8/2003). Het “commercieel uitbuiten” komt ook in de verslaggeving van Het Parool en Trouw voor. Het zijn dus niet meer de Amerikaanse farmacieconcerns die commercieel uitbuiten, maar hun concurrenten. De Telegraaf maakt in ieder geval duidelijk dat het helpen van de arme landen niet eens een overweging is in de wereld van de WTO. De krant schrijft zonder enige schroom over de zorgen van de VS, of nog preciezer over die van de farmaceutische bedrijven. De persverklaringen van de WTO worden plichtmatig overgeschreven, maar verder is er vooralsnog niet al te veel sentimenteel gedoe. Over zorgen vanuit de Derde Wereld, bijvoorbeeld van mensen die sterven aan aids en geen medicijnen kunnen kopen, is in het geheel niets te vinden.

Mythes

De verslaggeving van Trouw is veel uitgebreider en geeft veel meer achtergrondinformatie. Er wordt redelijk uitgebreid verhaald over de gigantische hoeveelheden subsidie en protectionistische maatregelen ten gunste van de rijke landen en wat de financiÃ«le kosten hiervan voor de Derde Wereld zijn. Trouw gaat ook in op de binnenlandse strijd tussen de verschillende belangengroepen in het westen, en laat daarmee zien dat vrijhandel en hulp aan de Derde Wereld van secundair belang is. Tegelijkertijd moeten de mythes over “de vrijhandel” en “de hulp aan de arme landen” in stand gehouden worden. Dat is moeilijk verenigbaar en levert zoiets op: “De voorvechters van de vrijhandel leken de afgelopen jaren van hun geloof gevallen” en “de geloofwaardigheid” van het westen staat op het spel (Zie bijvoorbeeld Trouw van 27 en 28 augustus 2003). In het artikel “Nederland profiteert van vrijere wereldhandel” wordt er uitgebreid verslag van gedaan dat Nederland in het “gunstigste geval” 7,5 miljard euro kan “incasseren”, maar ook “hoezeer de schoen wringt voor de ontwikkelingslanden.” Na dit begerige verhaal behoort ook zeker even te worden benadrukt “dat de nieuwe handelsronde van de WTO vooral in het teken van de ontwikkelingslanden dient te staan” (Trouw, 19/8/03).

Liefdadigheidsinstellingen

De Telegraaf geeft geen feiten. De krant komt slechts met de uitspraak van Brinkhorst over de “twee olifanten, de Europese Unie en de Verenigde Staten” die als het ware de rest van wereld hebben vertrapt, en zijn belofte om van CancÃºn een “succes” te maken wat alleen te bereiken is als er “positieve resultaten zijn voor ontwikkelingslanden.” Trouw (28/8/03) daarentegen eindigt een artikel, waarin uitvoerig wordt bericht over wat ‘de olifanten’ hebben aangericht, dat ‘CancÃºn’ vooral gaat “over de vraag hoe de cijfers meer in het voordeel van de ontwikkelingslanden kunnen worden veranderd.” Dit is dus niet meer de bewering van een minister die belangen vertegenwoordigt, dit wordt gebracht als feit. En het daaraan voorafgaande verhaal in ogenschouw nemend, is dat een dubieus feit.

Op 28 augustus doet Trouw verslag over het akkoord van de “goedkope medicijnen voor ontwikkelingslanden.” Een dag later gaat de krant dieper in op de “historische betekenis” van dit akkoord: “Maar hoe belangrijk deze ‘doorbraak’ in de onderhandelingen in het kader van de wereldhandelsorganisatie ook is, het is de vraag wat er in de praktijk van terecht zal komen.” Er wordt uitgelegd dat er om “commercieel gewin” te voorkomen, beperkingen zijn ingebouwd in de licenties en waarom: “Deze beperkende maatregelen zijn bedoeld ter bescherming van patenten die farmaceutische concerns als Pfizer, Roche en Merck wereldwijd op deze medicijnen hebben.” Okay. Dat is duidelijk. De patenten van de farmaceuten zijn belangrijker dan de mensenrechten in de Derde Wereld. Je kan het er mee eens zijn of niet, maar zo zit de wereld in elkaar. Oxfam en Artsen zonder grenzen mogen zelfs nog nader uitleggen dat “door het verbod op commerciÃ«le productie er geen economische drijfveren [zijn] om die medicijnen te maken.” Zelfs farmaceutische bedrijven in de Derde Wereld zijn geen liefdadigheidsinstellingen en doen het voor het geld. Op 30 augustus kopt Trouw “Arme landen blokkeren pact over medicijnen”. Nogmaals wordt uitgelegd wat er mis is met het akkoord en iemand van Oxfam krijgt de ruimte om te zeggen dat het “diepgaand oneerlijk [is] om voor de ontwikkelingslanden nieuwe hindernissen op te werpen.”

Patenten of mensenrechten

Desalniettemin vindt Trouw dat “het op het allerlaatste moment vastlopen van de onderhandelingen over de beschikbaarheid van goedkope geneesmiddelen een schaduw [werpt] op de minstersbijeenkomst volgende maand in het Mexicaanse CancÃºn, waar naast dit onderwerp nog een reeks andere conflicten in de wereldhandel op de agenda staat.” Die maandag daarop, 1 september, komt Trouw met de kop, “Toch meer medicijnen ontwikkelingslanden”. Zoals ze eerder al hebben uitgelegd is het vrij dubieus om te stellen dat er meer medicijnen voor ontwikkelingslanden zullen zijn. Als de prijzen daadwerkelijk stijgen zoals verwacht, zouden er wel eens veel minder medicijnen kunnen komen. Verder staan er in het artikel meningen. Volgens de directeur van de WTO is het een “historische overeenkomst” en volgens Artsen zonder grenzen en Oxfam is het “onvoldoende” en zorgen de patentregels “nog steeds voor hogere prijzen (…) dan nodig is.” Verder is het verslag vrijwel hetzelfde als in De Telegraaf: }Amerikaanse farmacieconcerns vreesden dat op grote schaal patenten zouden worden geschonden. Om de zorgen van de VS, en de farmacielobby, weg te nemen, beloven industrielanden om de WTO-concessies niet commercieel uit te buiten.” De patenten van de farmaceutische bedrijven zijn beschermd tegen de “commerciÃ«le uitbuiting” door anderen. Arme mensen in de Derde Wereld komen niet eens in de verslaggeving voor. Een betere titel zou zijn: “Patenten belangrijker dan mensenrechten”, of “Farmaceutische bedrijven beschermd tegen commerciÃ«le uitbuiting”. Dat is in ieder geval aardig voor het koppensnellende leespubliek.

Slikken of stikken

De verslaggeving van de Volkskrant over de WTO komt sterk overeen met die van Trouw (en NRC). Veel meer achtergrondinformatie over de olifanten, terwijl tegelijkertijd de mythes over vrijhandel en hulp aan de armen in stand moeten worden gehouden. Sheila Sitalsing schrijft een achtergrondartikel over de toegang van arme landen tot goedkope merkloze medicijnen (29/8/03). Ze zet twee verhalen tegenover elkaar, “de blijde versie, van diplomaten bij de wereldhandelsorganisatie WTO” en “een droeve versie. Die rept van talloze obstakels.” Dilip Shah, secretaris-generaal van de Indian Pharmaceutical Alliance, mag uitleggen wat er mis is met het verdrag en concludeert: “Dit etaleert de macht van de farmalobby. Het was slikken of stikken. Armen gaan meer betalen voor medicijnen.” Deze uitspraak wordt onderstreept door Ellen ’t Hoen van Artsen zonder Grenzen: “Tjsa, de tekst is geschreven door farmaceuten en ingediend door de VS.” Na de beide versies sluit het artikel af met een woordvoerder van Roche (“Dit etaleert de macht van de farmalobby”) die mag uitleggen dat ze de aidsremmer Viracept sinds begin dit jaar tegen kostprijs aanbieden in Sub-Sahara Afrika. “Goedkoper dan het generieke spul,” zegt de woordvoerder: “Opvallend genoeg is de prijs niet gestegen. Want de prijs is niet de hinderpaal, maar de infrastructuur.” Volgens hem “is al die focus op prijs onnodig.”

Nadat het medicijnenakkoord tot stand is gekomen, doet de Volkskrant het nog eens dunnetjes over. Op 2 september mag iemand van Unilever-Kenia, Anthony Burgmans, uitleggen dat voor de arbeiders op zijn theeplantages alles prima-de-luxe geregeld is. Hij krijgt beter betaald, zijn kinderen kunnen naar een door Unilever gebouwde school “en zijn hele familie heeft recht op gratis medicijnen en een
behandeling in een van de twee Unilever-ziekenhuizen.” Maar Aidsmedicijnen zijn er niet en dat is niet vanwege de prijs, “bezweert topman Burgmans”, maar omdat “de logistiek niet in orde” is. Unilever weet van over de gehele wereld de meest uiteenlopende producten te verzamelen en die weer door te verkopen over de gehele wereld. Wij zullen dan maar moeten geloven dat wegens ‘logistieke problemen’ er geen Aidsmedicijnen verstrekt kunnen worden. Joep Lange, Aids-hoogleraar en voorzitter van PharmAcces, een organisatie die zich inzet voor wereldverspreiding van Aidsremmers: “Ik zie niet in waarom het wel zou lukken op het platteland van HaÃ¯ti en niet op het platteland van Kenia.” Het heeft natuurlijk wel degelijk met geld te maken, Aidsremmers kosten bijna net zoveel als een jaarsalaris van een theeplukker. Maar Brugmans belooft dat alle theeplukkers “over een paar jaar” wel de beschikking hebben over Aidsremmers. Met die hoopvolle boodschap moeten we het dan maar weer doen.

Op 2 september had de Volkskrant nog een berichtje: “Europa wil in Afrika meer medicijnen testen.” Het mes moet aan twee kanten snijden: “De EU hoopt in Afrika voet aan de grond te krijgen met Europese medicijnen en Afrikaanse landen kunnen profiteren van Europese kennis en fondsen.” Maar het belangrijkste is toch dat “Europa de Afrikaanse markt niet wil overlaten aan de Amerikanen. Het steekt dat de farmaceutische industrie uit de VS wel zijn producten weet te verkopen.” Bovendien er is veel geld te verdienen, “zeker nu de internationale gemeenschap de strijd tegen epidemieÃ«n opvoert.”

Ingewijden

Alles samenvattend kan er gesteld worden dat er veel meer informatie is over de WTO dan in de voorafgaande jaren. Veel meer dan voorheen wordt uit de doeken gedaan wat ‘de olifanten’ hebben aangericht. Er wordt allerlei informatie gegeven waaruit opgemaakt kan worden dat er iets niet pluis is met de WTO, maar echt duidelijk is het niet. Bovendien wordt voortdurend benadrukt dat alle heil juist van de WTO, vrijhandel en liberalisering moet komen. Een verhaal dat in volledige tegenspraak is met de gegeven informatie.Deze mythevorming wordt in stand gehouden door een aantal factoren. Ten eerste worden alle voors en tegens uitgedrukt in termen van geld, er wordt nauwelijks ingegaan op wat de gevolgen voor gewone mensen zijn. Als het over wereldhandel gaat en over geld dan gaat het feitelijk gezien over het multinationale bedrijfsleven dat immers de wereldhandel beheerst. Verder wordt er geen enkele poging gedaan uit te leggen hoe verschillende aspecten van de WTO, zoals TRIP’s en GATS, in elkaar steken. Noch dat er wordt uitgelegd wat er in het verschiet ligt in de vorm van investeringsverdragen, de zogenaamde TRIM’s. Daardoor blijft het toch een verhaal voor ingewijden. Over de gevolgen voor de Derde Wereld wordt verslag gedaan door vertegenwoordigers van westerse ngo’s, zoals Oxfam en Artsen zonder grenzen, en fabrikanten uit de regio, die hun mening mogen geven. Een woordvoerder van Unilever-Kenia mag de Nederlandse krantenlezer gerust stellen dat er “over een paar jaar” voor hun theeplukkers aidsremmers beschikbaar zullen zijn, als ze nog in leven zijn. De theeplukkers zelf, net als de rest van de Derde Wereld komen eenvoudigweg niet aan het woord. Niet in de WTO-onderhandelingen en niet in de verslaggeving.

E) Oproepen

* Kom ook op de “veiligheidslijst” van de Mexicaanse Autoriteiten!
(door Robin van Stokrom)

Het Mexicaanse Solidariteitsnetwerk heeft een voorbeeldbrief opgesteld om op te sturen naar de Mexicaanse ambassade in Nederland om te eisen dat jij op de lijst van “globofobe leiders” komt te staan. In een operatie die ongetwijfeld veel geld heeft gekost, kwam de Mexicaanse “veiligheidsdienst” namelijk onlangs met een lijst van tachtig “activistenleiders”. De Mexicaanse politie wil hen scherp in de gaten houden tijdens de aanstaande WTO Conferentie in CancÃºn. In WTO-ZIP #26 werd over deze lijst al eerder bericht. Zie: WTO-ZIP 26

“Terwijl het een dubieuze eer is dat het werk van de tachtig activisten op deze wijze erkend is, zijn we bezorgd over het feit dat de miljoenen mensen in de wereld die ook tegen de WTO zijn, hun namen niet hebben kunnen terugvinden op de speciale watch list”, schrijft het Mexicaanse Solidariteitsnetwerk op hun website, waar ook de voorbeeldbrief te vinden is. In de brief staat de eis dat als niet aan je verzoek wordt voldaan, dat de andere namen dan schrappen moeten worden.

“Voeg mijn naam toe, en wel onmiddellijk alstublieft! Niets is minder acceptabel in een democratie”, meldt de brief. “Of is dat het punt? De Wereldhandelsorganisatie is een van de minst democratische organisaties in de wereld. Leiders van het internationale bedrijfsleven schrijven de handelsregels voor, terwijl de geheime diensten niets doen dan belastinggeld uitgeven om mensen zoals ik zover mogelijk weg te houden van dit proces.”

“Miljoenen mensen zijn teleurgesteld dat zij niet op deze lijst staan en eisen actie. Geen van hen heeft iets te zeggen gehad over de WTO, dus willen ze op zijn minst erkend worden in hun werk in oppositie tegen de WTO”, verklaarde Tom Hansen, wiens naam al wel op de lijst staat, tegenover de Britse krant The Guardian. “We hebben heel veel telefoontjes ontvangen uit de hele wereld van mensen die willen weten waarom hun naam niet op de lijst staan, terwijl ze wel acties hebben ondernomen tegen de WTO.”

De voorbeeldbrief (in het Engels) vind je op: deze plaats
Je kunt natuurlijk ook zelf een brief of e-mail schrijven.
Adres: Ambassade van Mexico, Burgemeester Patijnlaan 1930, 2585 CB, Den Haag e-mail:

* Adopteer een anti-WTO-activist!
Ga niet naar CancÃºn, laat de Mexicanen het zelf doen!

De Amerikaanse boerenorganisatie Food First heeft een internationale oproep uitgevaardigd om geld te doneren zodat minder vermogende Mexicaanse boerenactivisten in staat gesteld worden om aan de protesten in CancÃºn deel te nemen. Duizenden arme boeren in Mexico zouden staan te popelen om aan de demonstraties deel te nemen, maar zijn te arm om daadwerkelijk de tocht te kunnen maken. Vandaar dat Food First oproept om solidariteitsbedragen over te maken.

Food First heeft berekend dat per demonstrant zo’n 48 dollar nodig zal zijn voor transport (men reist dan in gehuurde bussen) en per dag zo’n 10 dolar voor voeding en 12 dollar voor onderdak. Het geld kan overgemaakt worden via de website van Food First: Daarvoor heb je dan wel een creditcard nodig.

XminY Solidariteitsfonds in Amsterdam ondersteunt deze actie. Het is ook ecologisch veel meer verantwoord. We kunnen moeilijk allemaal in milieuverpestende vliegtuigen stappen en een jaarloon van een gemiddelde Mexicaan opmaken aan een vliegticket. Maak het dus voor Middenamerikanen mogelijk om te demonstreren (en doe vervolgens natuurlijk liefst ook zelf nog lokaal aan acties mee zoals op 9 september in Den Haag). XminY stelt z’n gironumer beschikbaar om bedragen te verzamelen die dan gezamenlijk op de rekening van Food First gestort zullen worden. Stort derhalve op gironr. 609060 tnv. XminY Solidariteitsfonds Amsterdam ovv. ‘steun WTO-demonstranten CancÃºn’.

* Actie 9 september

Op de dag voordat de WTO-conferentie begint, is er een internationale actiedag. Ook in Nederland zal er een actie zijn, te weten een zakenliedenpolonaise in Den Haag (15.00 uur verzamelen voor CS Den Haag). Zie voor details: deze oproep Voor de actie zijn mooie posters gemaakt en ook is er een handig foldertje getiteld “Tien goede redenen om je tegen de WTO te verzetten”. Wil je poster en folder ontvangen, of helpen verspreiden, dan kun je ze bestellen door een email te sturen naar

* Steun Indymedia-CancÃºn: computers in beslag genomen

Maandagavond zijn de meer dan dertig computers, die bestemd waren voor een alternatief mediacentrum (IMC) tijdens de WTO-conferentie in CancÃºn in beslag genomen door de Mexicaanse autoriteiten. Ook veel hardware, kabels en dergelijke liggen nu in een pakhuis weg te rotten. Hierdoor komt de alternatieve nieuwsvoorziening over WTO-protestacties in CancÃºn en de vele alternatieve bijeenkomsten, ernstig onder druk te staan. De Amerikaanse jongeman die de door hem geregelde computers in een oude camper naar CancÃºn zou brengen, was ’s nachts op zoek naar een slaapplaats en reed per ongeluk een verkeerde wegbaan in. Hierdoor betrad hij opeens de grens. Daar bleek dat hij een vergunning nodig had om de computers over de grens te vervoeren, ook al zijn ze niet bedoeld voor de verkoop. De douane is niet van plan de computers en al het andere materiaal terug te geven. Mensen worden opgeroepen geld te doneren, zodat er toch nog het een en ander aan materiaal beschikbaar komt voor de media-activisten die nieuws, foto’s en video’s willen publiceren over de activiteiten in en buiten de WTO-conferentie. Zie de button midden-bovenaan op Indymedia Cancun of neem contact op met chema(at)bluewin.ch

* Twee petities tegen GATS

– ‘Houdt GATS tegen en essentiÃ«le diensten uit de WTO’

Een aantal internationale maatschappelijke organisaties heeft een petitie rondgestuurd over de dienstenonderhandelingen in de WTO. Ze eisen dat deze onderhandelingen bevroren worden en dat essentiÃ«le diensten als drinkwatervoorziening uit het onderhhandelingspakket gehaald worden.
Je kunt de petitie hier lezen (in het Engels). Ondertekenen kan tot en met 4 september door een email te sturen aan: Char Greenwald (cgreenwald@iatp.org) en de naam van je organisatie doorgeven). De petitie zal ook verschijnen op https://www.globalinfo.nl
Deze petitie zal in CancÃºn aangeboden worden aan alle delegaties, pers en aanwezige organisaties. De opstellers benadrukken dat dit slechts een van de manieren is waarop aktie gevoerd wordt ten aanzien van de komende WTO-top. [Initiatoren: IATP (VS), CEO (Nl), WDM (UK), EMG (S-A), Manthan (India), Coordinadora de Defensa del Agua y de la Vida (Bolivia), Vicente Canas Center (Bolivia), PSI-International].

– Verklaring van Nederlandse organisaties tegen GATS.

Deze is in de maak en zal vanaf vrijdag aanstaande te vinden zijn op http://www.gats.nl
De verklaring zal aan minister Brinkhorst gestuurd worden. De organisaties roepen op tot een moratorium van de onderhandelingen totdat er een betere definitie is van wat publieke diensten zijn en
totdat er een degelijke evaluatie gehouden is over de huidige GATS-afspraken.

F) En niet te vergeten…

* Spoeddtop in voorjaar 2004?

Volgens hardnekkige geruchten zouden er al voorbereidingen getroffen worden om over een half jaar een vervolgtop van de WTO te houden, in thuishaven GenÃ¨ve. Deze top zou vooral een wens zijn van de Cairns-landen (grote landbouwexporterende landen buiten de EU en de VS), die niet tevreden zouden zijn met het landbouwbeleid van de VS en de EU. Zie: http://www.indymedia.nl/nl/2003/08/13521.shtml
Een ander gerucht wil dat de Zwitserse autoriteiten niet erg gecharmeerd zijn van dit plan. Ze voorzien -terecht- wederom een grote oploop van demonstranten met bijbehorende commotie. Sinds Frankrijk bedacht had dat de G8-top afgelopen zomer in Evian plaats moest vinden, op een steenworp afstand van GenÃ¨ve, hebben ze daar even genoeg van oplopende emoties over onrechtvaardige wereldeconomie.

Minder bang voor ongeregeldheden zijn blijkbaar de autoriteiten van Hong Kong. Deze deelstaat van China heeft aangeboden om op te treden als gastheer van de Zesde MinisteriÃ«le Conferentie van de WTO. Uit uitspraken van de staatssecretaris voor handel van Hong Kong kan opgemaakt worden dat China zo betrokken wil worden bij de voorbereiding van de zesde conferentie en een grotere rol wil spelen in alle belangrijke onderhandelingen. Afhankelijk van de ‘vooruitgang’ in CancÃºn zal deze bijeenkomst eind 2004 of begin 2005 plaatsvinden.

Een Franse rechter heeft maandag bepaald dat boerenactivist Jose BovÃ© niet naar CancÃºn mag reizen om mee te doen met de protesten en samenkomsten in oppositie tegen de Wereldhandelsorganisatie WTO. Omdat BovÃ© voorwaardelijk is vrijgelaten voor acties tegen genetisch gemanipuleerde gewassen, mag hij het land niet verlaten. BovÃ© gaf als reactie dat dit besluit wel eens politieke gevolgen zou kan hebben, omdat hierdoor voorkomen wordt dat een persoon die wel geaccrediteerd is voor de Conferentie, deze niet mag bijwonen. Hij zal nu in het plaatsje Cancon in Frankrijk zijn tijdens de WTO-conferentie om daar mee te doen in een lokaal protest. Zaterdag is er in Parijs een grote demonstratie tegen de WTO.
Zie hele artikel: hier en hier

* Kantoor Zwitserse minister bezet

Een tiental activisten heeft maandagochtend het kantoor bezet van het ministerie van Economische Zaken van Zwitserland. Het protest was gericht tegen het investeringsverdrag dat de EU er door wil drukken tijdens de Conferentie van de Wereldhandelsorganisatie WTO in Mexico, CancÃºn.

De activisten hingen spandoeken op met het motto “Fair Trade in plaats van Free Trade” in het kantoor van de Zwitserse minister voor Economische Zaken. Ze bekritiseerden ook het huidige Fair Trade Model. Fair Trade moet volgens hen gaan over autonomie voor producenten in het Zuiden die via de coÃ¶peratieve weg gezamenlijk besluiten nemen over productie en verdeling van werk. Niet over mogelijkheden voor bedrijven zoals Starbucks om label te mogen gebruiken omdat ze iets hogere lonen dan normaal het geval is. Zie: hieren hier

* Noborder Anti-WTO grensacties San Diego-Tijuana
(door Robin van Stokrom)

Zaterdag 13 september is een wereldwijde actiedag tegen Globalisering van de neoliberale economie en oorlog. In dat kader zijn er ook acties aan de 3380 kilometer lange grens tussen de VS en Mexico om “de verbindingen tussen ‘vrije’ handel en het militarisme uit de doeken te doen, en om te demonstreren voor een wereld waar democratie en waardigheid op de eerste plaats komt, in plaats van de belangen van het bedrijfsleven.”

“De San Diego/Tijuana grens is wellicht het duidelijkste symbool van de globalisering van onderdrukking”, licht de actieoproep toe. “Het is de poort tussen de eerste en derde wereld. Aan de ene kant van de grens bevindt zich een van de rijkste steden in de VS, thuisstad voor de biotechnologische industrie en de grootste militaire concentratie in de wereld. Aan de andere kant van de grens, ondervinden mensen direct gevolgen van de ‘vrije’ handelspolitiek, en vechten zij om hun armoede te kunnen overleven en om toegang te krijgen tot de VS.”

Niet alleen de 13e zijn er acties. De hele week zijn er in vooral San Diego teach-ins, protesten, directe acties, straattheater, culturele activiteiten, discussiebijeenkomsten. De demonstratie op de 13e zal plaatsvinden in San Ysidro en tegelijkertijd zijn er in Tijuana ook acties. Terwijl tienduizenden toeristen uit de VS zonder problemen heen en weer kunnen, is er voor Mexicanen letterlijk een hoge muur opgetrokken. Meer dan vierduizend mensen hebben al de dood gevonden in hun zoektocht naar een oplossing voor hun problemen.

De grensacties zijn tevens bedoeld om de WTO te doen ontsporen. Zij zijn onderdeel van een langere campagne van teach-ins en directe acties die deze zomer in San Diego plaatsvond en zijn het startschot van nog meer acties “voor vrede en rechtvaardigheid”. Die acties zullen zich richten op migrantenrechten, tegen de Free Trade Area of the Americas, militarisme en bezetting.

Website en meer informatie
Indymedia San Diego
Artikel over Tijuana

* Website EZ

Het ministerie van Economische Zaken heeft nu ook zijn website over de WTO-top op orde. Inloggen op http://www.ez.nl/default_bel.asp?pagina=cancun levert allereerst een “welkomstwoord van de minster en staatssecretaris op” waar de vertrouwde mantra te lezen is:

(citaat:)
CancÃºn vormt een grote uitdaging. Niet alleen wat betreft een ambitieuze onderhandelingsagenda, maar ook de rol die wij kunnen spelen in het internationale krachtenveld. Nederland wordt hierbij, net als de andere Europese lidstaten, vertegenwoordigd door de Europese Commissie.

Wat willen wij bereiken?
Een kwakkelende economie, niet alleen in Nederland maar wereldwijd, vraagt om een positieve impuls. Handelsliberalisatie is zo’n impuls, in het bijzonder voor een handelsgeoriÃ«nteerd bedrijfsleven zoals we dat in Nederland kennen. Daarnaast stelt de huidige WTO-onderhandelingsronde juist de bijzondere positie van ontwikkelingslanden in het wereldhandelssysteem centraal. Wij onderschrijven deze doelstelling volledig. De WTO-ronde kan niet slagen zonder voldoende tegemoet te komen aan de wensen van ontwikkelingslanden.
(einde citaat)

Verder valt de website eigenlijk een beetje tegen. Je vindt er een overzicht van alle thema’s die behandeld worden en per thema kun je doorklikken naar het regeringsstandpunt. De uiteenzetting daarvan is weliswaar overzichtelijk, maar ook tamelijk kort. Handig is wel dat je er links vindt naar alle stukken die uitgegaan zijn, brieven naar de Kamer en dergelijke. En toegegeven, in de links worden – weliswaar helemaal onderaan – ook wat kritische websites genoemd. Helaas troffen we onze eigen www.globalinfo.nl er niet aan.

Als slotzin van de hoofdtekst over de 5e MinisteriÃ«le Conferentie wordt geschreven: “EZ voert op structurele basis een dialoog met NGO’s”, met een link naar verslagen van consultatiesessies met NGO’s (waarvan de laatste op 11 december 2002 gedateerd is). Veel NGO’s zijn echter minder te spreken over deze ‘dialoog’ en verkiezen deze een monoloog te noemen.

* EU-Chat

Op donderdag 4 september heeft EU-commissaris Pascal Lamy zich beschikbaar gesteld om op internet te chatten over de WTO-top. Meer informatie daarover is hier te vinden

Het wordt gepresenteerd als live-chat. Eerdere ervaringen hiermee leren echter dat er vaak een redactioneel filter tussen zit, en de betreffende politicus eigenlijk emails krijgt waar hij (of een van zijn ambtenaren) naar believen op kan reageren. Maar misschien is het deze keer echt live?
Op Indymedia Nederland is een vermakelijk verslag te lezen van een vergelijkbaar experiment met de ministers Remkes (VVD) en de Graaf (D66).

* CEO pakt uit

De onvolprezen onderzoeksgroep Corporate Europe Observatory heeft de afgelopen dagen dubbel uitgepakt.

Ten eerste bracht CEO samen met Friends of the Earth International een uitgebreid rapport uit onder de titel “Business Rules in the WTO.” Het rapport beschrijft hoe grote bedrijven stelselmatig betrokken zijn geweest bij het vormgeven van de agenda in CancÃºn. Een beschrijving van het rapport is te lezen op http://www.oneworld.nl (“Multinationals dicteren agenda WTO”). Zie voor het rapport als pdf-bestand

Daarnaast heeft CEO een speciale website geopend over CancÃºn, waarop vooral EU-commissaris Lamy de gebeten hond is. Zie http://www.wtocancun.com Daarop tref je tien case-studies aan over de handel en wandel, maar vooral wandel van de EU, elk opgesierd met een fraaie spotprent van Pascal.

* ICTSD Website over CancÃºn-top
Het International Centre for Trade and Sustainable Development (ICTSD) heeft een ook website ingericht over de ministersconferentie in CancÃºn. Je kunt er de offielciÃ«le documenten vinden van de WTO en van WTO-lidstaten over de onderhandelingen en de voorbereidingen van CancÃºn. Maar ook de agenda en informatie over activiteiten van NGO’s. Op de website zullen tevens de dagelijkse bulletins van het ICTSD te vinden zijn, de Bridges Daily.
Zie: http://www.ictsd.org/ministerial/index.htm

Om de Bridges per mail te ontvangen kan een aanmelding gestuurd worden naar(schrijf “subscribe bridges” in het berichten-hoofd).

* Speciale WTO-pagina op website Noticias

Van 11 tot 14 september houdt de Wereld Handels organisatie WTO haar topconferentie in het Mexicaanse CancÃºn. De besluiten daar zullen gevolgen voor iedereen op deze aardbol hebben, en in de meeste gevallen geen positieve. Ook in Latijns-Amerika worden de negatieve gevolgen van de toenemende liberalisering steeds meer zichtbaar. De afspraken die in de WTO worden gemaakt hangen nauw samen met de onderhandelingen voor de Latijns-Amerikaanse vrijhandelszonde ALCA. Op de speciale WTO pagina van Noticias aandacht voor de gevolgen van de WTO-afspraken voor Latijns Amerika, de protesten en de standpunten van maatschappelijke organisaties: http://www.noticias.nl/wto.php
Voor info over globalisering in Latijns Amerika: http://www.noticias.nl/globalisering.php

* Website-presentatie en verloting boek “Casino Mexico”

Noticias presenteert, in samenwerking met Uitgeverij Lemniscaat, vanaf 2 september delen uit het boek “Casino Mexico” van Bertram Zagema.

Bertram Zagema was jarenlang actief als campagnevoerder van Milieudefensie en heeft het afgelopen jaar een grote rondreis door Mexico gemaakt, het land waar hij als student een jaar woonde. Tijdens zijn reis kwam hij op verschillende manieren in aanraking met hoe globalisering het land verandert. Op de vele plekken waar hij kwam sprak hij met de mensen over de negatieve gevolgen die de sociale en economische contrasten vergroten. Zijn boek werd begin september uitgegeven en is verkrijgbaar in de
bekende boekhandels van Nederland.

Vanaf 2 september verschijnen regelmatig hoofstukken uit het boek op de Noticias-website met een extra inleiding van Bertram Zagema over de relatie van het betreffende hoofdstuk met de WTO. Noticias houdt een Mexico Casino Quiz waarbij ze tot en met 20 september aan bezoekers van de website een aantal exemplaren weggeeft. Meedoen kan via: http://www.noticias.nl/casinomexico.php

* Rapport Oxfam

De internationale ontwikkelingsorganisatie Oxfam heeft een rapport uitgebracht over de tarieven die de EU en de VS hanteren voor import uit ontwikkelingslanden. Uit het rapport blijkt dat die tarieven vaak veel hoger zijn dan voor import uit andere rijke landen. Soms zijn ze zelfs 20 keer hoger. Zo zou de VS voor goederen uit Bangladesh een importtarief van 14 procent hanteren, terwijl dat land slechts 0,1 procent van de totale import in de VS verzorgt. Voor import uit India zou het tarief vier tot vijf keer hoger zijn dan uit het Verenigd Koninkrijk. Voor textiel uit India zou de VS een importtarief van 19 procent hanteren. De EU hanteert ongeveer vergelijkbare tarieven; voor goederen uit India zouden de tarieven vier keer hoger zijn dan voor die uit de VS. Het rapport heet “Running into the Sand” en werd besproken in de Financial Times van 2 september 2003.

Colofon
Nieuwsbrief over ontwikkelingen rondom Wereld Handels Organisatie WTO. Deze wekelijkse uitgave is een initiatief van de Werkgroep Globalisering Delft-Den Haag en XminY Solidariteitsfonds. Aan dit bulletin hebben meegewerkt: Robin van Stokrom, Kees Stad, Pablo, Rob Bleijerveld, Stijn Oosterlynck en Martin Hulsing.
Vlak voor en tijdens de top in CancÃºn zal WTO-wekelijkse ZIP zeer regelmatig verschijnen. Heb je copy, mededelingen of reacties, stuur deze dan naar:
WTO.ZIP-wekelijks CancÃºn en meer over globalisering is te vinden op https://www.globalinfo.nl en http://www.indymedia.nl. Voor gratis email-abonnement, mail naar